Emancipation of the Nomenclature as a Catalyst for the Breakup of the Soviet Union

• Autorzy: Konrad Świder

Warianty tytułu

Emancypacja nomenklatury jako katalizator rozpadu Związku Radzieckiego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In December 1991 the Union of Soviet Socialist Republics broke up. Researchers of this problem have classified factors that led to the break-up of the USSR. There are several groups of such causes: ideological, political, social, economic, nomenclature or national ones. The essence of this article will be the presentation of the emancipation of the Soviet nomenclature at various stages of the history of the USSR till the final stage of this process - the disintegration of the Soviet empire. The emancipation of the nomenclature was one of the manifestations of the multi-faceted modernization of the USSR and its collision with the communist doctrine as an ideology. Various attempts to reform the Soviet Union, marking epochs in its history, confirmed the utopian character of Soviet communism in the ideological dimension. The failed reforms of the communist system contributed to the emergence of various interest groups within the growing Soviet nomenclature. These groups were fiercely competing for power, and in that situation the maintenance of the nomenclature consensus, which bound the Soviet empire, became very difficult. The last attempt to reform communism and the USSR - perestroika - weakened the central authority enough to lead to the strengthening of particularism of the nomenclature. As a result of this complex process, a large of the Soviet nomenclature gained independence from the centre, and by entering into alliances or by concessioning national and democratic movements in union republics, it gained democratic legitimacy and joined the disassembly of the Soviet Union.(original abstract)

W grudniu 1991 r. rozpadł się Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Badacze tej problematyki dokonali klasyfikacji czynników, które zadecydowały o rozpadzie ZSRR. Można zatem wyróżnić kilka grup takich przyczyn: ideologiczne, polityczne, społeczne, ekonomiczne, nomenklaturowe czy narodowościowe. Istotą tego artykułu będzie przedstawienie emancypacji radzieckiej nomenklatury na poszczególnych etapach historii ZSRR i finału tego procesu - dezintegracji imperium radzieckiego. Emancypacja nomenklatury stanowiła jeden z przejawów wieloaspektowej modernizacji ZSRR i jej kolizji z doktryną komunistyczną jako ideologią. Poszczególne próby reformowania Związku Radzieckiego, wyznaczające epoki w jego dziejach, potwierdzały coraz wyraźniej utopijny charakter radzieckiego komunizmu w wymiarze ideologicznym. Nieudane reformy systemu komunistycznego przyczyniały się do powstawania różnych grup interesów wewnątrz coraz liczniejszej nomenklatury radzieckiej. Grupy te zacięcie rywalizowały o władzę i w tej sytuacji utrzymanie nomenklaturowego konsensusu spajającego imperium radzieckie stawało się bardzo trudne. Ostatnia próba reformowania komunizmu i ZSRR - pieriestrojka - osłabiła władzę centralną na tyle, że doprowadziła do umocnienia się nomenklaturowych partykularyzmów (branżowych i regionalnych). W wyniku tego złożonego procesu znaczna część nomenklatury radzieckiej uzyskała niezależność od centrum, a wchodząc w sojusze lub koncesjonując ruchy narodowe i demokratyczne w poszczególnych republikach związkowych uzyskiwała demokratyczną legitymację i przystępowała do demontażu Związku Radzieckiego.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Political history; Dissolution of the USSR; Interest group

PL

Historia polityczna; Rozpad ZSRR; Grupa interesu

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 3 (58)
• Strony: 206--227

Twórcy

autor

Konrad Świder

• Polish Academy of Sciences in Warsaw

Bibliografia

• Bratkiewicz, J. 1991. Wielkoruski szowinizm w świetle teorii kontynuacji. [Great Russia chauvinism in the light of the theory of continuation.] Warszawa.
• Brubaker, R. 1998. Nacjonalizm inaczej. Struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie. [Nationalism reframed. Nationhood and the national question in the New Europe.] Translated by J. Kuczyński. Warszawa - Kraków.
• Chmaj, M. Sokół, W. ed. 2002. Mała encyklopedia wiedzy politycznej. [A small encyclopaedia of political knowledge.] Toruń.
• Dżilas, M. 1958. Nowa klasa. Analiza systemu komunistycznego. [The new class. An analysis of the communist system.] Translated by A. Lisowski. New York.
• Ehrlich, S. 1995. Wiążące wzory zachowania. Rzecz o wielości systemów norm. [Binding patterns of behavior. The thing about the multiplicity of systems of standards.] Warszawa.
• Figes, O. 2007: Szepty. Życie w stalinowskiej Rosji. [The whisperers. Private life in Stalin's Russia.] Translated by W. Jeżewski. Warszawa.
• Fitzpatrick, S. 2012. Życie codzienne pod rządami Stalina. Rosja radziecka w latach trzydziestych XX wieku. [Everyday Stalinism: Ordinary life in extraordinary times: Soviet Russia in the 1930s.] Translated by J. Gilewicz. Kraków.
• Hardt, M., Negri, A. 2005. Imperium. [Empire.] Translated by S. Ślusarski, A. Kołbaniuk. Warszawa.
• Kołakowski, L. 2001. Główne nurty marksizmu, cz. III: Rozkład. [Mainstreams of Marxism, part. III: Disintegration.] Poznań.
• Malia, M. 1998. Sowiecka tragedia. Historia komunistycznego imperium rosyjskiego 1917-1991. [The Soviet tragedy: A history of socialism in Russia, 1917-1991.] Translated by M. Hułas, E. Wyzner. Warszawa.
• Marciniak, W. 2004. Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej. [The plundered empire. The fall of the Soviet Union and the rise of the Russian Federation.] Kraków.
• Morawski, W. 1975. Nowe społeczeństwo przemysłowe. Analiza i krytyka koncepcji. [New industrial society. Analysis and criticism of the concept.] Warszawa: PWN.
• Olszewski, H., Zmierczak, M. 1994. Historia doktryn politycznych i prawnych. [History of political and legal doctrines.] Poznań.
• Pipes, R. 2000. Natura ludzka i upadek komunizmu. [Human nature and the fall of communism.] In: Nowak, A. ed. Rosja, komunizm i świat. Wybór esejów. [Russia, communism and the world. Selected essays.] Translated by A. Nowak, Sz. Czarnik.
• Pipes, R. 2000. Własność a wolność. [Property and freedom.] Translated by L. Niedzielski. Warszawa.
• Popow, G. 1989. Z punktu widzenia ekonomisty. O powieści Aleksandra Beka "Nominacja". [From an economist's point of view. About Aleksander Bek's novel 'Nomination'.] In: Fenomen Stalina. [Stalin's phenomenon.] Translated by M. Kotowska. Warszawa.
• Walicki, A. 1996. Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii. [Marxism and the leap into the realm of freedom. The history of the communist utopia.] Warszawa.
• Wesołowski, W., Stelmach, W. eds. 1977. Klasy i warstwy w społeczeństwie radzieckim. Studia teoretyczne - badania empiryczne. [Classes in Soviet society. Theoretical and empirical studies.] Warszawa.
• Wielka encyklopedia powszechna PWN. [Great Universal Encyclopedia.] 2003. Warszawa: PWN, vol. 19.
• Yekelchyk, S. 2009. Ukraina. Narodziny nowoczesnego narodu. [Ukraine. The birth of a new nation.] Translated by J. Gilewicz. Kraków.
• Zołotowskij, J. ed. 2004. Rosja. XX wiek. Od utopii komunistycznej do rzeczywistości globalistycznej. [Russia. The twentieth century. From communist utopia to globalist reality.] Translated by P. Burek. Kraków.
• Ахиезер, А., Клямкин, И., Яковенко, И. [Achijezier, A., Klamkin, I., Jakowienko, I.] 2005. История России: Конец или новое начало? [History of Russia: the end or the new beginning?] Moskwa.
• Вишневский, А. [Wiszniewskij, A.] 1998. Серп и рубль. Консервативная модернизация в СССР. [Sickle and ruble. Conservative modernization in the USSR.] Moskwa.
• Восленский, М. [Woslenskij, M.] 2005. Номенклатура. [Nomenclature.] Moskwa.
• Каганский, В. [Kaganskij, W.] 1995. Советское пространство: Конструкция и деструкция. [Soviet space: construction and destruction.] In: Чернышев, С. [Czernyszew, S.] ed. Иное. Хрестоматия нового российского самосознания. [Other. Handbook of new Russian consciousness.] vol. 1, Россия как предмет. [Russia as an object.] Moskwa. Available at: http:// old.russ.ru/antolog/inoe/kagan.htm [Accessed: 10 July 2017].
• Крыштановская, О. [Krysztanowskaja, O.] 2004. Анатомия российской элиты. [Anatomy of the Russian elite.] Moskwa.
• Лапкин, В., Пантин, В. [Łapkin, W., Pantin, W.] 1991. Что остановилось в эпоху застоя? [What stopped in the stagnation epoch?] In: сост. Т. Ноткина [Notkina, T.] ed. Погружение в трясину: Анатомия застоя. [At the bog: anatomy of stagnation.] Moskwa.
• Перегудов, С., Лапина, Н., Семененко, И. [Pieriegudow, S., Łapina, N., Siemienienko, I.] 1999. Группы интересов и российское государство. [Interest groups and the Russian state.] Moskwa.
• Сюндюков, І. [Siundiukow, I.] 2003. Імітація. 'Застій' та його українські творці. [Imitation. 'Stagnation' and its Ukrainian creators.] In: Івшина, Л. [Iwszyna, Ł.] ed. Україна incognita. Дві Русі. [Ukraine Incognita. Two Russias.] Kijów.
• Хевеши, М. [Chiewieszy, M.] 2004. Толковый словарь идеологических и политических терминов советского периода. [Glossary of ideological and political terms of the Soviet era.] Moskwa.
• Шаповал, Ю. [Szapował, J.] 2003. Дві річниці - одне відзначення. Петро Шелест і Володимир Щербицький як типажі номенклатури УРСР. [Two anniversaries - one celebration. Petro Shelest and Volodymyr Shcherbytsky - as typical figures of USRR nomenclature.] In: Івшина, Л. [Iwszyna, Ł.] ed. Україна incognita. Дві Русі. [Ukraine Incognita. Two Russias.] Kijów.