Ekonomiczna ocena wybranych instrumentów polityki rolnej w świetle modelu powstawania nadprodukcji na rynku zbóż

• Autorzy: Mariusz Dacko , Aleksandra Płonka

Warianty tytułu

Economic Evaluation of Selected Agricultural Policy Instruments in the Light of the Model of Overproduction on the Cereal Market

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym rolnictwo wykazuje się naturalną tendencją do wzrostu wydajności, której efektem bywa niekorzystne dla rolników zjawisko nadprodukcji rolnej. W jej obliczu coraz mniejsza liczba gospodarstw jest w stanie zaspokajać potrzeby żywnościowe społeczeństwa. Ceny produktów rolnych wykazują się wówczas tendencją malejącą, co przy stałych bądź rosnących kosztach ponoszonych przez rolników doprowadza do tzw. rozwierania się nożyc cenowych. W takich okolicznościach rośnie odsetek gospodarstw zagrożonych problemami finansowymi, a nawet upadkiem. Ale paradoksalnie, wśród rolników może jeszcze bardziej nasilać się presja na wzrost wydajności postrzeganej indywidualnie jako sposób na poprawę sytuacji finansowej gospodarstwa. Tak zamyka się błędne koło, gdyż dalszy wzrost produktywności powoduje ukształtowanie się jeszcze niższych cen w przyszłości. W walce z nadprodukcją i jej skutkami rządy decydują się m.in. na wspieranie cen produktów rolnych, subsydiowanie dochodów rolniczych, ustalanie kwot produkcyjnych bądź przyjmowanie polityki odłogowania. W niniejszej pracy podjęto za Bosselem (2007) próbę oceny skutków takich form interwencji w działalność producentów zbóż przy wykorzystaniu metody dynamiki systemów. Prezentowany model jest uproszczeniem rzeczywistości, jednak umożliwia dokonanie ciekawych obserwacji. Pozwala na wieloaspektowe spojrzenie na koszty i korzyści wybranych instrumentów polityki rolnej.(abstrakt oryginalny)

EN

Along with the socio-economic development, agriculture has a natural tendency to increase productivity. Its effect is unfavourable for farmers agricultural overproduction. In this situation, the relatively constant food needs of individual societies are able to be met by an ever smaller number of farms. Prices of agricultural products show a declining trend, which at constant or rising costs incurred by farmers leads to the unfavourable phenomenon of opening of price scissors. Under such circumstances, a growing percentage of households are at risk of bankruptcy. Among farmers, there is even more pressure to improve productivity perceived individually as a way to improve the financial situation of the farm. This is how the vicious circle closes, because further productivity growth will result in even lower prices in the future. In the struggle against overproduction and its consequences, governments decide to subsidize agricultural prices, agricultural income, set production quotas or adopt set-aside policies. This paper asseses the effects of these forms of intervention on cereal producers activity, using the system dynamics method of Bossel (2007). The presented model is a great simplification of the reality, but it allows us to make interesting observations. It provides a multi-faceted look at the social costs and benefits of selected agricultural policy instruments.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka rolna; Produkcja zboża; Nadprodukcja; Modele ekonomiczne

EN

Agricultural policy; Corn productions; Overproduction; Economic models

• Czasopismo: Zagadnienia Ekonomiki Rolnej
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 1
• Strony: 129--148

Twórcy

autor

Mariusz Dacko

• Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

autor

Aleksandra Płonka

• Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Bibliografia

• Adamowicz, M. (2009). Wymiary i cele interwencjonizmu rolnego w krajach o różnym poziomie rozwoju. W: M. Adamowicz (red.), Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej. Uwarunkowania, Mechanizmy, Efekty (s. 13-36). Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• Biernat-Jarka, A. (2011). Interwencjonizm państwowy w rolnictwie. Roczniki Naukowe SERiA, t. XIII (5), s. 5-8.
• Bossel, H. (2007). System ZOO 2 Simulation Models. Climate, Ecosystem, Resources. Norderstedt: Books of Demand GmbH.
• Czyżewski, A. (red.). (2007). Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej, ujęcie makro i mikroekonomiczne. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
• Czyżewski, A., Poczta, A., Wawrzyniak, L. (2006). Interesy europejskiego rolnictwa w świetle globalnych uwarunkowań polityki gospodarczej, Ekonomista, nr 3, s. 350-351.
• Dacko, M. (2015). The Issue of Environmental Resources Management in the Light of the Model of Tragedy of the Commons - Systemic Approach. Problemy Ekorozwoju, nr 1(10)/2015, s. 21-30.
• Dacko, M., Bielecka, P. (2015). Problematyka gospodarowania zasobami środowiska w świetle systemowego archetypu tragedii dóbr wspólnych. Ekonomia i Środowisko, nr 2(53), s. 10-22.
• Góral, J. (2017). W Polsce rolnictwo opłaca się od 50 hektarów. Pobrane z: https://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/rotator/w-polsce-rolnictwo-oplaca-sie-od-50-hektarow/ (data dostępu: 12.10.2017).
• Hardin, G. (1968). The Tragedy of the Commons. Science, vol. 162, issue 3859, s. 1243-1248. DOI: 10.1126 / science.162.3859.1243.
• Harris, S. (1947). The New Economics: Keynes's influence on theory and public policy. New York: Alfred A Knopf.
• Irwin, S.H. (2009). Devil or angel? The role of speculation in the recent commodity boom (and bust). Journal of Agricultural and Applied Economics, nr 41(02), s. 377 391.
• Klawe, A.J. (1981). Interwencjonizm w rolnictwie a międzynarodowy charakter rolny. Warszawa: PWN.
• Kowalski, A., Rembisz, W. (2005). Rynek rolny i interwencjonizm a efektywność i sprawiedliwość społeczna. Warszawa: IERiGŻ-PIB.
• Kwaśnicki W. (2010). Subsydiowanie rolnictwa - spojrzenie liberała. Wieś i Doradztwo, nr 1-2, s. 61-62.
• Majewski, E., Ziętara, W. (red.). (2009). Wpływ zmian we Wspólnej Polityce Rolnej na wyniki ekonomiczne gospodarstw towarowych w Polsce w perspektywie 2014 roku. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• Michałek, J. (1989). Międzynarodowa polityka handlowa w ramach GATT. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Orłowska, R., Pangsy-Kania, S. (2003). Cykle koniunkturalne - teoria, analiza i praktyka. Gdańsk: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.
• Przygodzka, R. (2006). Fiskalne instrumenty wspierania rozwoju rolnictwa - przyczyny stosowania, mechanizmy i skutki. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Senge, P. (2006). Piąta dyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się. Kraków: Wolters Kluwer.
• Sroka, W., Dacko, M. (2010). Ocena czynników rozwoju przodujących gospodarstw rolniczych z wykorzystaniem metody drzew regresyjnych typu C&RT. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej nr 2(323), s. 100-112.
• Stiglitz, J.E. (1987). Some Theoretical Aspects of Agricultural Policies. World Bank Research. Observer, vol. 2(1), s. 43-60.
• Tomczak, F. (1994). Interwencjonizm agrarny i instrumenty polityki rolnej. Ekonomista, nr 3, s. 371-386.
• Wilkin, J. (red.). (1998). Encyklopedia agrobiznesu. Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Innowacja.
• Wilkin, J. (2003). Interwencjonizm państwowy w rolnictwie: dlaczego był, jest i będzie. Dostosowanie się polskiego rynku rolnego do wymogów UE. Warszawa: IERiGŻ.
• Wilkin, J. (2017). Polityka rolna: porażki i sukcesy. Pobrane z: http://www.polskieradio. pl/42/5202/Artykul/1782502,Polityka-rolna-porazki-i-sukcesy. www.polskieradio.pl/42/5202/Artykul/1782502,Polityka-rolna-porazki-i-sukcesy (data dostę- pu: 12.10.2017).
• Zagóra-Jonszta, U. (2006). Rola państwa w procesie współczesnych przeobrażeń ekonomiczno-społecznych. W: D. Kopycińska (red.), Regulacyjna rola państwa we współczesnej gospodarce (s. 7-13). Szczecin: Wydawnictwo Printgroup.
• Zegar, J.S. (1998). Polityka rolna. W: A. Woś (red.), Encyklopedia agrobiznesu. Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Innowacja.

Identyfikatory

DOI

10.30858/zer/89619