Rozwój problematyki rachunku kosztów jakości w czasopismach polskich

• Autorzy: Renata Biadacz

Warianty tytułu

Quality Costing in Articles Published in Polish Journals

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zaprezentowanie dorobku naukowego rachunkowości polskiej w zakresie rachunku kosztów jakości jako jednego z rozwiązań współczesnego rachunku kosztów wspomagającego zarządzanie. Do jego osiągnięcia niezbędne było zastosowanie analizy literatury przedmiotu na podstawie wybranych pozycji książkowych zarówno z zakresu rachunkowości zarządczej, jak i zarządzania jakością, a także wybranych czasopism polskich. Badanie przeprowadzono na wyselekcjonowanym zbiorze artykułów z wybranych czasopism zarejestrowanych w BazEkon. Badaniem objęto lata 1977-2017, jednakże ze względu na zróżnicowany dostęp do czasopism okres badania różni się dla poszczególnych periodyków. Przeprowadzone badania pozwoliły na zidentyfikowanie występującej luki badawczej, która odnosi się do kontekstu szerszego zastosowania rachunku kosztów jakości jako integralnej części nowoczesnych strategicznych systemów rachunkowości zarządczej. Z przeprowadzonej analizy wynika, że rachunek kosztów jakości cieszy się w Polsce popularnością od lat 90. XX wieku. Podejmowane zagadnienia w publikacjach zarówno o charakterze naukowym, jak i praktycznym świadczą o tym, że zainteresowanie tym rozwiązaniem nadal jest duże. W wielu publikacjach eksponowane są koncepcje jakości, kosztów jakości i modelowe ujęcia rachunku kosztów jakości opracowane przez największe autorytety (tzw. Guru Jakości) zajmujących się tą problematyką. Nie brakuje jednak również publikacji zawierających autorskie koncepcje autorów w tym zakresie. Transformacja zarządzania jakością i powstanie wielu nowych narzędzi wspomagających zarządzanie jakością spowodowały zmianę charakteru rachunku kosztów jakości, który stanowi współcześnie integralną część procesu zarządzania. (abstrakt oryginalny)

EN

In the twentieth century, with the rapid changes in business practice, the importance of quality began to increase significantly, both from enterprises and customers perspective. The increased importance of quality and the emergence of new methods and tools supporting quality management has caused increased attention to quality costs and quality costing systems. The aim of the article is to present the state of scientific achievements in the field of quality costing as one of the solutions supporting modern cost management. To achieve the purpose of this article, it was necessary to conduct literature analysis on the basis of selected books dealing with management accounting and quality management, as well as selected Polish journals. The articles were chosen from journals registered in BazEkon. The study covered the years 1977-2017, however, due to the varied access to journals, the study period differs for individual periodicals. The research made it possible to identify a research gap which refers to the context of a wider application of quality costing as an integral part of modern strategic systems of management accounting. The analysis shows that the quality cost calculation has been popular in Poland since the 1990s. Issues discussed in both scientific and practical publications prove that interest in this solution is still strong. In many publications the concepts of quality, quality costs and model approaches to the calculation of quality costs, prepared by the greatest authorities (so-called Quality Gurus) dealing with this issue are presented. However, there are also publications presenting authors' concepts in this area. The transformation of quality management and creation of many new tools supporting quality management resulted in a change in the nature of quality costing, which is now an integral part of the management process. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Jakość; Koszty jakości; Rachunek kosztów; Zarządzanie jakością

EN

Quality; Quality costs; Cost accounting; Quality management

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2018
• Tom: 98
• Numer: nr 154
• Strony: 43--67

Twórcy

autor

Renata Biadacz

• Politechnika Częstochowska

Bibliografia

• Balon U. (2007), Koncepcja wdrażania rachunku kosztów jakości, "Problemy Jakości", 6, s. 24-26.
• Balon U. (2006), Przegląd wybranych modeli klasyfikacji kosztów jakości, "Problemy Jakości", 6, s. 15-19.
• Bank J. (1996), Zarządzanie przez jakość, Wydawnictwo Gebethner&Ska, Warszawa, s. 32-33; 112-113, 124.
• Bareja K., Giedroyć M. (2009), Rachunek kosztów jakości, [w:] A. Karmańska (red.), Zarządzanie kosztami jakości, logistyki, innowacji, ochrony środowiska a rachunkowość finansowa, Difin, Warszawa, s. 33, 45-59.
• Biadacz R. (2017), Rachunek kosztów w systemie współczesnej rachunkowości, Wydawnictwo WZ Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 311-322.
• Biadacz R. (2011), Rachunek kosztów - wybrane zagadnienia teoretyczne, Wydawnictwo WZ Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 178-181.
• Borkowski S., Prus A. (2001), Rachunek kosztów jakości dla przedsiębiorstwa meblarskiego, [w:] Zarządzanie kosztami w przedsiębiorstwach w aspekcie integracji Polski z Unią Europejską, Materiały konferencyjne, Wydawnictwo WZ Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 361.
• Ciechan-Kujawa M. (2005), Rachunek kosztów jakości. Wykorzystanie w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Oficyna Ekonomiczna, Kraków, s.15-23; 59-68.
• Ciechan-Kujawa M. (2003), Zarządzanie kosztami jakości w polskich przedsiębiorstwach - stan obecny i perspektywy, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce", 13 (69), s. 28-41.
• Ciechan-Kujawa M. (2000), Systemowe problemy wdrażania rachunku kosztów jakości w polskich przedsiębiorstwach, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce", 56, s. 64-71.
• Crosby Ph. (1996), The Absolutes of Leadership, Jossey-Bass Publishers, San Francisco.
• Durmaz Y., Sevil Z. (2012), A Theoretical Approach to the Concept of the Costs of Quality, "International Journal of Business and Social Science", 3 (11).
• Feigenbaum A.V. (1961), Total Quality Control, Engineering and Management, McGraw Hill Book Com-pany, New York.
• Edwards Deming W. (1982), Out of the Crisis, The MIT Press, Cambridge, MA.
• Gabrusewicz W., Kamela-Sowińska A., Poetschke H. (2002), Rachunkowość zarządcza, PWE, Warszawa.
• Hamrol A. (2005), Zarządzanie jakością z przykładami, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Hoyer R.W., What is quality, "Quality Progress", (34), s. 52-62.
• Imaii M. (2007), Kaizen. Klucz do konkurencyjnego sukcesu Japonii, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa.
• Imaii M. (2006), Gemba Kaizen. Zdroworozsądkowe, niskokosztowe podejście do zarządzania, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa.
• Imaii M. (1997), Gemba Kaizen. A Commonsense, Low-Cost Approach to Management, McGraw Hill Companies, New York.
• Imaii M. (1986), Kaizen. The Key to Japan's Competitive Success, Kaizen Institute Ltd., Randan Haus Business Division, New York.
• Ishikawa K. (1983), Guide to Quality Control, Asian Productivity Organization, Tokyo.
• Juran J.M., Gryna F.M. (1974), Jakość - projektowanie - analiza, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, s. 38; 78-79.
• Juran J.M. (1962), Juran's Quality Control Handbook, McGraw Hill, Inc, New York.
• Kabalski P. (2010), Koszty jakości i koszty środowiskowe jako parametry zarządzania kosztami i wynikami, [w:] A. Jaruga, P. Kabalski, A. Szychta, Rachunkowość zarządcza, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa, s. 659-683.
• Karmańska A. (2006), Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w Systemie Informacji Planistycznej (SIP), [w:] A. Karmańska (red.), Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa, Difin, Warszawa, s, 248-272.
• Kendirli S., Tuna M. (2009), Quality Cost's Constitution and Effects on Financial Decision in Enterprises: A Research in Corum's Enterprises, "Proceedings of the Academy of Accounting and Financial Studies", 14 (1), s. 21-32.
• Kiliński A.(1994), Jakość, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa. Kister A., Zarządzanie kosztami jakości. Sposób na poprawę efektywności przedsiębiorstwa, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
• Kiziukiewicz T. (2003), Inne modele rachunku kosztów, [w:] T. Kiziukiewicz (red.), Zarządcze aspekty rachunkowości, PWE, Warszawa, s. 247-253.
• Kowalewski M. (2016), Koncepcja kaizen i kaizen costing w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem, "Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia", 2 (80), cz. 2, s. 277-284, DOI: 10.18276/frfu.2016.2.80/2-29.
• Kowalewski M. (2015), Lean Accounting, czyli jak szczupła rachunkowość wspiera wykorzystanie koncepcji Lean Management w przedsiębiorstwie, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe UE w Katowicach", 224, s. 73-81.
• Kraska Ł., Stadnicka D. (2010), Wdrożenie pełnego rachunku kosztów jakości w dużym przedsiębiorstwie, "Zarządzanie Przedsiębiorstwem", 1, s. 35-45.
• Leśniak K. (1968), Platon, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Liker J.K. (2005), Droga Toyoty. 14 zasad zarządzania wiodącej firmy produkcyjnej świata, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa, s. 47-63.
• Łada M. (red.) (2014), Międzyorganizacyjna rachunkowość zarządcza, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa.
• Łada M. (2009), Rachunkowość otwartych ksiąg - zarys koncepcji, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 49 (105), s. 131-143.
• Ładoński W., Szołtysek K. (red.) (2005), Zarządzanie jakością. Systemy jakości w organizacji, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław, s. 13-14.
• Masztalerz M. (2010), Rachunek kosztów docelowych jako instrument kreowania wartości przedsiębiorstwa, Wydawnictwo UE w Poznaniu, Poznań.
• Masztalerz M. (2006a), Target costing to nie tylko metoda kalkulacji kosztów produktu, "Controlling i Rachunkowość Zarządcza", 8.
• Masztalerz M. (2006b), W poszukiwaniu definicji rachunku kosztów docelowych, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu", 82, s. 129-139.
• Masztalerz M. (2005), Kiedy warto stosować Target Costing, "Controling i Rachunkowość Zarządcza", 4.
• Michalak M. (2013), Zastosowanie koncepcji lean w procesach rachunkowości, [w:] I. Sobańska (red.), Lean accounting jako integralny element Lean Management, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 186-202.
• Michalak J. (2009), Założenia, zasady i narzędzia Lean Accounting, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 49 (105).
• Miller J., Wroblewski M., Villafuerte J. (2014), Kultura kaizen. Budowanie i utrzymanie kultury ciągłego doskonalenia, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa.
• Mühlemann A.P., Oakland J.S., Lockyer K.G. (1995), Zarządzanie. Produkcja i usługi, PWN, Warszawa.
• Nita B. (2008), Rachunkowość w zarządzaniu strategicznym przedsiębiorstwem, Oficyna Wydawnicza, Kraków, s. 288-299.
• Nixon F. (1974), Jakość i niezawodność a zarządzanie przedsiębiorstwem przemysłowym, PWE, Warszawa.
• Nowak W.A. (1999) Rachunkowość zarządcza w zaawansowanym środowisku ekonomicznym i technologicznym, [w:] A. Jarugowa, W.A. Nowak, A. Szychta, Rachunkowość zarządcza. Koncepcje i zastoso-wania, Wydawnictwo Absolwent, Łódź, s. 521-539.
• Nowak W.A. (1997), Rachunek kosztów jakości w zarządzaniu, [w:] A. Jarugowa, W.A. Nowak, A. Szychta, Zarządzanie kosztami w praktyce światowej, ODDK, Gdańsk, s. 87-109.
• Nowak W.A. (1996), Rachunkowość zarządcza w procesach sterowania jakością, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce", 34, s. 32-48.
• Ornarowicz U. (2013), Gospodarka oparta na wiedzy. Cechy, wyzwania, przyszłość, [w:] A. Karmańska (red.), Nauka o rachunkowości na progu gospodarki opartej na wiedzy, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Oyrzanowski B. (1984), Koszty jakości. Mała encyklopedia jakości, PWE, Warszawa.
• Ożarek G. (2004), Korzenie jakości, "Problemy Jakości", 5, s. 8-13.
• Pacana A. (2016), Rozwój systemów zarządzania jakością, [w:] D. Stadnicka, A. Pacana, Budowa i rozwój skutecznych systemów zarządzania jakością, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, s. 11-12, 16-27.
• Pfeifer T., Schmitt R. (Hrsg.) (1994), Masing Handbuch Qualitätsmanagement, Carl Hanser Verlag, München-Wien.
• Piechota R. (2004), Rachunek kosztów jakości, [w:] E. Nowak, R. Piechota, M. Wierzbiński, Rachunek kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa, s. 229-252.
• Platt R. (1995), Wynalazki - ilustrowana historia, Świat Książki, Warszawa.
• Sadkowski W. (2017), Rachunek kosztów jakości w przedsiębiorstwach - ewolucja, wdrożenie, zadania, "Przedsiębiorczość i Edukacja", 13, s. 205-215, DOI 10.24917/20833296.13.15.
• Sadkowski W. (2016), Przegląd dotychczasowych modeli rachunku kosztów jakości, "Prace Naukowe UE we Wrocławiu", 442, s. 388-398.
• Sadkowski W., Kołodziejczuk B. (2017), Przegląd klasyfikacji kosztów jakości, "Prace Naukowe UE we Wrocławiu", 472, s. 364-375.
• Shimokawa K., Fujimoto T. (red.) (2011), Lean Management. Narodziny systemu zarządzania, Wydawnictwo Lean Enterprise Institute Polska, Wrocław, s. 1-20; 171-216.
• Słowiński B. (2015), Zarządzanie i inżynieria jakości, Wydawnictwo Politechniki Koszalińskiej, Koszalin, s. 9-17, 45-52.
• Skrzypek E. (2000), Jakość i efektywność, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 234.
• Skrzypek E. (1996), Koszty jakości jako narzędzie weryfikacji skuteczności systemu zapewnienia jakości w przedsiębiorstwie, [w:] T. Wawak (red.), Koszty i korzyści wdrażania systemu jakości w przedsiębiorstwie, PKN, Warszawa.
• Sobańska I. (2013), Lean accounting - geneza, zasady, metody, [w:] I. Sobańska (red.), Lean accounting jako integralny element Lean Management, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 54-80.
• Sobańska I. (2011), Rachunkowość w zarządzaniu "szczupłym" przedsiębiorstwem, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego", nr 668, "Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia", 41, s. 481-490.
• Sobańska I. (2010a), Podejście lean, [w:] I. Sobańska (red.), Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, s. 107-130.
• Sobańska I. (2010b), Aspekty rozwoju rachunku kosztów w praktyce, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 56 (112) s. 207-221.
• Sobańska I. (2008), Relacje międzyorganizacyjne - nowe spektrum rachunkowości zarządczej, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 42 (98), s. 153-161.
• Sobańska I. (2003), Współczesne systemy rachunku kosztów i metody zarządzania kosztami, [w:] I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza. Najnowsze tendencje, procedury i ich zastosowanie w przedsiębiorstwach, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, s. 401-408.
• Sobańska I. (1998), Rachunek kosztów celu (target costing) w strategicznym zarządzaniu kosztami, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce", 45.
• Sobańska I., Kalinowski J. (2015), Podejście lean jako kierunek zmian w zarzadzaniu i rachunkowości zarządczej w podmiotach usług medycznych - wyniki badań literaturowych, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 85 (141), s. 103-116.
• Sojak S. (2015), Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów, TNOiK, Toruń, s. 270-299.
• Sojak S. (2009), Raz jeszcze o kosztach jakości, [w:] R. Biadacz (red.), Wybrane problemy teorii i praktyki rachunkowości. Pamięci Profesora Włodzimierza Brzezina, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa, s. 55-67.
• Sojak S. (1983), Rachunek kosztów jakości w przedsiębiorstwie przemysłowym, praca doktorska, Uniwersytet Łódzki (niepubl.).
• Sojak S. (1981), Termin "koszty jakości" w literaturze ekonomicznej, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce", 5, s. 47-69.
• Sojak S. (1979a), Koszty jakości w rachunkowości przedsiębiorstw przemysłowych, Sympozjum na temat: Koszty jakości - instrument poprawy efektywności gospodarowania, Kołobrzeg, s. 9.
• Sojak S. (1979b), Syntetyczna ewidencja kosztów jakości w przedsiębiorstwie przemysłowym, Komisja Ekonomiki Jakości i Postępu Technicznego Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa, s. 23-28.
• Sojak S. (1978), Koncepcja ewidencji kosztów jakości, "Zeszyty Naukowe UMK", Ekonomia VI (84).
• Sojak S. (1977), Ewidencja kosztów jakości, Komisja Ekonomiki Jakości i Postępu Technicznego Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa.
• Sojak S., Jóźwiak H. (2004), Rachunek kosztów docelowych, Oficyna Ekonomiczna, Kraków.
• Stadnicka D. (2016), Zarządzanie kosztami jakości, [w;] D. Stadnicka, A. Pacana, Budowa i rozwój skutecznych systemów zarządzania jakością, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, s. 33-35.
• Sulowska U. (2012), Rachunek kosztów jakości narzędziem oceny efektywności systemu zarządzania jakością oraz jakości zarządzania, [w:] T. Sikora, M. Gemza (red.), Praktyka zarządzania jakością w XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe PTTŻ, Kraków, s. 699-719.
• Szychta A. (2007), Etapy ewolucji i kierunki integracji rachunkowości zarządczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 359-404.
• Szychta A. (2003), Rozwój i uwarunkowania implementacji systemu kosztów docelowych, "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości", 12 (68).
• Szychta A. (2000), Systemy target costing w praktyce przedsiębiorstw, "Controlling i Rachunkowość Zarządcza w Firmie", 3.
• Szczepańska K. (2012), Podstawy zarządzania jakością, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, s. 13-14.
• Szczepańska K. (2010), Kompleksowe zarządzanie jakością. Przeszłość i teraźniejszość, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• Świderska G.K. (red.) (2002), Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów, t. I, Difin, Warszawa 2002, s. 6-41.
• Świderska G.K. (1997), Rachunkowość zarządcza, Wydawnictwo Poltext, Warszawa.
• Taguchi G. (1990), Introduction to Quality Engineering, Asian Productivity Organization, New York.
• Tatarkiewicz W. (1970), Historia filozofii, PWN, Warszawa, s. 65.
• Yang C.C. (2008), Improving the Definition and Quantification of Quality Costs, "Total Quality Management", 19 (3).
• Wasilewski L. (1994), Modele strategii jakości firm przemysłowych, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle "ORGMASZ", Warszawa, s. 33-34.
• Wood D.C. (2007), The Executive Guide to Understanding and Implementing Quality Cost Programs: Reduce Operating Expenses and Increase Revenue, ASQ Quality Press, Milwaukee, WI.
• Wójcik G.P. (2014), Koszty jakości. Wybrane aspekty, Difin, Warszawa.
• Zymonik Z. (2013), Historia, filozofia, istota jakości, [w:] Z. Zymonik, A. Hamrol, P. Grudowski, Zarządzanie jakością i bezpieczeństwem, PWE, Warszawa, s. 19-21, 131-143.
• Zymonik Z. (2012), Ewolucja wiedzy o kosztach jakości, "Zarządzanie i Finanse", 10 (3/1), s. 51-60.
• Zymonik Z. (2010), Koszty jakości - pomiar, zarządzanie, [w:] J. Zymonik (red.), Zarządzanie jakością, część 2. ISO serii 9000, Wrocławskie Centrum Technologii Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• Zymonik Z. (2009), Człowiek jako źródło przedsiębiorczości i kreatywności w czasach kształtowania się cywilizacji, [w:] E. Skrzypek (red.), Kreatywność i przedsiębiorczość w projakościowym myśleniu i działaniu, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Zymonik Z. (2008), Modele strukturalne kosztów jakości, "Problemy Jakości", 1, s. 4-9.
• Zymonik Z. (2004a), Wkład starożytności do problematyki jakości i jej kosztów, "Problemy Jakości", 8, s. 36-38.
• Zymonik Z. (2004b) Wytwarzanie w średniowiecznych organizacjach rzemieślniczych pierwszą generacją zarządzania jakością, "Problemy Jakości", 9, s. 36-40.
• Zymonik Z. (2002a, 2003), Koszty jakości w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, s. 66, 70-88.
• Zymonik Z. (2002b) Odpowiedzialność za produkt w zarządzaniu jakościowym, "Zagadnienia Naukoznawstwa", XXXVIII (4/154), s. 495-506.
• http://bazekon.icm.edu.pl/bazekon/search/article.action?cid=0ff187e6-2bbe-49eb-9e8b-3e3922a8686b.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0012.1546