Miasta-ogrody, utopia a rzeczywistość

• Autorzy: Magdalena Baranowska

Warianty tytułu

Garden-cities, Utopia and Reality

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest wyjaśnienie genezy koncepcji miast-ogrodów oraz przedstawienie i porównanie jej rozwoju w Wielkiej Brytanii i w Polsce na przykładzie pionierskich osiedli Letchworth i Welwyn Garden City oraz podłódzkich jednostek powstałych zgodnie z założeniami analizowanej idei. W artykule dokonano próby zbadania i określenia, na ile idea miast-ogrodów została zrealizowana na badanym obszarze, jaką przeszła ewolucję i w jakim stopniu jej efekty odznaczają się w obecnym krajobrazie kulturowym analizowanych osiedli. (abstrakt oryginalny)

EN

The garden-city idea was created in Great Britain in the end of the 19lh century, when in London and in other industrial cities, problems related with housing and employment have distinctly intensified. They were mainly resulting from the lack of balance between population growth and urban and institutional development of the cities areas. On the one hand progressing industrialization was drawing people in masses into the cities, causing its overcrowding, lack of houses, water, epidemics and increasing expenses of living. On the other hand, migration from peripheries and rural areas was depriving it of man-power, capital and sources that could contribute to the local economic growth. As a consequence of that standard of life of the local communities suffered substantial degradation. The recipe on this situation was suppose to be an Ebenezer Howard s idea of the city and garden connection - the area of intensive development with the green area that distinctly stands out from the surrounding space. The idea was creating a new model of the city and was aiming to increase the quality of urban life and also counteract risk factors and problems of the industrial cities. First garden-eities (Welwyn and Letchworth Garden City) were founded in the beginning of the 20'11 century, and in the short time the idea itself achieved significant popularity all over the World, including Poland. Here garden-cities were created in the surrounding of the large urban centres, amongst others: around Warsaw (e.g. Podkowa Leśna), Katowice (e.g. Giszowiec), Częstochowa (e.g. Żarki) and Łódź (Kolumna-Las, Tuszyn-Las, Grotniki, Sokolniki). However, there were many differences between English and Polish interpretation of the Howard's idea. Mostly they were resulting from different political and social situations in these two countries but also from a different purpose of its erection. The aim of the article is to elucidate the origins of the garden-city idea and to present and compare the development of an idea on the British and Polish ground, based on the examples of the pioneer Welwyn and Letchworth City Garden and those founded in the surrounding of the city of Łódź. In the paper the attempt was made to investigate and define on what scale the idea of garden-cities was accomplished on the research area, what evolution it went through, and in which degree its effects are distinguished in the contemporary cultural landscape of analysed estates. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Miasto; Planowanie przestrzenne miasta; Przestrzenne zagospodarowanie miasta; Urbanistyka

EN

City; Town spatial planning; Town spatial development; Urban studies

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2007
• Numer: nr 8
• Strony: 15--38

Twórcy

autor

Magdalena Baranowska

Bibliografia

• Bednarska U., Musiał W., 1973, Zagospodarowanie turystyczne regionu łódzkiego, "Region Łódzki. Studia i materiały", t. 3.
• Biuletyn informacyjny Welwyn Hartfield Council, 2004, Around the District - History and Development, Imppress Publishing Ltd.
• Bonisławski R., 2001, Miasto-Ogród Sokolniki, "Kwartalnik RPK PTTK »Wędrown ik « " [Łódź], nr 3 (369).
• Bonisławski R., 2002, Miasto-Las Kolumna, "Kwartalnik RPK PTTK »W ę d row n ik « " [Łódź], nr 1 (371).
• Brzeziński K., Gramsz A., 2003, Tuszyn od królewszczyzny do hiperbazaru, Grako, Łódź.
• Buchner M., Buchner A., Laube J., 1977, Zarys projektowania i historii architektury, WSiP, Warszawa.
• Cherry G. E., 1996, Town Planning In Britain, Blackwell Publishers Ltd, Oxford.
• Czarnecki W., 1964, Planowanie miast i osiedli, Region miasta, t. 4. PWN, Warszawa- Poznań.
• Dronka T., 1994, Letnisko Kolumna, "Na sieradzkich szlakach" [PTTK] nr 3 (35), IX.
• Dylik J., 1971, Województwo ze stolicą bez antenatów - geografia historyczna województwa łódzkiego, PWN, Łódź.
• "Echo Sokolnik - Biuletyn Fundacji Ekologicznej »Miasto-Ogród Sokolniki«", 2002, nr 9, IX.
• Filipowicz Z., 1988, Miasto-Ogród Sokolniki jako miejscowość wypoczynkowa, maszynopis pracy magisterskiej wykonanej w Instytucie Geografii Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni UŁ.
• Glasscock R. C., 1996, Ebenezer Howard: 1850-1928 and the Garden City, www.uky.edu/Classes/PS/776/Projects/Howard/howard.htm
• Goldzamt E., Szwidkowski O., 1987, Kultura urbanistyczna krajów socjalistycznych, Doświadczenia europejskie, Warszawa.
• Gordon G. (ed.), 1986, Regional Cities in the UK 1890-1980, Harper & Row Publishers, London.
• Hałka B., 1994, Turystyczno-wypoczynkowe funkcje Lasu Łagiewnickiego, "Turyzm" t. 4, z. 2.
• Howard E., 1965, Garden Cities o f To-Morrow, edited with a preface by F. J. Osborn, Introductory essay by L. Mumford, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, Massachusetts.
• Howard E., 2003, To-morrow: A Peaceful Path to a Real Reform, edited with new commentary by Peter Hall, Colin Ward and Dennis Hardy, Launch Press Release, Routledge.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., 1998, Przeobrażenia stref podmiejskich dużych miast. Studium porównawcze strefy podmiejskiej Warszawy, Łodzi i Krakowa, Wyd. UL, Łódź.
• Jędrzejczyk D., 2004, Humanistyczne oblicze miasta, Uniwersytet Warszawski - Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Wyd. Przemysłowe WEMA, Warszawa.
• Johnson J. H., (1967), Urban Geography. An Introductory Analysis, Pergamon Press, Oxford.
• Kiełczewska-Zaleska M., 1972, Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa.
• Kobojek G., 1994, Łagiewniki, "Kwartalnik RPK PTTK »W ę d row n ik « " [Łódź], nr 1-2 (339-340).
• Koter M., 1969, Geneza układu przestrzennego Łodzi przemysłowej, "Prace Geograficzne IG PAN", nr 79.
• Koter M., Wiktorowska D., 1974, Przemiany morfologiczne śródmieścia Łodzi na przykładzie bloku urbanistycznego Piotrkowska - Moniuszki - Sienkiewicza - Tuwima, "Zeszyty Naukowe UŁ, Seria II - Nauki Matematyczno-Przyrodnicze".
• Koter M., Liszewski S., Suliborski A., 2000, Łódź i Region Polski Środkowej, ŁTN, Łódź.
• Kubiak M., 1982, Rozwój funkcji wypoczynkowej Kolumny, maszynopis pracy magisterskiej wykonanej w Instytucie Geografii Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni UŁ.
• Kulesza M., 1986, Przemiany miastotwórcze a urbanistyczny rozwój Łodzi (do 1939 r.), "Kwartalnik RPK PTTK »Wędrownik« " [Łódź], nr 6 (306).
• Liszewski S., 1987, Geneza i rozwój osadnictwa wypoczynkowego w otoczeniu Łodzi, "Acta Universitatis Lodziensis, Turyzm", t. 3.
• Liszewski S., 2001, Zarys monografii województwa łódzkiego, ŁTN, Łódź.
• Łuniewski J., 2000, Dzieje Sokolnik, czyli wspomnienia mieszkańca, Łódź.
• Matczak A., 1981, Tereny wypoczynkowe w strefie podmiejskiej Łodzi, "Miasto", nr 6.
• Matczak A., 1987, Próba określenia funkcji wypoczynkowej osiedli podmiejskich na przykładzie Kolumny, "Acta Universitatis Lodziensis, Turyzm", t. 3.
• Matczak A., 1991, Przemiany przestrzenne wsi położonych w strefie podmiejskiej Łodzi na przykładzie Grotnik, ,Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica", nr 14.
• Matczak A., 1995, Kolonizacja turystyczna strefy podmiejskiej Łodzi, "Kronika Miasta Łodzi", z. 1.
• Mumford L., 1961, The City In History, A Harvest Book Harcourt, New York.
• "O"PINIA" nr 1, wiosna/lato 2004, Biuletyn Stowarzyszenia Proekologicznego Grotniki-Jedlicze-Ustronie "PINIA".
• "O"PINIA" nr 2, jesień/zima 2004, Biuletyn Stowarzyszenia Proekologicznego Grotniki-Jedlicze-Ustronie "PINIA".
• Puś W., 1987, Dzieje Łodzi przemysłowej (zarys historii), Łódź.
• Regulski J., 1986, Planowanie miast, PWE, Warszawa.
• Stefański K., 1991, "Miasta-Ogrody" i kolonie letniskowe w strefie podmiejskiej aglomeracji łódzkiej w latach 1925-1939. Zamierzenia i realizacja na wybranych przykładach: Łagiewniki, Grotniki, Sokolniki, "Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej", nr 553, "Budownictwo", z. 42.
• Szewczuk J., 1986, Rozwój urbanistyczny Łodzi w XIX i XX w., "Kwartalnik RPK PTTK »Wędrownik« " [Łódź], nr 6 (306).
• Szymanek-SzeflińskaE. M., 1995, Tuszyn-Las osiedle letniskowe, "Tuszyńskie Wiadomości i Poglądy (TWiP)- Niezależny miesięcznik lokalny", R. V, nr 5 (21), VI.
• Szymanek-Szeflińska E. M.,1998, 70 lat Tuszyna-Lasu, 6 maja 1928-1998, "Archiwum Wolbórka" [Wyd. Stowarzyszenie Regionalne Wolbórka], nr 1.
• Wierzbowski M., 2000, Eleganckie Grotniki, "Kwartalnik RPK PTTK »Wędrownik« " [Łódź], nr 4 (366).
• Wierzbowski M., 2004, Korzenie Gminy Zgierz, Wyd. Urząd Gminy Zgierz, Zgierz.

Identyfikatory

DOI

11089/17090