Przyczynek do postrzegania struktury współczesnego systemu rachunkowości

• Autorzy: Irena Sobańska , Ewa Walińska

Warianty tytułu

A Contribution to Perceiving the Structure of Contemporary Accounting System

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym celem artykułu jest objaśnienie procesu ewoluowania elementów systemu rachunkowości organizacji gospodarczej pod wpływem zmian zachodzących w różnicach informacji oczekiwanych przez odbiorców wewnętrznych i zewnętrznych. Dla zrealizowania tego celu przedstawiono zamęt regulacyjny w obszarze rachunkowości i jego skutki dla rozwoju systemów rachunkowości w praktyce w Polsce oraz przeanalizowano zmiany w potrzebach informacyjnych interesariuszy w kontekście wprowadzanych zmian w sprawozdaniach finansowych, zintegrowanych raportach biznesowych i zmian w stosowanych metodach rachunkowości zarządczej w organizacjach społecznie odpowiedzialnych. Następnie przedstawiona została autorska propozycja nowej struktury systemu rachunkowości odpowiadająca jego współczesnej funkcjonalności w warunkach obecnego poziomu rozwoju globalizacji, zmierzającego w kierunku zrównoważonej gospodarki oraz szereg wniosków ogólnych wynikających z przedstawionych rozważań. W propozycji nowej struktury przyjęto, że system rachunkowości organizacji społecznie odpowiedzialnej powinien być zbudowany z podsystemu rachunkowości biznesowej, emitującego zintegrowany raport biznesowy (sprawozdanie finansowe + raporty niefinansowe) i wewnętrzne raporty dla zarządu oraz podsystemu rachunkowości podatkowej, emitującego informacje dla agend podatkowych. W opracowaniu artykułu zastosowano analizę treści i opinii autorów wybranych publikacji, metodę analizy dokumentów oraz wiedzę uzyskaną metodą obserwacji bezpośredniej i wyniki badań empirycznych innych autorów. (abstrakt oryginalny)

EN

The main goal of the article is to explain the process of evolution of the organization's accounting system elements as a result of changes taking place in information expected by internal and external users. To achieve this goal, regulatory uncertainties in the area of accounting and their consequences for the development of accounting systems in Polish practice are presented and changes in the information needs of stakeholders are analysed in the context of changes to financial statements, integrated business reports and changes in the methods of management accounting in socially responsible organizations. Next, a proposal for a new structure of the accounting system corresponding to its contemporary functionality is presented in the context of the current level of globalization development aimed at a sustainable economy, and a number of general conclusions are discussed. In the proposed new structure it was assumed that the accounting system of a socially responsible organization should consist of (1) a business accounting subsystem, issuing an integrated business report (financial statements + non-financial reports) and internal reports for the board of directors and (2) a subsystem of tax accounting issuing information for tax agencies. The methods used in this study include analysis of the content and opinions of the authors of selected publications and analysis of documents. The study is also based on knowledge obtained by the method of direct observation and on the results of empirical research of other authors. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość; Rachunkowość zarządcza; Systemy rachunkowości; Struktura rachunkowości; Sprawozdawczość w przedsiębiorstwie; Potrzeby informacyjne

EN

Accounting; Management accounting; Accounting systems; Structure of accounting; Reporting in enterprises; Information needs

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2018
• Tom: 96
• Numer: nr 152
• Strony: 151--181

Twórcy

autor

Irena Sobańska

• Uniwersytet Łódzki

autor

Ewa Walińska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Bek-Gaik B., Rymkiewicz B. (2015), Raport społeczny jako współczesne narzędzie komunikowania się spółek z interesariuszami w świetle koncepcji zintegrowanego raportowania, [w:] E. Walińska, B. Bek-Gaik, B. Rymkiewicz, Sprawozdawczość przedsiębiorstwa jako narzędzie komunikacji z otoczeniem, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, rozdz. 5.
• Brzezin W. (1998), Ogólna teoria rachunkowości, Politechnika Częstochowska, Częstochowa.
• Brzezin W. (2000), Mikro- i makropolityka rachunkowości. Normy prawne i zawodowe rachunkowości, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", 876, s. 34-40.
• Brzezin W. (2005), Refleksje o teorii, polityce i dydaktyce rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 26 (82), s. 45-50.
• Cebrowska T. (2002), Polityka rachunkowości - nowe określenie w prawie bilansowym, [w:] D. Misińska, J. Szafraniec, T. Cebrowska (red.), Rachunkowość i rewizja u progu 2002 roku, Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Cebrowska T. (2010), Polityka bilansowa, [w:] Cebrowska T. (red.), Rachunkowość finansowa i podatkowa, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Czwarta dyrektywa Rady z dnia 25 lipca 1978 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek (78/660/EWG).
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy (Dz. Urz. UE L 330 z 15.11.2014).
• Gutowska D. (2014), Koncepcja Lean Accounting w zarządzaniu działalnością operacyjną przedsiębiorstw produkcyjnych, Wydział Zarządzania UG, Sopot (praca doktorska, niepubl.).
• Hanusch H., Pyka A. (2007), Principles of Neo-Schumpeterian Economics, "Cambridge Journal of Economics", 31, s. 275-289.
• Horvath P., Berlin S. (2012), Green Target Costing: Getting ready for the green challange, "Cost Management", May/June, s. 25-32.
• Jarugowa A., Walińska E. (1997), Roczne sprawozdania finansowe; ujęcie księgowe a podatkowe, ODDK, Gdańsk.
• Johnson H.T., Kaplan R. (1987), Relevance Lost. The Rise and Fall of management Accounting, Harvard Business School Press, Boston.
• Kabalski P. (2012), Wybrane problemy stosowania MSSF w Polsce. Organizacja, kultura, osobowość, język, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kaczmarek M. (2008), Polityka bilansowa jako narzędzie rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Kamiński R. (2001), Polityka bilansowa w kształtowaniu wartości księgowej przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
• Karmańska A. (2010), Wielowymiarowość polityki rachunkowości i etyki z nią związanej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 56 (112), s. 97-109.
• Karmańska A. (2013), Nauka rachunkowości, proces poznawczy, paradygmaty i prawda w rachunkowości - garść ustaleń i refleksji, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 71 (122), s. 125-146.
• Kobiela-Pionnier K. (2012), Sprawozdawczość zintegrowana: koncepcja raportowania osiągnięć przedsiębiorstwa na miarę XXI wieku, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 66 (122), s. 75-85.
• Krajowy Standard Rachunkowości nr 9 "Sprawozdanie z działalności", Dz. Urz. MF z 15 maja 2014 r., poz. 17.
• Litwińczuk H. (1995), Prawo bilansowe, KIK, Warszawa.
• Michalak J. (2014), Wpływ wprowadzenia MSSF 8 na przydatność sprawozdawczości segmentów na przy-kładzie największych spółek europejskich, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 80 (136), s. 173-191.
• Michalak J. (2016), Modele biznesu przedsiębiorstw. Analiza i raportowanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Michalczuk G., Mikulska T. (2014), Sprawozdanie zintegrowane jako produkt finalny rachunkowości społecznej, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego" 827, Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia 69, s. 197-207.
• Mikulska D. (2012), Polityka rachunkowości jednostki w świetle obowiązujących przepisów prawnych, [w:] D. Mikulska (red.), Polityka rachunkowości jednostki a jakość sprawozdania finansowego. Wy-brane aspekty, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin.
• Mućko P., Hońko S. (2013), Sprawozdanie z działalności-raport z pogranicza rachunkowości, "Rachunkowość", 10, s. 2-12.
• Nita B. (2015), Projektowanie kluczowych mierników dokonań na potrzeby sprawozdania z działalności, [w:] B. Micherda (red.), Sprawozdawczość i Rewizja Finansowa, uwarunkowania ekonomiczne, społeczne i regulacyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 253-263.
• Olchowicz I. (2000), Rachunkowość podatkowa, Difin, Warszawa.
• Olchowicz I. (2011), Rachunkowość podatkowa, Difin, Warszawa.
• Rojek D. (2016), Struktura i uwarunkowania rachunkowości zarządczej w przedsiębiorstwie produkcyjnym wykorzystujących koncepcję lean management, Wydział Zarządzania UŁ, Łódź (praca doktorska, niepubl.).
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 15 stycznia 1991 roku w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości (Dz.U. 1991, nr 10, poz. 35 oraz zmiany z 23 grudnia 1991 roku, Dz.U., nr 124, poz. 554 i z 10 grudnia 1992 roku, Dz.U., nr 96, poz. 476).
• Sawicki K. (2000a), Polityka rachunkowości i polityka bilansowa - teoria i praktyka, [w:] L. Cebo (red.), Podstawowe problemy rachunkowości jako dyscypliny naukowej i działalności praktycznej, Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego, Katowice.
• Sawicki K. (2000b), Polityka rachunkowości i polityka bilansowa. Zakres terminologiczny i zastosowanie, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 1 (57).
• Sawicki K. (red.) (2009), Wykorzystanie polityki bilansowej i analizy finansowej w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Ekspert, Wrocław.
• Schneider K. (1998), Istota rachunkowości podatkowej, [w:] Rachunkowość menedżerska w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi. Materiały na konferencję naukową, Świnoujście, 28-29 maja 1998.
• Siódma dyrektywa Rady z dnia 13 czerwca 1983 r. w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych (83/349/EWG).
• Sobańska I. (2004), Potrzeba integracji rachunkowości zarządczej i rachunkowości finansowej w praktyce jako efekt zmian zasad sporządzania sprawozdań finansowych w Polsce i krajach Unii Europejskiej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 18 (74), s. 100-109.
• Sobańska I. (2007), Nowa orientacja systemu rachunkowości w praktyce polskiej w kontekście wdrażania MSR/MSSF, [w:] Rachunkowość wczoraj, dziś, jutro, Rada Główna SKwP Warszawa, s. 277-300.
• Sobańska I. (2012), Jedność systemu rachunkowości, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 66 (122), s. 179-190.
• Sobańska I. (2014), Znaczenie dorobku naukowego Profesor Elżbiety Burzym dla rozwoju nauki i praktyki rachunkowości w Polsce, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 75 (131), s. 83-93.
• Sobańska I., Kabalski P. (2014), Partner biznesowy - nowa rola specjalisty rachunkowości zarządczej, "Przegląd Organizacji", 7, s. 19-25.
• Stępień K. (2012), Polityka rachunkowości jako instrument kreowania wizerunku przedsiębiorstwa w okresie kryzysu gospodarczego, "Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego", 13.
• Ustawa z 19 października 1991 roku o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz o biegłych rewidentach i ich samorządzie (Dz.U. z 1991, nr 111, poz. 480 oraz Dz.U. z 1992, nr 4, poz. 85).
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości ﴾tekst jednolity Dz.U. z 1994, nr 121, poz. 591﴿.
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości ﴾tekst jednolity Dz.U. z 2016 r., poz. 1047, 2255, z 2017 r., poz. 61, 245, 791, 1089﴿.
• Ustawa z 31 stycznia 1989 roku o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz.U. z 1989, nr 3, poz. 12 z późn. zm.
• Walińska E. (2003), Rachunkowość podatków odroczonych, FRRwP, Warszawa.
• Walińska E. (2004), Wartość bilansowa przedsiębiorstwa a alokacja podatku dochodowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Walińska E. (2005), Rachunkowość podatkowa jako efekt integracji rachunkowości finansowej i zarządczej. Materiały na konferencję na temat W kierunku integracji rachunkowości finansowej i rachunkowości zarządczej - nowe wyzwania dla praktyki, 28-29 kwietnia 2005 r., Katedra Rachunkowości, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Walińska E., Michalak M. (2014), Polityka rachunkowości w kontekście poglądów naukowych Profesor Alicji Jarugowej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 80 (136), s. 107-129.
• Weissenberger B.E, Angelkort H. (2011), Integration of financial and management accounting systems: The mediating influence of a consistent financial language on controllership effectiveness, "Management Accounting Research", 22 (3), s. 160-180.
• Wojas M. (2003), Kontrowersje wokół definiowania polityki rachunkowości, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie", 633.
• Żukowska H., Sawicka B. (red.) (2012), Zawartość informacyjna polityki rachunkowości. Wybrane problemy, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin.
• The International Framework, http://www.theiirc.org/wp-content/uploads/2013/12/13-12-08-THE-INTERNATIONAL-IR-FRAMEWORK-2-1.pdf, (dostęp 30.08.2017).
• Towards Integrated Reporting - Communicating Value in the 21st Century, http://theiirc.org/wp-content/ uploads/2011/09/IR-Discussion-Paper-2011_spreads.pdf (dostęp 30.08.2017).

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0011.6175