Wolność i swoboda twórcza a zarzut autoplagiatu w utworze naukowym

• Autorzy: Elżbieta Kosior

Warianty tytułu

Freedom of Creativity and the Allegation of Auto Plagiarism in a Scientific Work

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Współczesne kodeksy wartości, funkcjonujące w obszarze nauki, a dotyczące autorów dzieł naukowych coraz częściej definiują autoplagiat jako nadużycie ze strony twórcy, mające wywołać nieprawdziwe przekonanie o kreatywności i pomysłowości twórców. Czy każde powtórne wykorzystanie swojej twórczości w nowo kreowanym dziele jest naganne z punktu widzenia zarówno prawa, jak i etyki? W treści wskazano zależności prawne między autorem a jego utworem, przywołano konstytucyjne znaczenie wolności twórczej, która w istocie swej rozumiana jest jako jedno z podstawowych praw, o czym traktują również przepisy aktów międzynarodowych. Postawiono pytanie: czy jest to prawo nieograniczone? Zaprezentowano argumenty przeczące założeniu, że swoboda tworzenia ma charakter ius absolutum. Gdzie szukać granic wolności autora, w kontekście cywilistycznego władztwa nad utworem? W wolności i prawach innych ludzi, ale także w definicji legalnej utworu. Tam bowiem pojawiają sie elementy konieczne do nazwania wytworu intelektualnego dziełem - w rozumieniu prawa autorskiego. Wolność nauki jest założeniem każdego demokratycznego porządku. Ale czy nauka, skupiająca w sobie niesamowitą moc oddziaływania na rzeczywistość podlega ograniczeniom? Artykuł potwierdza tak postawioną tezę. W prezentowanym tekście podjęto próbę znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy autoplagiat jest rzeczywistym problemem nauki, czy sztucznie wykreowanym, czy zarzut autoplagiatu nie narusza wolności i swobody twórczej, czy nie stanowi swoistego ograniczenia władztwa nad utworem. Zwrócono uwagę na równoważny problem, jakim jest - w szczególności w dziedzinach humanistycznych tworzenie kreacji intelektualnych zbudowanych w głównej mierze na zapożyczeniach z cudzej, ale i własnej twórczości, "ubranych" w prawidłową formę cytatu czy też autocytatu, w których coraz trudniej dopatrzyć się oryginalności. (abstrakt oryginalny)

EN

Contemporary codes of values functioning in the area of science and concerning the authors of scientific works more frequently define auto plagiarism as an abuse on the part of the creator, aimed at evoking an untrue belief in the creativity and ingenuity of the creators. Is every reuse of creativity in a newly created work reprehensible from the point of view of both law and ethics? The content indicates the legal dependencies between the author and her work. Additionally, the constitutional meaning of creative freedom has been recalled, which in fact is understood as one of the basic rights being also present in the provisions of international acts. The following question has been posed: is this law unlimited? Arguments against the assumption that the freedom of creation possesses a ius absolutum character have been presented. Where to look for the author's limits of freedom in the context of civil power over the work? In the freedom and rights of other people as well as in the definition of a legal work, as elements being necessary to name an intellectual creation appear therein - in the sense of copyright law. The freedom of sciences is the foundation of every democratic order. However, is science, having an amazing power of influence on reality, subject to limitations? The article confirms such the thesis. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Plagiat; Prace naukowo-badawcze; Prawo autorskie; Prawa naukowe

EN

Plagiarism; Scientific-research work; Copyright law; Scientific laws

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2018
• Tom: 23 (XXIII)
• Numer: nr 25 (1)
• Strony: 71--88

Twórcy

autor

Elżbieta Kosior

• Politechnika Rzeszowska im. I. Łukasiewicza

Bibliografia

• 1. Akademicki Kodeks Wartości Uniwersytetu Jagiellońskiego, przyjęty uchwałą Senatu UJ z 25 czerwca 2003 roku.
• 2. Barta J., Markiewicz R. (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Komentarz, wyd. V, e-LEX 2011.
• 3. Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 2011.
• 4. Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2011.
• 5. Dybowski T., Ochrona prawa własności na tle konstytucyjnej koncepcji źródeł prawa w orzecznictwie TK [w:] Trybunał Konstytucyjny, Księga XV-lecia, red. F. Rymarz, A. Jankiewicz, Warszawa 2001.
• 6. Flisak D. (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, e-LEX 2015.
• 7. Garlicki L., Konstytucja RP, Komentarz, t. II, Warszawa 2016.
• 8. Haberstumpf H., Zur Individualität wissenschaftlicher Sprachwerke, Freiburg 1982.
• 9. Horacy, Exegi monumentum aere perennius, Pieśń III.
• 10. Jabłoński M., Węgrzyn J., Wolność twórczości artystycznej i naukowej oraz dostępu do dóbr kultury [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014.
• 11. Jankowska M., Autor i prawo do autorstwa, Warszawa 2011.
• 12. Jarosz-Żukowska S., Wolność akademicka w kontekście komercjalizacji wyników badań naukowych [w:] Aktualne wyzwania ochrony wolności i praw jednostki: prace uczniów i współpracowników dedykowane Profesorowi Bogusławowi Banaszakowi, red. M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, Wrocław 2014.
• 13. Jarosz-Żukowska S., Żukowski Ł., Wolność badań naukowych i nauczania [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014.
• 14. Kamiński S., Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, Lublin 1992.
• 15. König E., Filozofia pierwsza Arystotelesa jako uniwersalna nauka o archaí, przekład M. Bogaczyk-Vormayr, [w:] Filo Sofija, nr 22 (2013/3).
• 16. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, pod red. L. Garlickiego, t. III, Warszawa 2003.
• 17. Kodeks etyki pracownika naukowego, przyjęty uchwałą Zgromadzenia Ogólnego PAN nr 3/2016.
• 18. Kowalczyk S., Etyka - zagrożenie wolności nauki? [w:] Annales. Etyka w życiu gospodarczym, Lublin 2010.
• 19. Markiewicz R., Dzieło literackie i jego twórca w polskim prawie autorskim, Kraków 1984.
• 20. Markiewicz R., Obrona prac naukowych. Autorskoprawna ochrona prac naukowych, ZNUJ 1990/4.
• 21. Markiewicz R., Opinia prawna. dot. pojęcia utworu oraz pojęcia dokumentu urzędowego materiału urzędowego w rozumieniu polskiego prawa autorskiego, http://www.informacjapubliczna.org.pl.
• 22. Mozgawa M. (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany e- LEX 2017.
• 23. Rutowski T., Rozwój pojęcia nauki w twórczości naukowej "Państwo i Prawo" 2012, nr 3.
• 24. Sarbiński R.M., Siciarek M. (red.), Prawo autorskie. Komentarz do wybranych przepisów, e-LEX 2017.
• 25. Schiller F., Listy o estetycznym wychowaniu człowieka, Pisma teoretyczne, wyd. Aletheia, Warszawa 2011.
• 26. Sieńczyło-Chlabicz J., Banasiuk J., Pojęcie i istota autoplagiatu w twórczości naukowej, "Państwo i Prawo" 2012, nr 3.
• 27. Sobczak J., Wolność badań naukowych - standardy europejskie i rzeczywistość polska, "Nauka i Szkolnictwo Wyższe" 2/30/2007.
• 28. Sokołowska D., Pojęcie i postacie utworu naukowego w świetle prawa autorskiego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2015/2.
• 29. Sokołowska D., Prawo twórcy do wynagrodzenia w prawie autorskim, Poznań 2013.
• 30. Stanisławska-Kloc S., Plagiat contra autoplagiat [w] Spory o własność intelektualną: Księga jubileuszowa dedykowana profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, red. A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc, Warszawa 2013.
• 31. Stanisławska-Kloc S., Plagiat i autoplagiat, Biuro Analiz Sejmowych, nr 16 (108)2011.
• 32. Starck Ch., Wolność badań naukowych i jej granice, Przegląd Sejmowy 2007, nr 3(80).
• 33. Szewc A., Dzieła naukowe i ich status w prawie autorskim, "Państwo i Prawo" 1997/10.
• 34. Tylec G., Dobra osobiste a inne dobra prawne o charakterze osobistym chronione post mortem [w:] Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, red. J. Gołaczyński, J. Mazurkiewicz, J. Turłukowski, D. Karkut, Wrocław 2015.
• 35. Wojciechowska A., Czy autorskie dobra osobiste są dobrami osobistymi prawa cywilnego?, "Kwartalnik Prawa Prywatnego" 1994, nr 3.
• 36. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483).
• 37. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 880).
• 38. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 776).
• 39. Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1789).
• 40. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 2183).
• 41. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych z 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r., nr 38, poz. 169).
• 42. Konwencja o Ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (Dz.U. nr 9 z 1975 r., poz. 49).
• 43. Wyrok TK z dnia 22 czerwca 2015 roku, sygn. SK32/14, OTK-A 2015/6, poz. 84.
• 44. Wyrok SN z dnia 25 kwietnia 1973 r., I CR 91/73 (OSNCP 1974, nr 3, poz. 50).
• 45. Wyrok SN z dnia 7 listopada 2003 r., V CK 391/02 (OSNIC 2004/12/203).
• 46. Wyrok SN z dnia 25 stycznia 2006 r., I CK 281/05 (OSNC 2006, nr 11, poz. 286).
• 47. Wyrok SN z dnia 22 czerwca 2010 r., IV CSK 359/09 (OSP 2011, z. 5, poz. 59).
• 48. Wyrok NSA z dnia 12 marca 2010 r., II FSK 1791/08 (LEX nr 595971).
• 49. www. bip. nauka gov.pl/wykaz-czasopism-naukowych/komunikat-ministra-nauki-i-szkolnictwa- wyzszego-z-dnia-29-maja-2013-r-w-sprawie-kryteriow-i-trybu-oceny-czasopism-naukowych/
• 50. http://www.nauka.gov.pl/europejska-karta-naukowca.
• 51. https://ori.hhs.gov/chapter-2-research-misconduct-office-science-and-technology-policy.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2018.hss.5