Z problematyki rozmierzania miast średniowiecznych na obszarze Polski Środkowej

• Autorzy: Mariusz Kulesza

Warianty tytułu

The Measurement of the Medieval Towns in Central Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor artykułu szuka odpowiedzi na pytanie o miary, jakie stosowano przy rozmierzaniu miast lokacyjnych na obszarze Polski Środkowej w średniowieczu. Na kilkunastu wybranych przykładach dokonuje analizy ówcześnie stosowanych w Polsce zasad mierniczych, prezentując ich podstawowe właściwości, co w konsekwencji pozwoliło na odnalezienie najbardziej prawdopodobnego modułu mierniczego, jaki zastosowany został w miastach środkowopolskich w omawianym czasie. (abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of this study is to find out w hat measures were used to survey the medieval chartered tow ns in central Poland. The author examined the m ensuration systems used in this period in a dozen of towns taken by a way of example. The analysis led to a determ ination of the most likely module of measurement employed in the Middle Ages in the area in question. It appears that the dimensions of market squaes and plots in central Poland and other regions ol Poland were similar. Seemingly, the surveyors universally employed the same measures. In numerous towns these medieval elements are still clearly visible. The market squares, likewise in the past, fulfil the key functions and the plots keep their original size. The analysis of them ensuration of towns in the former voivodships of Łęczyca and Sieradz proves that they were laid out after the Silesian measurem ent pattern that was employed in this region in the 13th and the 14th century. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kartografia; Przestrzenne zagospodarowanie miasta; Struktura przestrzenna; Historia miasta; Geografia polityczna

EN

Cartography; Town spatial development; Spatial structure; History of city; Political geography

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2000
• Numer: nr 3
• Strony: 73--90

Twórcy

autor

Mariusz Kulesza

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Berdecka A., 1982, Lokacja i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333-1370), Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź.
• Głowacki K., 1984, Piotrków Trybunalski: urbanistyka, architektura, sztuka, t. 1: Urbanistyka Piotrkowa Trybunalskiego, Piotrków-Kielce.
• Grabski W., 1968, Ze studiów nad zabudową mieszkalną średniowiecznego Krakowa, "Teka Komisji Urbanistyki i Architektury", t. 3.
• Kalinowski W., 1966, Zarys historii budowy miast w Polsce do połowy XIX w., Toruń.
• Kodeks Dyplomatyczny Polski, 1847, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, t. 1, Warszawa.
• Kulesza M., 1994, Ślady wczesnomiejskich osad targowych w planach niektórych miast wschodniej Wielkopolski, [w:] Zagadnienia geografii historycznej tv Polsce. Materiały konferencyjne, red. M. Koter, J. Tkocz, Toruń-Poznań.
• Łask. Studium historyczno-urbanistyczne do planu zagospodarowania przestrzennego miasta, oprać. J. Kubiak, Warszawa (maszynopis w zbiorach O środka Dokumentacji Zabytków w Warszawie).
• Munch H., 1946, Geneza rozplanowania miast wielkopolskich XIII i XIV w., Kraków.
• Munch H., 1960, Początki średniowiecznego układu miejskiego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" z. 3.
• Pazyra S., 1959, Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa.
• Pudełko J., 1960, Zagadnienie wielkości i proporcji rynków w badaniach nad rozplanowaniem miast średniowiecznych, "Zeszyty Naukowe Politechniki Wrocławskiej" , nr 36: Architektura,z. 4.
• Pudełko J., 1964a, Działka lokacyjna w strukturze przestrzennej średniowiecznych miast śląskich, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" , t. 9, z. 2.
• Pudełko J., 1964b, Próba pomiarowej metody badania planów niektórych miast średniowiecznych w oparciu o zagadnienie działki, "Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", t. 9, z. 1.
• Pudełko J., 1967, Zagadnienie wielkości powierzchni średniowiecznych miast Śląska, Wrocław.
• Pudełko J., 1970, Znaczenie badań nad średniowiecznymi miastami Śląska dla historii budowy miast w Polsce, "Miasto" , R. XXI, z. 12.
• Rogalanka A., 1977, Ze studiów nad rozplanowaniem Poznania lewobrzeżnego. O układzie i wielkości parcel w średniowiecznym Poznaniu, [w:] Powstanie i rozwój Starego Miasta w Poznaniu do X V w., Poznań.
• Sowina U., 1991, Sieradz. Układ przestrzenny i społeczeństwo miasta w XV-XVI w., Warszawa.
• Sowina U., 1995, Średniowieczna działka miejska w świetle źródeł piwnych, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej", R. XLIII, nr 3.
• Sztam F ., 1936, Miary powierzchni w dawnej Polsce, Kraków.
• Wędzki A., 1977, Kierunki rozwoju miast środkowej Europy w X II do X III w., [w:] Początki i rozwój starego miasta w Poznaniu w świetle badań archeologicznych i urbanistyczno-architektonicznych. Materiały z ogólnopolskiego sympozjum 18-19 X 1973 r., red. W. Błaszczyk, Warszawa- Poznań.
• Wiesiołowski J., 1980, Sieć miejska w Wielkopolsce w XIII-XVI w. Przestrzeń i społeczeństwo, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej" , R. XXVIII, z. 3.

Identyfikatory

DOI

11089/16929