Geomorfologiczne i geologiczne uwarunkowania centralnej części Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego (MRU), Polska Zachodnia

• Autorzy: Mateusz Mleczak

Warianty tytułu

Geomorphological and Geological Conditions of the Central Part of Międzyrzecz Fortified Region, Western Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W latach 1934-1944 na obszarze pomiędzy rzekami Odrą - na południu, i Wartą - na północy, państwo niemieckie wybudowało system umocnień chroniący wschodnią granicę III Rzeszy - Międzyrzecki Rejon Umocniony (niem. Festungsfront im Oder-Warthe-Bogen). Najsilniej ufortyfikowany został odcinek centralny pomiędzy Kurskiem i Lubrzą. W niniejszej pracy podjęto próbę określenia wpływu warunków geomorfologicznych i geologicznych na lokalizację bunkrów na terenie przeprowadzonych badań. Dokładnie opisano obszar centralnej części Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego pod kątem morfologicznym, litostratygraficznym i hydrogeologicznym. Rozmieszczenie obiektów bojowych Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego w jego centralnej części uwarunkowane było czynnikami geomorfologicznymi oraz w mniejszym stopniu geologicznymi. Bunkry połączone z sobą systemem podziemnym zbudowano na wysoczyźnie, podczas gdy wolnostojące obiekty zlokalizowane były w obniżeniach terenu oraz w sąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych. Dodatkowym czynnikiem, który mógł mieć wpływ na lokalizację bunkrów, były warunki hydrogeologiczne. (abstrakt oryginalny)

EN

The Międzyrzecz Fortified Region (Festungsfront the Oder-Warthe-Bogen in German) is located between the Odra and Warta Rivers. This fortification system was built by the Germans in order to protect the eastern border of the Third Reich, in the years 1934-1944. The area between Kursko and Lubrza (the central part of the Międzyrzecz Fortified Region) was the most fortified one. In this paper the author discusses geomorphological and geological factors, which determined the location of bunkers in the studied area. The morphology, lithostratigraphy and hydrogeology of the central part of the Międzyrzecz Fortified Region were described in detail. Moreover, the depositional processes and sedimentary environments during the Weichselian were identified. The placement of pillboxes in the central part of the Międzyrzecz Fortified Region was conditioned by geomorphological factors and to a lesser importance - by geological ones. The bunkers connected by underground system were built on the upland, whereas isolated objects were located in valleys and in the vicinity of lakes and watercourses. An additional factor that could affect the location of bunkesr was provided by hydrogeological conditions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Geologia; Geografia regionalna

EN

Geology; Regional geography

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2018
• Numer: z. 152
• Strony: 105--118

Twórcy

autor

Mateusz Mleczak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bartczak E., 2003a, Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 000. Arkusz Świebodzin (502), Ministerstwo Środowiska i Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Bartczak E., 2003b, Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1: 50 000. Arkusz Świebodzin (502), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Bartkowski T., 1956, Z zagadnień geomorfologicznych okolicy Międzyrzecza, Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, 3, Poznań.
• Bartkowski T., 1964, Morfogeneza Wału Bukowieckiego (Ziemia Międzyrzecka), PTPN, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej, 4 (3), Poznań.
• Bartkowski T., 1967, O formach strefy marginalnej na Nizinie Wielkopolskiej, PTPN, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej, 7 (1), Poznań.
• Bartkowski T., 1970, Wielkopolska i Środkowe Nadodrze, PWN, Warszawa.
• Bobiński W., 2006a, Warunki podłoża budowlanego, [w:] W. Bobiński, I. Bojakowska, P. Dobek, A. Pasieczna, H. Tomassi-Morawiec, Objaśnienia do mapy geośrodowiskowej Polski 1: 50 000. Arkusz Międzyrzecz Wielkopolski (466).
• Bobiński W., 2006b, Warunki wodne, [w:] W. Bobiński, I. Bojakowska, P. Dobek, A. Pasieczna, H. Tomassi-Morawiec, Objaśnienia do mapy geośrodowiskowej Polski 1: 50 000. Arkusz Międzyrzecz Wielkopolski (466).
• Chmal R., 2003a, Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 000, arkusz Toporów (501), Ministerstwo Środowiska i Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Chmal R., 2003b, Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1: 50 000. Arkusz Toporów (501), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Ciuk E., 1995, Zarys budowy geologicznej i rozwoju deformacji glacjalnych utworów trzeciorzędowych rejonu Sieniawy Lubuskiej i jego otoczenia, [w:] VIII Glacitectonics Symposium, Zielona Góra.
• Dyjor S., Pruc K., 1978, Budowa geologiczna zaburzonej glacitektonicznie strefy Sieniawy, Acta Univ. Wratislaviensis, 313, Prace Geol.-Mineral., 5, 255-289.
• Jurga R.M., 2012a, Międzyrzecki Rejon Umocniony dla początkujących. Część I, Wyd. Pracownia R.M. Jurga, Zielona Góra.
• Jurga R.M., 2012b, Międzyrzecki Rejon Umocniony dla początkujących. Część II, Wyd. Pracownia R.M. Jurga, Zielona Góra.
• Jurga R.M., Kędryna A.M., 2005, Festungsfront Oder-Warthe Bogen. Katalog, Wyd. Donjon, Boryszyn.
• Jurga R.M., Lisiecki L., 2015, Panzerwerk Pz.W. 717: Werkgruppe Scharnhorst: [Reiseführer], Wyd. Pracownia R.M. Jurga, Zielona Góra.
• Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kozarski S., 1995, Deglacjacja północno-zachodniej Polski. Warunki i transformacja geosystemu ~20-10 ka BP, IGiPZ PAN, Dokumentacja Geograficzna, 1, 1-82.
• Krüger J., Kjær K.H., 1999, A data chart for field description and genetic interpretation of glacial diamicts and associated sediments - with examples from Greenland, Iceland, and Denmark, Boreas, 28, 386-402.
• Leibner G., 2000, Die Festung "Oder-Warthe-Bogen", Wyd. Ingrid Haupt, Buchholz.
• Marks L., 2005, Pleistocene glacial limits in the territory of Poland, Przegląd Geologiczny, 53, 10 (2), 988-993.
• Marks L., Dzierżek J., Janiszewski R., Kaczorowski J., Lindner L., Majecka A., Makos M., Szymanek M., Tołoczko-Pasek A., Woronko B., 2016, Quaternary stratigraphy and palaeogeography of Poland, Acta Geologica Polonica, 66 (3), 403-427.
• Miall A.D., 1977, A review of the braided-river depositional environment, Earth-Science Reviews, 13, 1-62.
• Miniewicz J., Perzyk B., 1993, Międzyrzecki Rejon Umocniony, Wyd. ME-GI, Warszawa.
• Ratajczak-Szczerba M., 2011, Budowa wewnętrzna moreny czołowej glacitektonicznie spiętrzonej kompleksu Dębowej Góry - stanowisko Krostkowko, Landform Analysis, 16, 115-123.
• Ratajczak-Szczerba M., Sobkowiak-Tabaka I., Okuniewska-Nowaczyk I., 2014, Morfologia dna i osady denne kopalnego zbiornika w rynnie jordanowsko-niesulickiej koło Lubrzy, Pojezierze Lubuskie, Studia Limnologica et Telmatologica, 8 (2), 71-80.
• Salwa S., 2008, Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1: 50 000. Arkusz Międzyrzecz Wielkopolski (466), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Short N., 2004, Germany's West Wall: The Siegfried Line, Osprey Publishing, Oxford.
• Skompski S., 1981, Stratygrafia osadów czwartorzędowych Ziemi Lubuskiej, Biuletyn Instytutu Geologicznego, 322, 151-163.
• Studencki M., 2000, Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1: 50 000. Arkusz Trzemeszno Lubuskie (467), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Winnicki J., 2004, Wpływ środkowoplejstoceńskich struktur glacitektonicznych i rynien subglacjalnych na rzeźbę w północnej części Pojezierza Lubuskiego (zachodnia Polska), Przegląd Geologiczny, 52 (12), 1144-1150.
• Zieliński T., Pisarska-Jamroży M., 2012, Jakie cechy litologiczne warto kodować, a jakie nie?, Przegląd Geologiczny, 60 (7), 387-398.
• Żynda S., 1967, Geomorfologia przedpola moreny czołowej stadiału poznańskiego na obszarze Wysoczyzny Lubuskiej, PTPN, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej, 8, Poznań.
• Żynda S., 1989, Międzyrzecki Rejon Umocniony jako obiekt fizycznogeograficznych badań potencjalnego obszaru składowania odpadów promieniotwórczych, [w:] E. Biderman (red.), Energetyka jądrowa - człowiek - środowisko, Poznań, 331-340.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.17.033.8256