Determinanty zadłużenia polskich gmin i miast na prawach powiatu. Analiza dla lat 2006-2016

• Autorzy: Agnieszka Kopańska , Mateusz Kopyt

Warianty tytułu

Determinants of Indebtedness of Polish Municipalities and Cities with the Rights of Counties. Analysis for 2006-2016

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W ostatnich kilkunastu latach można zaobserwować znaczny wzrost długu lokalnego. Widoczne są jednak istotne różnice pomiędzy samorządami. Przykładowo w 2016 r. przeciętna wielkość długu per capita gmin i miast na prawach powiatu wynosiła 915 zł, jednakże 90 gmin nie wykazało żadnego długu, a w najbardziej zadłużonych samorządach dług ten przekraczał 5000 zł. Celem artykułu jest znalezienie czynników determinujących zróżnicowanie wielkości lokalnego zadłużenia. Analizy prowadzone w artykule dotyczą długu gmin i miast na prawach powiatu w latach 2006-2016. Wykorzystano ekonometryczne analizy panelowe, jak również elementy analiz przestrzennych. W badaniu ekonometrycznym, zgodnie z przeglądem literatury, wyróżnione zostały zmienne określające lokalne budżety - zarówno po stronie dochodów, jak i wydatków, polityczne aspekty decyzji o zadłużeniu, regulacje prawne definiujące lokalne zadłużenie. Badanie pozwoliło potwierdzić, że wielkość zadłużenia samorządów jest związana przede wszystkim z deficytem i wydatkami inwestycyjnymi. W Polsce szczególną rolę w kształtowaniu wielkości długu mają inwestycje realizowane z dofinansowaniem dotacji ze środków Unii Europejskiej. Badanie pokazało, że można mieć do czynienia z relatywnie większym korzystaniem z długu przez jednostki o słabszej kondycji finansowej wyrażonej przez nowy indywidualny wskaźnik zadłużenia. Jest to szczególnie widoczne od 2014 r., czyli od momentu obowiązywania nowego limitu. Kolejną ciekawą obserwacją jest powiązanie zadłużenia z cyklem wyborczym, ale politycy, którzy silniej konkurują o stanowisko, zadłużają samorządy w mniejszym stopniu. Badanie pozwoliło również zaobserwować istotną statystycznie dodatnią globalną autokorelację przestrzenną. Jednocześnie zidentyfikowany typ struktury przestrzennej był stabilny w całym analizowanym okresie. (abstrakt oryginalny)

EN

A significant increase has been observed in local debt in the last dozen or so years. However, significant differences between local authorities are noticeable. For example, in 2016, the average debt per capita of municipalities and cities with the rights of counties was PLN 915, whereas 90 municipalities have not disclosed any debt, while the debt in the most indebted local authorities was over PLN 5000. The objective of this article is to find factors determining the difference in the level of local indebtedness. The analyses presented in the article apply to the debt of municipalities and cities with the rights of counties in 2006-2016. Econometric panel analysis, as well as elements of spatial analysis, were used. In the econometric analysis, in accordance with the review of the literature, variables were highlighted which specify local budgets - on both the income and expenditure sides, political aspects of decisions regarding indebtedness and legal regulations defining local indebtedness. The analysis enabled the confirmation that the level of local authority debt is primarily related to the deficit and investment expenditure. Investments made with co-financing from grants from European Union funds play an important role in Poland in forming the level of indebtedness. The analysis has shown that it is possible for units with a poorer financial condition, expressed by the new individual indebtedness ratio, to make relatively greater use of debt. This is particularly noticeable from 2014, namely from the moment that the new limit started to apply. Another interesting observation is the connection between debt and the electoral cycle, although politicians, who compete more strongly for office, increase the debts of the local authorities to a lesser extent. The study also enabled the observation to be made of the statistically significant positive global spatial autocorrelation. At the same time, the identified type of spatial structure was stable throughout the period under review. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zadłużenie; Zadłużenie przedsiębiorstwa; Samorząd gospodarczy; Samorząd terytorialny; Gmina; Miasto na prawach powiatu

EN

Indebtedness; Company indebtedness; Economic self-government; Local government; District; City with county rights

• Czasopismo: Finanse Komunalne
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 10
• Strony: 5--22

Twórcy

autor

Agnieszka Kopańska

• Uniwersytet Warszawski

autor

Mateusz Kopyt

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Asatryan Z., Feld L.P., Geys B., Partial fiscal decentralization and sub-national government fiscal discipline: empirical evidence from OECD countries, "Public Choice" 2015/163, s. 307-320, https://doi.org/10.1007/s11127-015-0250-2.
• Babczuk A., Zadłużenie spółek komunalnych w Polsce. Próba oceny skali i zróżnicowania regionalnego, "Finanse Komunalne" 2012/9 (164), s. 5-16.
• Baskaran T., On the Link Between Fiscal Decentralization and Public Debt in OECD Countries, Munich Personal RePEc Archive, 2010/21599, s. 1-29.
• Bastida F., Beyaert A., Benito B., Electoral Cycles And Local Government Debt Management, "Local Government Studies" 2013/91, s. 107-132, https://doi.org/10.1080/03003930.2012.683861.
• Bell A., Jones K., Explaining Fixed Effects: Random Effects Modeling of Time-Series Cross-Sectional and Panel Data, "Political Science Research and Methods" 2015/31, s. 133-153, https://doi.org/10.1017/psrm.2014.7.
• Besfamille M., Lockwood B, Bailouts in federations: Is a hard budget constraint always best?, "International Economic Review" 2008/492, s. 577-593, https://doi.org/10.1111/j.1468-2354.2008.00490.x.
• Bivand R., Creating Neighbours, 2018, https://cran.r-project.org/web/packages/spdep/vignettes/nb.pdf (dostęp on-line 20.04.2018).
• Borc R., Fossen F.M., Freier R., Thorsten M., Race to the debt trap? Spatial econometric evidence on debt in German municipalities, "Regional Science and Urban Economics" 2015/53, s. 20-37.
• Bröthaler J., Getzner M., Haber G., Sustainability of local government debt: a case study of Austrian municipalities, "Empirica" 2015/423, s. 521-546, https://doi.org/10.1007/s10663-014-9261-3.
• Bukowska G., Siwińska-Gorzelak J., Czy konkurencja determinuje wielkość inwestycji gmin miejskich w Polsce?, "Gospodarka Narodowa" 2016/(6)286, s. 95-114.
• De Mello L.R., Fiscal decentralization and intergovernmental fiscal relations: A cross-country analysis, "World Development" 2000/282, s. 365-380, https://doi.org/10.1016/S0305-750X9900123-0.
• Dietrichson J., Ellegård L.M.,. Assist or desist? Conditional bailouts and fiscal discipline in local governments, "European Journal of Political Economy" 2015/38, s. 153-168, https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2015.02.004.
• Eyraud L., Lusinyan L., Decentralizing Spending More than Revenue: Does It Hurt Fiscal Performance?, "IMF Working Papers" 2011/(11)226, 1, s. 1-33, https://doi.org/10.5089/9781463904944.001.
• Europejska Karta Samorządu Lokalnego z dnia 15.10.1985 r. (Dz.U. 1994 Nr 124 poz. 607 ze zm.).
• Foremny D., Sub-national deficits in European countries: The impact of fiscal rules and tax autonomy. "European Journal of Political Economy" 2014/34, s. 86-110.
• Geys B., Government Weakness and Electoral Cycles in Local Public Debt: Evidence from Flemish Municipalities, "Discussion Paper, Wissenschaftszentrum Berlin" 2006/II-06, s. 2-27.
• Goeminne S., Smolders C., Politics and public infrastructure investments in local governments: empirical evidence from Flemish municipalities 1996-2006, "Local Government Studiess" 2014/40(2), s. 182-202. https://doi.org/10.1080/03003930.2013.790813.
• González P., Hindriks J., Porteiro N., Fiscal decentralization and political budget cycles, "Journal of Public Economic Theory" 2013/15(6), s. 884-911, https://doi.org/10.1111/jpet.12039.
• Inman R.P., Transfers and Bailouts: Institutions for Enforcing Local Fiscal Discipline, "Constitutional Political Economy" 2001/12, s. 141-160, https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004.
• Jastrzębska, M., Samodzielność ekonomiczna i finansowa jednostek samorządu terytorialnego, "Ekonomia. Rynek, gospodarka, społeczeństwo" 2003/13, s. 100-112.
• Kopczewska K., Ekonometria i statystyka przestrzenna z wykorzystaniem programu R CRAN, Warszawa 2006.
• Köppl Turyna M., Kula G., Balmas A., Waclawska K., The effects of fiscal decentralisation on the strength of political budget cycles in local expenditure, "Local Government Studies" 2016/425, s. 785-820, https://doi.org/10.1080/03003930.2016.1181620.
• Kornai J., The Soft Budget Constraint, Kyklos 1986, https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1986.tb01252.x.
• Kosek-Wojnar M., Pożyczki z budżetu państwa jako instrument stabilizacji finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia" 2016/84(6), s. 29-38, https://doi.org/10.18276/frfu.2016.6.84/2-03.
• Kotia A., Duarte Lledó V., Do Subnational Fiscal Rules Foster Fiscal Discipline? New Empirical Evidence from Europe, "IMF Working Paper" 2016/16(84).
• Marchewka-Bartkowiak K., Wiśniewski M., Indywidualny wskaźnik zadłużenia JST - ocena krytyczna i propozycje zmian, "Biuro Analiz Sejmowych" 2012/21(88), s. 1-6.
• Maskin E., The soft budget constraint. Recent theoretical work on the soft budget constraint, "The American Economic Review" 1990/89(2), s. 421-425.
• Musgrave R.A., Musgrave P., Public finance in theory and practice, McGraw-Hill Book Company 1989.
• Pasławski J., Jak opracować kartogram, Warszawa 2003.
• Pettersson-Lidbom P., An Empirical Investigation of the Strategic Use of Debt, "Journal of Political Economy" 2001/109(3), 570-583, https://doi.org/10.1086/321021.
• Pokrywka Ł., Monitoring zadłużenia miast wojewódzkich, Kraków 2013.
• Poniatowicz M., Limity zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w aspekcie kryzysu finansów publicznych, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu" 2011/21, s. 291-305.
• Poniatowicz M., Ukrywanie długu jednostek samorządu terytorialnego w Polsce - problem realny czy marginalny, "Ekonomiczne Problemy Usług" 2011/72.
• Poniatowicz M., Wpływ kryzysu gospodarczego na systemy finansowe jednostek samorządu terytorialnego. Na przykładzie największych miast w Polsce, Warszawa 2014.
• Qian Y., Roland G., Federalizm and the Soft Budget Constraint, "American Economic Review" 1998/88(5), s. 1143-1162, https://doi.org/10.1257/jep.6.3.79.
• Ramírez M.T., Loboguerrero A.M., Spatial Dependence and Economic Growth: Evidence from a Panel of Countries, "Borradores de Economia Working Paper" 2002/206 s. 1-37l, https://doi.org/10.2139/ssrn.311320.
• RIO, Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego. Przestrzeganie ustawowych limitów zadłużenia i jego spłaty, Łódź 2014.
• RIO, Niestandardowe instrumenty finansowania potrzeb budżetowych jednsotek samorządu terytorialnego, Łódź 2016.
• RIO, Sprawozdania z działalności RIO i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2016 r., Warszawa 2017.
• Rodden J., Eskenland G., Litvack J., Fiscal Decentralization and the Challenge of Hard Budget Constraints, "MIT Press" 2003/53, https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004.
• Rogoff K., Equlibrium political budget cycles, "NBER Working Paper" 1987/2428.
• Solé-Ollé A., The effect of party competition on budget outcomes: empirical evidence from local governments in Spain, "Public Choice" 2006/126(1-2), s. 145-176.
• Sutherland D., Price R., Joumard I., Sub-central government fiscal rules, "OECD Economic Studies" 2005/41(2), s. 141-181.
• Swianiewicz P., Finanse samorządowe; koncepcje, realizacja; polityki lokalne, Warszawa 2011.
• Swianiewicz P., Łukomska J., Kto tonie w długach Ranking zadłużenia samorządów, gminy i powiaty oszczędzają, "Wspólnota" - dodatek 2014/2-74.
• Ter-Minassian T., Intergovernmental fiscal relations in macroeconomic perspective: an overview, red. T. Ter-Minassian, Fiscal federalism in theory and practice, Waszyngton 1997, s. 3-24.
• Tetla M., Dług jednostek samorządu terytorialnego w latach 2012-2014 i sposoby jego ograniczania, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach" 2016/275, s. 131-140.
• Tiebout C.M., A Pure Theory of Local Expenditures Charles, "The Journal of Political Economy" 1956/645, s. 416-424.
• Weingast B.R., Shepsle K.A., Johnsen C., The political economy of benefits and costs: A neoclassical approach to distributive politics, "The Journal of Political Economy" 1981/89(4), s. 642-664, https://doi.org/10.1086/261093.
• Wildasin D.E., Externalities and bailouts. Hard and Soft Budget Constraints in Intergovernmental Fiscal Relations, "Policy Research Working Paper. World Bank" 1997/1843, s. 1-34.
• Zhu L., Panel data analysis in public administration: Substantive and statistical considerations, "Journal of Public Administration Research and Theory" 2013/23(2), s. 395-428, https://doi.org/10.1093/jopart/mus064.
• Zodorow G.R., Capital mobility and tax competition, "National Tax Journal" 2010/63(4), s. 865-902, https://doi.org/10.1561/0700000001.