Efektywność i skuteczność studiów doktoranckich w publicznym szkolnictwie wyższym w Polsce

• Autorzy: Łukasz Brzezicki , Piotr Pietrzak

Warianty tytułu

Efficiency and effectiveness of doctoral studies in public higher education in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podjęto próbę oszacowania efektywności studiów doktoranckich w 58 publicznych szkołach wyższych w latach 2010-2015 za pomocą modelu hybrydowego (łączącego podejście radialne i nieradialne) należącego do nieparametrycznej metody DEA. Dokonano również oceny skuteczności bezpośredniej (od rozpoczęcia studiów do uzyskania stopnia naukowego doktora) i pośredniej (od rozpoczęcia studiów do wszczęcia przewodu doktorskiego) studiów doktoranckich. Zarówno w przypadku pomiaru efektywności, jak i skuteczności zastosowano dwa modele empiryczne różniące się okresem badawczym. W pierwszym modelu empirycznym oszacowano efektywność i skuteczność studiów w nominalnym czasie ich trwania (4 lata), zaś w drugim wydłużono okres badawczy o jeden rok. Wyniki badań wskazały, że tylko cztery uczelnie okazały się efektywnymi w pierwszym modelu i pięć w drugim, natomiast żadna nie była w pełni skuteczna. Prawdopodobnie na większy poziom efektywności wpływa duża konkurencja między uczelniami w największych aglomeracjach miejskich. Natomiast skuteczność studiów doktoranckich jest w pewien sposób skorelowana z grupą, do której należy dana szkoła wyższa (uczelnia techniczna, pedagogiczna itp.). Wydłużenie o rok okresu badawczego wpływa w większym stopniu na poziom skuteczności niż efektywności studiów doktoranckich. (abstrakt oryginalny)

EN

The article attempts to estimate the efficiency of doctoral studies in 58 public higher education institutions in Poland from 2010 to 2015. The authors employ a hybrid model combining radial and non-radial approaches as part of the non-parametric Data Envelopment Analysis (DEA) method. An assessment of both the direct and indirect effectiveness of doctoral studies has been made: from the beginning of studies to obtaining a doctoral degree, and from the start of studies to the launch of a doctoral programme respectively. In the case of both efficiency and effectiveness measurements, two empirical models with different research periods were used. In the first empirical model, the efficiency and effectiveness of studies were estimated at their nominal duration (four years), while in the second model the research period was extended by one year. Only four universities proved to be efficient in the first model and five in the second, while none turned out to be fully effective. Probably the higher level of efficiency is due to high competition between universities in the largest urban conurbations. On the other hand, the effectiveness of doctoral studies is to an extent correlated with the type of higher education institution (technical, pedagogical, etc.). Extending the research period by one year has a greater impact on the efficiency rather than effectiveness of doctoral studies. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Studia doktoranckie; Efektywność

EN

Higher education; Doctoral studies; Effectiveness

• Czasopismo: Gospodarka Narodowa
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 2
• Strony: 129--159

Twórcy

autor

Łukasz Brzezicki

• Urząd Statystyczny w Gdańsku

autor

Piotr Pietrzak

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Bibliografia

• Banker R. D., Charnes A., Cooper W. W. [1984], Some models for estimating technical and scale inefficiencies in Data Envelopment Analysis, "Management Science", vol. 30: 1078-1092.
• Brzezicki Ł. [2017], Efektywność działalności dydaktycznej polskiego szkolnictwa wyższego. "Wiadomości Statystyczne", nr 11 (678): 56-73.
• Brzezicki Ł., Prędki A. [2018], Zastosowanie metod DEA, SFA oraz StoNED do pomiaru efektywności publicznych szkół wyższych, "Wiadomości Statystyczne", w druku.
• Całek A., Dudek K., Husein H., Król M. B., Narewska M., Wiekiera M., Wiktorowski M. [2011], Losy zawodowe osób ze stopniem naukowym doktora w kontekście polityki Unii Europejskiej w zakresie szkolnictwa wyższego, "Zarządzanie Publiczne", nr 1 (13): 153-187.
• Charnes A., Cooper W. W., Rhodes E. [1978], Measuring the Efficiency of Decision-making Units, "European Journal of Operational Research", vol. 2: 429-444.
• Chodakowska E. [2015], An Example of Network DEA - Assessment of Operating Efficiency of Universities, "Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych", nr 16 (1): 75-84.
• Cooper W. W., Seiford L. M., Tone K. [2007], Data Envelopment Analysis. A comprehensive text with models, applications, references and DEA-solver software, Springer, New York.
• Ćwiąkała-Małys A. [2010], Pomiar efektywności procesu kształcenia w publicznym szkolnictwie akademickim, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Dokowicz M., Dendys M., Figiel W., Jędrzejczak M., Kicielińska J., Kropielnicka K., Michalak N., Mrożek J., Rytelewska A., Walczak A., Wilińska-Zelek A., Zelek M. [2014], Diagnoza stanu studiów doktoranckich 1.0. Najważniejsze problemy, Krajowa Reprezentacja Doktorantów, Warszawa, http://www.krd.ogicom.pl/include/user_file/Rumianek_pliki/DIAGNOZA%20STUDIOW/Diagnoza%20Stanu%20Studi%C3%B3w%20Doktoranckich%201_0.pdf (5.02.2018).
• Dokowicz M., Dyląg E., Knopik T., Kraśniewski A., Kulczycki E., Kurowska K., Lewicki J., Malińska K., Markuszewski M., Sobótka-Demianowska K., Walczyk-Matuszyk K., Mirecka J., Wierzchoń M. [2017], Opracowanie programów studiów doktoranckich o zróżnicowanych profilach, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa.
• Flégl M., Tichá I., Stanislavská L. K. [2013], Innovation of doctoral studies at the FEM CULS Prague, "Journal on Efficiency and Responsibility in Education and Science", vol. 6, no. 4: 265-280.
• GUS [2017], Szkoły wyższe i ich finanse w 2016 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Jelonek M. [2012], Wskaźniki osiągnięć w ocenie skuteczności i efektywności kształcenia w szkołach wyższych, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie", nr 894: 41-53.
• Johnes G., Tone K. [2017], The efficiency of higher education institutions in England revisited: comparing alternative measures, "Tertiary Education and Management", vol. 23 (3): 191-205.
• Krajowa Reprezentacja Doktorantów [2014], Opis nieprawidłowości i zjawisk patologicznych na studiach doktoranckich, http://wa.amu.edu.pl/wa/files/Zjawiska-Patologiczne-na-Studiach-Doktoranckich.pdf (5.02.2018).
• Mikołajczyk B., Naskręcki R. [2017], Szkoły doktorskie i ich rola w kształceniu doktorantów, "Nauka i Szkolnictwo Wyższe", nr 2 (50): 107-126.
• Mikušová P. [2015], An application of DEA methodology in efficiency measurement of the Czech public universities, "Procedia Economics and Finance", vol. 25: 569-578.
• MNiSW [2009], Założenia do nowelizacji ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, http://www.bip.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_05/a77439f526899374e5924d6156f35dc3.pdf (5.02.2018).
• MNiSW [2017], Uzasadnienie do projektu ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, http://konstytucjadlanauki.gov.pl/content/uploads/2017/09/uzasadnienie-do-projektu-ustawy-prawo-o-szkolnictwie-wyzszym-i-nauce-16092017.pdf (5.02.2018).
• MNiSW [2018], Projekt ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 22 stycznia 2018 r., http://konstytucjadlanauki.gov.pl/content/uploads/2018/01/ustawa-projekt-z-dnia-220118.zip (26.02.2018).
• Nazarko J., Šaparauskas J. [2014], Application of DEA method in efficiency evaluation of public higher education institutions, "Technological and Economic Development of Economy", no. 20 (1): 25-44.
• Pietrzak P. [2016a], Efektywność wydziałów nauk przyrodniczych i rolniczych a poziom ich finansowania publicznego, "Zarządzanie Publiczne", nr 4 (36): 289-302.
• Pietrzak P. [2016b], Zastosowanie metody DEA do badania efektywności wydziałów nauk inżynieryjnych i technicznych, "Studia i Prace WNEiZ US", nr 44 (2): 267-280.
• Pietrzak P. [2016c], Efektywność funkcjonowania publicznych szkół wyższych w Polsce, Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa.
• Pietrzak P., Brzezicki Ł. [2017], Wykorzystanie sieciowego modelu DEA do pomiaru efektywności wydziałów Politechniki Warszawskiej, "Edukacja", nr 3 (142): 83-93.
• Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do 2020 roku - drugi wariant [2010], Ernst&Young, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa, https://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_05/59579f9e6efaec82014d6d5be081ca23.pdf (5.02.2018).
• Szulc T. [2007], Polskie szkolnictwo wyższe, w: Szulc T. (red.), Jakość kształcenia w szkołach wyższych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław: 13-32.
• Szuwarzyński A. [2005], Pomiar efektywności procesu kształcenia w uczelni wyższej, w: Leja K., Szuwarzyński A. (red.), Zarządzanie wiedzą w organizacjach niekomercyjnych, Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej, Gdańsk: 9-27.
• Szuwarzyński A. [2014], Model DEA do oceny efektywności funkcjonowania publicznych uniwersytetów w Polsce, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 348: 361-370.
• Szuwarzyński A., Julkowski B. [2014], Wykorzystanie wskaźników złożonych i metod nieparametrycznych do oceny i poprawy efektywności funkcjonowania wyższych uczelni technicznych, "Edukacja", nr 3 (128): 54-74.
• Tone K. [2001], A slacks based measure of efficiency in data envelopment analysis, "European Journal of Operational Research", vol. 130, no. 3: 498-509.
• Tone K. [2004], A hybrid measure of efficiency in DEA, GRIPS Research Report Series 1-2004-0003, https://grips.repo.nii.ac.jp/?action=repository_uri&item_id=473&file_id=20&file_no=2 (5.02.2018).
• Ustawa [2005], Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (DzU 2005, nr 164, poz. 1365 ze zm.).
• Wolszczak-Derlacz J. [2013], Efektywność naukowa dydaktyczna i wdrożeniowa publicznych szkół wyższych w Polsce - analiza nieparametryczna, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.33119/GN/100551