Ustawa antylichwiarska a zmiany na rynku instytucji pożyczkowych - wybrane zagadnienia. Część 1

• Autorzy: Katarzyna Kurzępa-Dedo , Agata Gemzik-Salwach

Warianty tytułu

The Act Commonly Known as Anti-Usury vs Changes on Lending Companies Market - Selected Issues. Part 1

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł prezentuje analizę skutków wejścia w życie art. 7 pkt 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw. Deklarowanym ratio legis tej zmiany było wprowadzenie limitu opłat tzw. windykacyjnych (art. 33a u.k.k.) i tym samym zwiększenie poziomu ochrony konsumentów korzystających z usług instytucji finansowych udzielających pożyczek pozabankowych. Instytucje pożyczkowe przed wejściem w życie wspominanego art. 33a u.k.k. na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k. odwołującego się do zasady swobody umów pobierały od konsumentów opłaty i prowizje z tytułu zaległości w spłacie pożyczki w wysokości najczęściej znacznie przekraczającej realne koszty windykacyjne. Co więcej, powołany przepis art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k. nie chronił też konsumentów przed obchodzeniem przez instytucje pożyczkowe przepisów o maksymalnych odsetkach za opóźnienie (481 § 2 1 k.c.). Wprowadzony limit opłat windykacyjnych zniwelował asymetrię między stronami umów o pozabankowe pożyczki. Dodatkowo konsumenci w przypadku wszczynania przez instytucje pożyczkowe postępowań sądowych lub pozasądowych o zaległe należności zyskali pewność co do prawa w zakresie ujednolicenia wykładni przepisów dotyczących wysokości opłat z tytułu dochodzonych należności. Ocena skutków wejścia w życie z dniem 11 marca 2016 r. art. 33a u.k.k. przeprowadzona została przy wykorzystaniu metody badawczej tzw. kompletu normatywnego i ujęta w dwóch artykułach. Niniejszy artykuł stanowi pierwszą część omówienia zakreślonej problematyki badawczej i obejmuje omówienie głównych motywów wprowadzenia ograniczeń w zakresie pobierania opłat windykacyjnych oraz inicjatorów tych zmian. Oszacowano korzyści i ewentualne koszty, jakie poniosą poszczególne podmioty stosujące wspomniany przepis, w tym przede wszystkim konsumenci oraz instytucje pożyczkowe. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents an analysis of the effects of the entry into force of art. 7 point 4 of the Act of 5 August 2015 amending the Act on supervision of the financial market and certain other acts. The declared ratio legis of this change was the introduction of a limit on the so-called debt collection (art. 33a u.k.k.) and thus increasing the level of protection for consumers using the services of financial institutions providing non-bank loans. Loan institutions before the entry into force of the aforementioned art. 33a u.k.k. based on art. 30 para. 1 point 11 u.k.k. referring to the principle of freedom of contract, they collected from consumers fees and commissions for arrears in loan repayment in the amount usually exceeding the real debt collection costs. What's more, the established provision of art. 30 para. 1 point 11 u.k.k. it also did not protect consumers from circumventing the maximum interest rates for delay by loan institutions (481 §2 1 k.c.). The introduced debt collection limit offsets the asymmetry between parties to non-bank loan agreements. In addition, consumers in the event of loan institutions initiating court or out-ofcourt proceedings for overdue receivables have gained legal certainty in harmonizing the interpretation of the provisions on the amount of fees for claimed receivables. Assessment of the effects of the entry into force on 11 March 2016 art. 33a u. k.k. was carried out using the so-called research method normative set. The paper is a first part of presentation of the main motives for introducing restrictions in the collection of debt collection fees and the initiators of these changes. Benefits and possible costs incurred by individual entities applying this provision were estimated, including primarily consumers and loan institutions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Lichwa; Pożyczki; Ochrona konsumenta; Nadzór nad rynkiem finansowym; Prawo finansowe

EN

Usury; Loans; Consumer protection; Financial market supervision; Financial law

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2018
• Tom: 23 (XXIII)
• Numer: nr 25 (2)
• Strony: 149--172

Twórcy

autor

Katarzyna Kurzępa-Dedo

• Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie

autor

Agata Gemzik-Salwach

• Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie

Bibliografia

• 1. Chmielnicki P. (red.), Pochodzenie, tworzenie i efektywność prawa, Lexis Nexis, Warszawa 2014.
• 2. Ciepiela I., Czynności bankowe jako przedmiot działalności banków, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010.
• 3. Czechowska I.D., Niebankowe firmy pożyczkowe jako element shadow banking, "Przedsiębiorczość i Zarządzanie" 2016, nr 8, cz.3, s. 15-26.
• 4. Gemzik-Salwach A., Financialization and going into debt of households in Poland [w:] Financialization and the Economy, red. A. Gemzik-Salwach, K. Opolski, Routledge 2017, New York, s. 150-165.
• 5. Jurkowska A.M., Instytucje parabankowe w polskim systemie bankowym, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2000, nr 7, s. 229-242.
• 6. Kurzępa-Dedo K., Ochrona prawna klientów instytucji pożyczkowych w obszarze zawieranych umów na przykładzie niedozwolonych postanowień umownych [w:] Klienci instytucji pożyczkowych i ich ochrona, A. Gemzik-Salwach, CeDeWu, Warszawa 2017, s. 83-116.
• 7. Masiukiewicz P., Regulacje a ryzyko shadow banking w Polsce, "Zarządzanie i Finanse" 2012, nr 4/2, s. 5-22.
• 8. Opolski K., Gemzik-Salwach A., Dwórznik M., Podleśna M., Wais K., Zapadka P., Sektor shadow banking w Polsce, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, Warszawa-Rzeszów 2015.
• 9. Srokosz W., Instytucje parabankowe w Polsce, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011.
• 10. Waliszewski K., Miejsce i rola parabanków w systemie finansowym i gospodarce [w:] Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, red. G. Kotliński, K. Waliszewski, CeDeWu, Warszawa 2012, s. 53-75.
• 11. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1025 ze zm.).
• 12. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 155).
• 13. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (t.j. Dz.U z 2017 r., 1876 ze zm.).
• 14. Ustawa z dn. 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1277).
• 15. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 2168 ze zm.).
• 16. Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 248).
• 17. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w postępowaniach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz.300).
• 18. Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 196).
• 19. Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 184).
• 20. Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1528 ze zm.).
• 21. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 1513 ze zm.).
• 22. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1375).
• 23. Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r., poz. 646).
• 24. Uzasadnienie projektu ustawy z dn. z dnia 5 sierpnia 2015 r. ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1375), VII kadencja, druk sejmowy nr 3460.
• 25. Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dn. 10.01.2017 r., III Ca 1801/16, LEX nr 2272622.
• 26. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dn. 10.06.2014 r. - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, XVII AMC 1325/13; klauzula nr 5790 w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta.
• 27. Wyrok Sądu Rejonowego w Grudziądzu z dn. 13.12.2016 r., I C 984/16, LEX nr 2229590.
• 28. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dn. 23.09.2015 r. - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, XVII AMC 26192/13; klauzula nr 6209 w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta.
• 29. Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa z dn. 24.05.2017 r., XVI C 631/17, LEX nr 2384934.
• 30. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25.06.2015 r. - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, XVII AMC 30502/13; klauzula nr 6138 i nr 6138 w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta.
• 31. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dn. 24.10.2012 r., VI ACa 549/12, LEX nr 1281152.
• 32. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dn. 26.02.2014 r., VI ACa 906/13, LEX nr 1454678.
• 33. Komisja Nadzoru Finansowego: Rekomendacja T, https://www.knf.gov.pl/Images/Rekomendacja T_tcm75-18474.pdf (dostęp: 15.05.2018 r.).
• 34. Komitet Stabilności Finansowej: Analiza działań organów i instytucji państwowych w odniesieniu do Amber Gold sp. z o.o., 18.03.2013, http://www.mf.gov.pl/documents/764034/1159297/20130321_raport.pdf (dostęp: 30.04.2018 r.).
• 35. Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce: Sektor firm pożyczkowych w Polsce. Raport z badania ankietowego członków KPF. Lata 2008-2013, Gdańsk, maj 2014.
• 36. Narodowy Bank Polski: Raport o stabilności systemu finansowego, grudzień 2017, http://www.nbp.pl/systemfinansowy/rsf122017.pdf (dostęp: 30.04.2018 r.).
• 37. Pismo Prezesa UOKiK z dn. 14.02.2012 r. w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo bankowe, ustawy o BGK oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (znak pisma: DPR-0799-2(8)/12/AW).
• 38. PwC: Rynek firm pożyczkowych w Polsce, grudzień 2013, https://www.pwc.pl/pl/publikacje/assets/pwc_raport_rynek_firm_pozyczkowych.pdf.
• 39. Pismo Prezesa ZBP z dn. 19.12.2014 r. dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw, http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/262790/262803/262804/dokument148037.pdf.
• 40. Pismo Pierwszego Zastępcy Prezesa NBP z dn. 19.12.2014: dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw (pismo znak: DP-I/IIHN/WG2414/14).
• 41. Pismo Prezesa Zarządu ZFP z dn. 19.12.2014 r. dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw (pismo znak: ZFP/191214/A).
• 42. Pismo Prezesa UOKiK z dn. 22.12.2014: dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw (pismo znak: DDK-073-47/14/BK).
• 43. Raport Komitetu Stabilności Finansowej z dn. 18.03.2013r.: Analiza działań organów i instytucji państwowych w odniesieniu do Amber Gold sp. z o.o.", http://www.mf.gov.pl/documents/764034/1159297/20130321_raport.pdf.
• 44. Stanowisko KPF z dn. 18.12.2014: dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i niektórych innych ustaw, http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/262790/262803/262804/dokument148029.pdf.
• 45. Stanowiska instytucji pożyczkowych: GPExpert sp. zo.o., Profit Credit sp z o.o., VIVUS Finance sp. z o.o, http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/262790/262803/262804/dokument148033.pdf, http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/262790/262803/262804/dokument148106.pdf, http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/262790/262803/262804/dokument148107.pdf.
• 46. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Opłaty stosowane przez instytucje parabankowe. Raport, Warszawa 2013, http://www.uokik.gov.pl/raporty 2.php.Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Raport z kontroli przedsiębiorców udzielających kredytów konsumenckich w roku 2012, Warszawa 2012, https://uokik.gov.pl/raporty2.php (dostęp: 30.04.2018).
• 47. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Reklama parabanków - raport z kontroli reklam pozabankowych instytucji finansowych oferujących pożyczki konsumentom, Warszawa 2013, https://uokik.gov.pl/raporty2.php (dostęp: 30.04.2018).
• 48. Wypowiedzi G. Masłowskiej i J. Żyżyńskiego na posiedzeniu Komisji Finansów Publicznych dn. 08.07.2015 r. http://orka.sejm.gov.pl/Zapisy7.nsf/wgskrnr/FPB-493 (dostęp: 06.05.2018 r.).
• 49. Wypowiedź A. Dąbrowskiego oraz A. Wachnickiej na posiedzeniu Komisji Finansów Publicznych dn. 24.06.2015 r. http://orka.sejm.gov.pl/Zapisy7.nsf/wgskrnr/FPB-481 (dostęp: 06.05.2018 r.).

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2018.hss.26