Prawne uwarunkowania suburbanizacji (urban sprawl) w Polsce

• Autorzy: Justyna Goździewicz-Biechońska

Warianty tytułu

Legal Considerations of Urban Sprawl in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ziemia jako zasób środowiska wykazuje dwie charakterystyczne cechy. Po pierwsze, jest wyczerpywalna (ograniczona), a odwracalność jej niszczenia bywa trudna i czasochłonna (nieraz nawet niemożliwa). Po drugie, stanowi obiekt konkurujących ze sobą, niezbędnych dla ludzkości sposobów korzystania z niego (produkcja żywności, cele urbanizacyjno-przemysłowe oraz - szczególnie ostatnio - produkcja energii odnawialnej). Powoduje to swoistą "pułapkę ekologiczną", generującą trudne do rozwiązania problemy środowiskowe. Jednym ze współczesnych zjawisk istotnie przyczyniających się do potęgowania problemu deficytowości ziemi jako zasobu i związanych z konkurencyjnością rodzajów korzystania z ziemi jest suburbanizacja, która stanowi temat niniejszego opracowania. (abstrakt oryginalny)

EN

Land, as a resource of the environment, has two characteristic features: it is exhaustible and constitutes an item of competitive methods of use, which are simultaneously necessary for humanity. One of the phenomena that contribute significantly to the exacerbation of the scarcity of land, which is related to the competitiveness of the types of its use, is urban sprawl. The objective of the article is to try to define the concept of urban sprawl and the unique features of these processes in Poland, followed by the impact of the law on their dynamism and regulation. In the most general terms, urban sprawl refers to the spread of developments outside the city, which is a disproportionate and excessive process with respect to the needs arising from social development. The Polish legal system and administrative instruments constitute an important factor supporting suburbanization, which was historically affected by the conditions of shaping the model of spatial policy, essentially subordinated to the rules of the free market. This results in the ineffectiveness of the legal regulations and planning tools in controlling this phenomenon. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Suburbanizacja; Eksurbanizacja; Planowanie przestrzenne miasta; Przestrzenne zagospodarowanie miasta

EN

Suburbanization; Urban sprawl; Town spatial planning; Town spatial development

• Czasopismo: Samorząd Terytorialny
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 1-2
• Strony: 86--97

Twórcy

autor

Justyna Goździewicz-Biechońska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• A. Bernaciak, Przekształcenia strefy kontinuum w przestrzeni aglomeracji w kontekście postulatów rozwoju trwałego i zrównoważonego, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania" 2015/42, t. 2, Metody ilościowe w ekonomii, s. 137-147.
• A. Bielska, P. Barcikowska, M. Witkowska, Scalenie i podział nieruchomości jako proces wspomagający planowanie przestrzenne na przykładzie wybranych obszarów, "Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich" 2003/2, s. 18 i powołana tam literatura.
• A. Fogel, Prawna ochrona przyrody w lokalnym planowaniu przestrzennym, Warszawa 2011, s. 135, 138.
• A. Kępkowicz, Krajobraz suburbiów - przestrzenny wymiar styku dwóch kultur: wiejskiej i miejskiej, "Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych" 2013/3, s. 7-25.
• B. Weilenmann, I. Seidl, T. Schulz, Socio-economic Determinants of Urban Sprawl between 1980-2010 in Switzerland, "Landscape and Urban Planning" 2017/157, s. 468.
• B. Wilson, A. Chakraborty, The environmental impacts of sprawl: emergent themes from the past decade of planning research, "Sustainability" 2013/8, s. 3302-3327.
• C.D. Ives, D. Kendal, Values and attitudes of the urban public towards peri-urban agricultural land, "Land Use Policy" 2013/34, s. 80-90.
• D. Arribas-Bel, P. Nijkamp, H. Scholten, Multidimensional urban sprawl in Europe: A self-organizing map approach, "Computers, Environment and Urban Systems" 2011/4, s. 264.
• D. Haase, T. Tötzer, Urban-rural linkages - analysing, modelling, and understanding drivers, pressures, and impacts of land use changes along the rural-to-urban gradient, "Environment and Planning B: Planning and Design" 2012/2, s. 194 i n.
• D. La Rosa, L. Barbarossa, R. Privitera, F. Martinico, Agriculture and the city: a method for sustainable planning of new forms of agriculture in urban contexts, "Land Use Policy" 2014/41, s. 290-303.
• D. Mantey, Żywiołowość procesów przestrzennych, "Prace i Studia Geograficzne" 2009/42, s. 153-173.
• D. Torreggiani, E. Dall'Ara, P. Tassinari, The urban nature of agriculture: Bidirectional trends between city and countryside, "Cities" 2012/6, s. 412-416.
• D.R. Kijowski, Ochrona gruntów rolnych - prawda czy fikcja? [w:] Z zagadnień prawa rolnego, cywilnego i samorządu terytorialnego. Księga jubileuszowa Profesora Stanisława Prutisa, red. J. Bieluk, A. Doliwa, A. Malarewicz-Jakubów, T. Mróz, Białystok 2012, s. 116-132.
• E.J. Hennig i in., Multi-scale analysis of urban sprawl in Europe: Towards a European de-sprawling strategy, "Land Use Policy" 2015/49, s. 483.
• G. Galster i in., Wrestling Sprawl to the Ground: Defining and Measuring an Elusive Concept, "Housing Policy Debate" 2001/4, s. 682.
• G. Maier, G. Franz, P. Schrock, Urban Sprawl. How Useful Is This Concept?. In ERSA conference papers,, European Regional Science Association, https://www.researchgate.net/profile/Gunther_Maier/publication/23731910_Urban_Sprawl._How_Useful_Is_This_Concept/links/0deec5224ad8bb4af6000000.pdf (dostęp: 23.11.2017 r.), s. 3.
• I. Zasada, Multifunctional peri-urban agriculture A review of societal demands and the provision of goods and services by farming, "Land Use Policy" 2011/4, s. 640-648.
• J. Bernhardt, Urban sprawl. Origins and environmental consequences, Blekinge 2007, s. 17-18.
• J. Jakóbczyk-Gryszkiewicz, S. Marcińczak, S. Siejkowska, Dynamika i skutki procesów urbanizacji w regionach miejskich po 1990 r. na przykładzie regionu miejskiego Łodzi, Łódź 2010.
• J. Kazak, S. Szawrański, J. Sasik, Gospodarowanie zasobami przestrzennymi w strefie podmiejskiej Wrocławia [w:] Gospodarka regionalna i lokalna a rozwój równoważony, red. Z. Strzelecki, P. Legutko-Kobus, "Studia KPZK PAN" 2013, s. 186 i literatura tam wskazana.
• J. Ziółkowski, Urbanizacja, miasto, osiedle, Warszawa 1965, s. 162 i n.
• J.A. Jaeger i in., Suitability criteria for measures of urban sprawl, "Ecological Indicators" 2010/2, s. 397.
• J.I. Carruthers, G.F. Ulfarsson, Urban sprawl and the cost of public services, "Environment and Planning B: Planning and Design" 2003/4, s. 503-522.
• J.K. Brueckner, A.G. Largey, Social interaction and urban sprawl, "Journal of Urban Economics" 2008/1, s. 18-34.
• J.M. Halleux, S. Marcinczak, E. van der Krabben, The adaptive efficiency of land use planning measured by the control of urban sprawl. The cases of the Netherlands, Belgium and Poland, "Land Use Policy" 2012/4, s. 889.
• K. Heffner, Kierunki zmian w przestrzeni wiejskiej Polski - wpisywanie się w przestrzeń wsi europejskiej [w:] Polityka spójności UE a rozwój obszarów wiejskich. Stare problemy i nowe wyzwania, red. W. Kamińska, K. Heffner, Warszawa 2014, s. 34 i n.
• K. Heffner, Przestrzeń wiejska w Polsce w perspektywie 2020 [w:] Rozwój obszarów wiejskich w Polsce a polityka spójności Unii Europejskiej: Stare problemy i nowe wyzwania (ze szczególnym uwzględnieniem woj. opolskiego), red. K. Heffner, "Studia KPZK PAN" 2013/154, s. 20, 144.
• K.J. Piórecki, Prawne instrumenty zarządzania przestrzenią a zjawisko urban sprawl. Wybrane przykłady z ustawodawstwa Niemiec, Anglii oraz Stanów Zjednoczonych, "Samorząd Terytorialny" 2010/6, s. 5-22.
• L. Poniży, Presja urbanizacyjna i jej wpływ na zmiany przestrzennej struktury użytkowania ziemi na wybranych obszarach podmiejskich Poznania, "Problemy Ekologii Krajobrazu" 2008/22, s. 336.
• L. Salvati, G. V. Morelli, Unveiling urban sprawl in the Mediterranean region: towards a latent urban transformation?, "International Journal of Urban and Regional Research" 2014/6, s. 1936.
• M. Antrop, Changing Patterns in the Urbanized Countryside of Western Europe, "Landscape Ecology" 2000/15, s. 257-270.
• M. Czerny, Przestrzenna tematyki badawczej ekspansja miasta - przegląd współczesnej [w:] Współczesne problemy i koncepcje teoretyczne badań przestrzenno-ekonomicznych, red. T. Czyż, H. Rogacki, "Biuletyn KPZK" 2005/219, s. 156-172.
• M. Feltynowski, Planowanie przestrzenne na obszarach wiejskich łódzkiego obszaru metropolitarnego a problem rozprzestrzeniania się miast, "Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich" 2010/13, s. 114 i n.
• M. Vizzari, M. Sigura, Landscape sequences along the urban-rural-natural gradient: A novel geospatial approach for identification and analysis, "Landscape and Urban Planning" 2015/140, s. 43 i powołana tam literatura.
• M.P. Johnson, P. Michael, Environmental impacts of urban sprawl: a survey of the literature and proposed research agenda, "Environment and planning A" 2001/4, s. 717-735.
• MJ. Nowak, Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu - wady, zalety i postulowane zmiany [w:] Kierunki reformy planowania i zagospodarowania przestrzennego, red. I. Zachariasz, Warszawa 2012, s. 147 i n.
• N. Chin, Unearthing the roots of urban sprawl: a critical analysis of form, function and methodology, "Working Paper Series CASA" 2000/47, http//www.casa.ucl.ac.uk/working_papers/paper47.pdf (dostęp: 23.11.2017 r.), s. 13.
• N. Juzwa, A. Gil [w:] Wybrane teorie współczesnej urbanistyki, red. P. Lorens, I. Mironowicz, Gdańsk 2013, s. 61.
• P. Czechowski, A. Niewiadomski, Obszary wiejskie a planowanie przestrzenne, "Studia Iuridica Agraria" 2012/10, s. 229.
• P. Nowak, Eksurbanizacja współczesnych miast, "Studia Miejskie" 2015/20, s. 133-140.
• P. Russo, G. Tomaselli, G. Pappalardo, Marginal periurban agricultural areas: A support method for landscape planning, "Land Use Policy" 2014/41, s. 97-109.
• P. Śleszyński i in., Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach w 2012 roku. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa 2015, http://eregion.wzp.pl/sites/default/files/prace_planistyczne_w_gminach.pdf (dostęp: 15.01.2018 r.), s. 74, 113.
• R. Dylewski, Żywiołowa suburbanizacja w świetle raportu Komisji Europejskiej i wnioski dla Polski, "Człowiek i Środowisko" 2007/31, s. 123-131.
• R.W. Burchell i in., Sprawl Costs - Economic Impacts of Unchecked Development, Washington 2005, s. 15-16.
• S. Prutis, Instrumenty planowania przestrzennego w rolnictwie (założenia modelowe a rzeczywistość), "Studia Iuridica Agraria" 2012/10, s. 41.
• S. Staszewska, Bariery rozwoju przymiejskich obszarów wiejskich [w:] Procesy przekształceń przestrzeni wiejskiej, red. E. Rydz, R. Rudnicki, "Studia Obszarów Wiejskich" 2009/17, s. 182.
• T. Coisnon, W. Oueslati, J. Salanié, Urban sprawl occurrence under spatially varying agricultural amenities, "Regional Science and Urban Economics" 2014/44, s. 38.
• T.J. Nechyba, R.P. Walsh, Urban sprawl, "The Journal of Economic Perspectives" 2004/4, s. 177.
• W. Haber, Energy, food, and land - the ecological traps of humankind, "Environmental Science and Pollution Research-International" 2007/6, s. 359-365.
• W. Oueslati, S. Alvanides, G. Garrod, Determinants of urban sprawl in European cities, "Urban Studies" 2015/9, s. 1610-1611.
• W. Pańko, Zagadnienia prawne urbanizacji wsi w świetle nowego ustawodawstwa (tezy) [w:] W. Pańko, O prawie własności i jego współczesnych funkcjach, Katowice 2016, załącznik nr 2, s. XXXIV-XXXV.
• Z. Niewiadomski, Prawne aspekty zjawiska żywiołowego rozlewania się miast. Tezy [w:] Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, red. S. Kozłowski, Białystok 2006.