Problemy skarbowości w działalności Rady Regencyjnej (1917-1918)

• Autorzy: Paweł Grata

Warianty tytułu

Financial Problems in the Activity of the Regency Council (1917-1918)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest prezentacja podstawowych problemów polskiej skarbowości w okresie istnienia utworzonej przez państwa centralne w 1917 roku Rady Regencyjnej. Mimo skromnych uprawnień funkcjonowanie Rady oraz związanych z nią gabinetów odegrało istotną rolę w przygotowaniu polskiej administracji do przejęcia władzy w niepodległym państwie. Działania prowadzone w dziedzinie skarbowości nakierowane były na budowę administracji skarbowej, w ramach kolejnych gabinetów prowadzona była również bieżąca gospodarka budżetowa. Musiała ona jednak mieścić się w ramach, jakie dla Rady Regencyjnej i jej organów określiły władze okupacyjne. Tylko wybrane dziedziny życia publicznego zostały przekazane polskim ministerstwom (szkolnictwo, sądownictwo), a kwestie skarbowe traktowane były bardzo specyficznie, gdyż polska administracja nie miała własnych dochodów podatkowych. Wskutek tego gospodarka skarbowa była uzależniona od zaborców, którzy swoimi dotacjami określali możliwości wydatkowe polskiego rządu. Mimo zbyt skromnych w stosunku do potrzeb środków należy docenić prowadzoną w anormalnych warunkach gospodarkę budżetową. Widoczna była dojrzałość w prowadzonych działaniach oraz stawianych priorytetach. W dziedzinach przekazanych polskiej administracji wyraźnie widoczne było dążenie do jak najlepszego wykorzystania uzyskanej wolności (zakładanie nowych szkół, kształcenie nauczycieli), w tych nadal nieprzekazanych stawiano na pola najbardziej newralgiczne (potrzeby opiekuńcze i zdrowotne), ale również te stanowiące nośnik modernizacyjnych przemian (wydatki na przygotowania do uruchomienia związanych z ubezpieczeniem zdrowotnym kas chorych, urzędy pośrednictwa pracy, inspekcja pracy). (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of this article is to present the main financial problems during the existence of the Regency Council, established in 1917 by the Central Powers. Despite limited power, the functioning of the Council and its cabinets played an important role in the preparation of the Polish administration to take over the authority in the independent country. The activities, undertaken in the field of finances, aimed at the construction of the financial administration. Also, the cabinets managed the on-going budgetary economy which had to fall within the limits specified by the occupation authorities. Only the selected areas of public life were handed over to the Polish Ministries (education and judiciary) and the financial matters were treated in a very specific way, as the Polish administration did not have its own tax revenue. As a result, the financial economy depended on the partitionists who regulated the spending possibilities of the Polish government with their donations. Despite the fact that the means were too modest in relation to the needs, the budgetary economy managed in such abnormal conditions has to be recognised. The undertaken activities and the main properties were mature. What was visible in the areas handed over to the Polish administration was the pursuit of making use of the regained freedom in the best possible way (establishing new schools, further education of teachers). In the areas which were still in the hands of the partitionists, the main focus was on the most sensitive problems (care and health needs) as well as those aspects which would bring about the modernisation transformation (expenditure on the preparation of establishing sickness funds, employment agencies, labour inspectorates). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Skarbowość; Administracja skarbowa; Budżet; Wydatki budżetowe

EN

Treasury; Treasure administration; Budget; Budget expenditures

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2018
• Tom: 23 (XXIII)
• Numer: nr 25 (3)
• Strony: 65--80

Twórcy

autor

Paweł Grata

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• 1. Grata P., Polityka państwa polskiego wobec inwalidów wojennych w latach 1918-1939, "Polityka i Społeczeństwo" 8/2011.
• 2. Grodek A., Historia gospodarcza XIX i XX wiek, Warszawa 1960.
• 3. Kauzik S., Gospodarka finansowa Rosji, Niemiec i Austro-Węgier na ziemiach polskich w czasie Wielkiej Wojny [w:] Polska w czasie Wielkiej Wojny (1914-1918). Historia społeczna i ekonomiczna, red. M. Handelsmann, t. IV, Finanse, Warszawa 1939.
• 4. Landau Z., Zapomniani ministrowie skarbu Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2005.
• 5. Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski 1864-1945, t. I: 1864-1919, Paryż 1953.
• 6. Rutkowski J., Historia gospodarcza Polski, t. II: Czasy porozbiorowe, Poznań 1950.
• 7. Schramm T., Gabinety Jana Kucharzewskiego, Jana Kantego Steczkowskiego i Józefa Świeżyńskiego [w:] Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. Faryś, J. Pajewski, Poznań 1991.
• 8. Winnicki Z., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917-1918), Wrocław 1991.