The Treaty of Good Neighbourship and Friendly Cooperation of 17 June 1991 between the Republic of Poland and the Federal Republic of Germany: Origin, Aims and Implementation. Successes, Failures and Prospects in the Context of the Migration Crisis in Europe

• Autorzy: Józef M. Fiszer , Marta M. Fiszer

Warianty tytułu

Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 17 czerwca 1991 r. Między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec: geneza, cele i realizacja. Sukcesy, porażki i perspektywy w kontekście kryzysu migracyjnego w Europie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of the article is to present the origin of the Polish-German Treaty of Good Neighbourship and Friendly Cooperation of 17 June 1991 and its significance for the process of reconciliation and development of versatile cooperation between Poland and Germany in the context of the present migration crisis in Europe. The author formulates a few interesting theses and tries to answer many questions concerning Polish-German relations in the period 1989-2018 and their conditions and prospects. Over the last two years, Polish-German relations, especially political ones, have considerably deteriorated. The international situation in Europe has also become more complicated. One of the reasons of the situation is the immigration crisis resulting from a massive influx of people from the Middle East and North Africa. The immigration crisis has divided the European Union and has affected relations between its Member States, including Polish-German relations. Key words: Treaties, Poland, Germany, reconciliation, cooperation. (original abstract)

Celem artykułu jest przedstawienie genezy polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 17 czerwca 1991 r. oraz jego znaczenia dla procesu pojednania i rozwoju wszechstronnej współpracy między Polską a Niemcami w kontekście obecnego kryzysu migracyjnego w Europie. Autor formułuje kilka interesujących tez i próbuje odpowiedzieć na wiele pytań dotyczących stosunków polsko-niemieckich w okresie 1989-2018 oraz ich uwarunkowań i perspektyw. W ciągu ostatnich dwóch lat stosunki polsko-niemieckie, zwłaszcza polityczne, uległy znacznemu pogorszeniu. Sytuacja międzynarodowa w Europie stała się również bardziej skomplikowana. Jednym z powodów tej sytuacji jest kryzys imigracyjny spowodowany masowym napływem ludności z krajów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Kryzys imigracyjny podzielił Unię Europejską i wpłynął na stosunki między jej państwami członkowskimi, w tym stosunki polsko-niemieckie.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Cooperation; International relations

PL

Współpraca; Stosunki międzynarodowe

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 3 (62)
• Strony: 194--227

Twórcy

autor

Józef M. Fiszer

• Polish Academy of Sciences

autor

Marta M. Fiszer

Bibliografia

• Aufbruch und Erneuerung - Deutschlands Weg ins 21. Jahrhundert. Koalitionsvereinbarung zwischen der Sozialdemokratischen Partei Deutschlands und Bündnis 90/Die Grünen, Bonn, 20 October 1998, p. 44, SPD [online] available from [9 April 2018].
• Barcz, J. (2007) 'Podstawy prawne stosunków Polski z zjednoczonymi Niemcami'. ['Legal Basis of Polish Relations with Reunited Germany'.] in Polska- -Niemcy 1945-2007. Od konfrontacji do współpracy i partnerstwa w Europie. Studia i dokumenty. [Poland-Germany 1945-2007. From Confrontation to Cooperation and Partnership in Europe. Studies and Documents.] ed. by Góralski. W.M. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
• Bowers, L.N. (2009) German Foreign and Security Policy. New York: Nova Science.
• Brocka-Palacz, B. (2006) 'Zmiany w polityce gospodarczej Niemiec w okresie rządów koalicji SPD/Zieloni'. ['Changes in Germany's Economic Policy during the SPD/Greens Coalition'.] in Gospodarka Niemiec a kraje Europy Środkowej i Wschodniej. [Germany's Economy and the Countries of Central and Eastern Europe.] ed. by Bil, I. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
• Brössler, D. (2003) 'Podsumowanie stanu obecnego. Badania oceniające stan stosunków niemiecko-polskich'. ['Summary of the Current State. Studies Assessing the State of German-Polish Relations'.] in Sąsiedztwo w centrum Europy: stosunki polsko-niemieckie na początku nowego stulecia: antologia tekstów Magazynu Polsko-Niemieckiego "Dialog" z lat 1999-2003. [Neighborhood in the Center of Europe: Polish-German Relations at the Beginning of the New Century: Anthology of Texts from the Polish-German Magazine 'Dialogue' from 1999-2003.] ed. by Kerski, B. Szczecin, Berlin: Instytut Niemiec i Europy Północnej, Wyższa Szkoła Administracji Publicznej, Federalny Związek Towarzystw Niemiecko-Polskich.
• CBOS (2017) Jakiej Unii chcą Polacy? Komunikat z badań 50, kwiecień. [What Kind of the Union do Poles Want? Communication from Research 50, April].
• Cichocki, A.M. (2006) 'Niemiecka polityka wobec Polski na nowych drogach?' ['German Policy towards Poland on New Paths?'.] Dialog 76.
• Ciesielska-Klikowska, J. (2015) 'Polski zwrot na Zachód. Współpraca polsko- -niemiecka na rzecz integracji Rzeczpospolitej Polskiej z Unią Europejską (1990-2004)'. ['Polish Turn to the West. Polish-German Cooperation for the Integration of the Republic of Poland with the European Union (1990-2004)'.] in Polityka zagraniczna Polski. 25 lat doświadczeń. [Polish Foreign Policy. 25 Years of Experience.] ed. by Pietrasik, M., Stelmach, M., and Żakowski, K. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Chyliński, M. (2012) 'Między polityką europejską i atlantycką. Niemiecka SPD wobec dylematów bezpieczeństwa 1989-2011'. ['Between European and Atlantic Policy. German SPD in the Face of Security Dilemmas 1989-2011'.] Athenaeum 35.
• Consolidated Version of the Treaty on European Union. Official Journal of European Union. available from [9 April 2018].
• Czapliński, W. (2005) 'Pojęcie reparacji wojennych w prawie międzynarodowym. Reparacje po drugiej wojnie światowej'. ['The Concept of War Reparations in International Law. Reparations after the Second World War'.] Sprawy Międzynarodowe 1 (LVIII).
• Cziomer, E. (1998) 'Rozwój stosunków politycznych między Polską a RFN w latach 1989-1995'. ['The Development of Political Relations between Poland and Germany in 1989-1995'.] in Stosunki polsko-niemieckie w latach 1970-1995, Próba bilansu i perspektywy rozwoju. [Polish-German Relations in the years 1970-1995. An Assessment Attempt and Development Prospects.] ed. by Holzer, J., and Fiszer, J.M. Warszawa: ISP PAN.
• Cziomer, E. (2005a) Polityka zagraniczna Niemiec: kontynuacja i zmiana po zjednoczeniu ze szczególnym uwzględnieniem polityki europejskiej i transatlantyckiej. [German's Foreign Policy. The Continuation and Change after the Reunification with Special Emphasis on European and Transatlantic Policy.] Warszawa: Fundacja Promocji Wiedzy o Polityce Politeja.
• Dahl, M., and Dziudzik, A. (2017) 'Państwa Unii Europejskiej wobec kryzysu imigracyjnego z 2015 roku'. ['European Union Countries in the Face of the 2015 Immigration Crisis'.] Unia Europejska.pl 3 (244).
• Dahl, M. (2016) 'Europejski kryzys imigracyjny i jego konsekwencje dla Republiki Federalnej Niemiec - aspekty polityczne, społeczne i gospodarcze'. ['European Immigration Crisis and its Consequences for the Federal Republic of Germany - Political, Social and Economic Aspects'.] Studia Polityczne 4 (44).
• Dobraczyński, M. (1996) Niemcy-Polska-Rosja. Bezpieczeństwo europejskie i współpraca społeczeństw. [Germany-Poland-Russia. European Security and Cooperation of Societies.] Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Erler, G. (2009) Mission Weltfrieden. Deutschlands neue Rolle in der Weltpolitik. Freiburg im Breisgau: Herder..
• 'Expose Premiera Rady Ministrów RP Donalda Tuska'. ['Polish Prime Minister Donald Tusk's First Speech'.] (2007) Rzeczpospolita 23 November.
• Fiszer, J.M. (1990) Geneza i rozwój NRD w latach 1949-1961. [Genesis and Development of the GDR in 1949-1961.] IKS PAN, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Fiszer, J.M. (1992) Proces jednoczenia Niemiec po "Jesieni ludów 1989" i jego specyficzne cechy. [The Process of Reunification of Germany after the 'Autumn of Nations 1989' and its Specificity.] Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Fiszer, J.M. (1994) Republika Federalna Niemiec. [The Federal Republic of Germany.] Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Fiszer, J.M. (1996) Rozwój stosunków polsko-niemieckich po roku 1989 i ich znaczenie dla integracji Europy. [The Development of Polish-German Relations after 1989 and their Meaning for the Integration of Europe.] Warszawa: ISP PAN Rocznik Polsko-Niemiecki.
• Fiszer, J.M. (1998) 'Stosunki polsko-niemieckie w latach 1970-1989 - uwarunkowania i bilans'.['Polish-German Relations in the Years 1970-1989 - Conditions and an Assessment'.] in Stosunki polsko-niemieckie w latach 1970-1995. Próba bilansu i perspektywy rozwoju. [Polish-German Relations in the Years 1970-1995. An Assessment Attempt and Development Prospects.] ed. by Holzer, J., and Fiszer J.M. Warszawa: ISP PAN.
• Fiszer, J.M. (2016a) 'Nowy, pojałtański ład globalny: bipolarny czy multipolarny? Próba prognozy'. ['The New, Post-Yalta Global Order: Bipolar or Multipolar? A Forecast Attempt'.] Biuletyn Analiz i Opinii. ISP PAN 01 (22).
• Fiszer, J.M. (2016b) 'Pragmatyczna polityka Niemiec wobec Rosji i jej skutki dla bezpieczeństwa Europy w XXI w'. ['German Pragmatic Policy towards Russia and its Consequences for the Security of Europe in the 21st Century'.] Studia Politica Germanica 2 (5).
• Gajdziński, P. (2018) 'Współpraca z Niemcami to nie jest dzisiaj temat, który rozpala rządowe gabinety, o sercach zasiadających w nich polityków nawet nie wspominając'. ['Today Cooperation with Germany is not a Topic that Ignites Government Offices, not to Mention the Hearts of Politicians Sitting in them'.] Rzeczpospolita 18 February.
• Górny, A. et al. (2017) Uchodźcy w Polsce, sytuacja prawna, skala napływu i integracja w społeczeństwie polskim oraz rekomendacje. [Refugees in Poland, Legal Situation, Scale of Inflow and Integration in Polish Society and Recommendations.] Warszawa: Komitet Badan nad Migracjami Polskiej Akademii Nauk.
• Grzymski, J. (2016) Powrót do Europy - polski dyskurs. [Return to Europe - Polish Discourse.] Warszawa: Oficyna Wydawnicza Uczelni Łazarskiego.
• Guział, A. (2006) 'Miejsce Rosji w polityce zagranicznej RFN a szanse na wspólną politykę wschodnią UE'. ['The Place of Russia in Germany's Foreign Policy and Chances for EU's Common Eastern Policy'.] Przegląd Zachodni 2.
• Hellmann, K.-G. (2017) 'Płacimy, pomagamy. I co?'. ['We Pay, We Help. And What?'.] Gazeta Wyborcza, 13 February.
• Holzer, J. (1998) 'Próba bilansu i oceny stosunków polsko-niemieckich w latach 1989-1995'. ['An Assessment Attempt of Polish-German Relations in the Years 1989-1995'.] in Stosunki polsko-niemieckie w latach 1970-1995. Próba bilansu i perspektywy rozwoju. [Polish-German Relations in the Years 1970-1995. An Assessment Attempt and Development Prospects.] ed. by Holzer, J., and Fiszer, J.M. Warszawa: ISP PAN.
• Holzer, J., and Fiszer, J.M. (eds.) (1996) Przemiany w Polsce i NRD po 1989 roku. [Transformations in Poland and the GDR after 1989.] Warszawa: ISP PAN.
• Holzer, J., and Fiszer, J.M. (eds.) (1998) Stosunki polsko-niemieckie w latach 1970-1995, Próba bilansu i perspektywy rozwoju. [Polish-German Relations in the Years 1970-1995. An Assessment Attempt and Development Prospects.] Warszawa: ISP PAN.
• Holzer, J., and Fiszer J.M. (eds.) (2001) Rola Niemiec w procesie integracji Polski z Europą. [The Role of Germany in the Process of Poland's Integration with Europe.] Warszawa: ISP PAN.
• Jabłonowski, M., Janowski, W., and Sołtysiak, W. (2018) Konferencja dwa plus cztery 1990. Aspekty polskie. [Conference Two Plus Four 1990. Polish Aspects.] Warszawa: Oficyna Wydawnicza: ASPRA-JR.
• Jacobson, H.A., and Tomala, M. (eds.) (1992) Warszawa - Bonn 1945-1991. Stosunki polsko-niemieckie. Analiza i dokumenty. [Warsaw - Bonn 1945- 1991. Polish-German Relations. The Analysis and Documents.] Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
• Jakimowicz, R. (2000) Zarys stosunków polsko-rosyjskich w latach 1992-1999. [Outline of Polish-Russian Relations in the Years 1992-1999.] Warszawa: Polska Fundacja Spraw Międzynarodowych.
• Jastrzębski, R. (2017) Opinia prawna w sprawie możliwości dochodzenia przez Polskę od Niemiec odszkodowania za szkody spowodowane przez drugą wojną światową w związku z umowami międzynarodowymi. [Legal Opinion on the Possibility of Poland Seeking Second World War Damages from Germany in Connection with International Agreements.] Warszawa: Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, BAS-WAP - 1455/17.
• Kasperska-Sporek, T. (2004) 'Euroregiony - formą współpracy Polski i Niemiec'. ['Euroregions as a Form of Cooperation of Poland and Germany'.] in Niemcy w Unii Europejskiej. Implikacje dla Polski. [Germany in the European Union. Implications for Poland.] ed. by Weresa, M.A. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
• Kiwerska, J., and Tomczak, M. (2011) 'Problem kontynuacji i zmian w polityce zagranicznej zjednoczonych Niemiec'. ['The Problem of the Continuation and Changes in Foreign Policy of Reunited Germany'.] in Polityka zagraniczna zjednoczonych Niemiec. [Foreign Policy of Reunited Germany.] ed. by Kiwerska, J., Koszel, B., Tomczak, M., and Żerko, S. Poznań: Instytut Zachodni.
• Kiwerska, J., Koszel, B., Tomczak, M., and Żerko, S. (2011) Polityka zagraniczna zjednoczonych Niemiec. [Foreign Policy of Reunited Germany.] Poznań: Instytut Zachodni.
• Koćwin, L. (1992) Dekada przełomu. Stosunki polsko-niemieckie od czerwca 1989 do czerwca 1991. Dokumenty - Materiały - Komentarze. [The Breakthrough Decade. Polish-German Relations from June 1989 to June 1991. Documents - Materials - Comments.] Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kosman, M.M. (2013) Polityka RFN wobec ZSRR/Rosji w latach 1989-2009. [The Policy of the Federal Republic of Germany towards the USSR/Russia in the Years 1989-2009.] Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Koszel, B. (2008) Polska i Niemcy w Unii Europejskiej. Pola konfliktów i płaszczyzny współpracy. [Poland and Germany in the European Union. Fields of Conflict and Areas of Cooperation.] Poznań: Instytut Zachodni.
• Koszel, B. (2009) '"Nowe otwarcie"? Stosunki polsko-niemieckie w okresie rządów koalicji PO-PSL'. ['"A New Opening"? Polish-German Relations During the Reign of the PO-PSL Coalition'.] Przegląd Zachodni 4 .
• Kozhemiakin, A.V., and Kanet, R.E. (1997) 'Russia and its Western Neighbours in the "Near Abroad"'. in The Foreign Policy of the Russian Federation. London: Palgrave Macmillan.
• Kublik, A. (2018) 'Nie ma zgody z Niemcami w sprawie Nord Stream 2'. ['There is no Agreement with Germany on Nord Stream 2'.] Gazeta Wyborcza 17-18 February.
• Lewandowski, E. (2008) Charakter narodowy Polaków i innych. [National Character of Poles and Others.] Warszawa: Wydawnictwo MUZA SA.
• Lipowicz, I. (2005) 'Stosunki z Niemcami'. ['Relations with Germany'.] Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej - 2005 rok. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
• Lorkowski, A., and Ostrzyniewska, K. (2004) 'Proces negocjacji akcesyjnych Polski z Unią Europejską - kwestie wrażliwe z punktu widzenia Niemiec'. ['The Process of Accession Negotiations of Poland with the EU - Issues Sensitive from the German Point of View'.] in Polska - Niemcy a rozszerzenie Unii Europejskiej. [Poland - Germany and the Enlargement of the European Union.] Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
• Łada, A. (2017) Barometr Polska - Niemcy 2017. Polskie społeczeństwo o niemieckiej polityce i wzajemnych relacjach. [Barometer Poland - Germany 2017. Polish Society about German Politics and Mutual Relations.] Warszawa: Fundacja Instytutu Spraw Publicznych.
• Łada, A. et al. (2016) Barometr Polska - Niemcy 2016. Polacy i Niemcy o sobie nawzajem 25 lat po podpisaniu traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. [Barometer Poland - Germany 2016. Poles and Germans about Each Other 25 years After Signing the Treaty of Good Neighbourship and Friendly Cooperation.] Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, Bertelsmann Stiftung.
• Malinowski, K. (1997) Polityka Republiki Federalnej Niemiec wobec Polski 1982-1991. [The Federal Republic of Germany's Policy towards Poland.] Poznań: Instytut Zachodni.
• Malinowski, K. (2004) 'Konsekwencje kryzysu irackiego. Niemcy wobec nowego kształtu stosunków transatlantyckich'. ['The Consequences of the Iraq Crisis. Germany towards the New Shape of the Transatlantic Relations'.] Zeszyty Instytutu Zachodniego 34.
• Michałowski, S. (2002) 'Nowa jakość w stosunkach z Niemcami'.['New Quality in the Relations with Germany'.] in Polityka zagraniczna RP 1989-2002. [Foreign Policy of the Republic of Poland 1989-2002.] ed. by Kuźniar, R., and Szczepanik, K. Warszawa: Wydawnictwo ASKON.
• Michałowski, S. (2004) 'Stosunki Polski z Niemcami'. ['Relations of Poland with Germany'.] in Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
• Miszczak, K. (2005) 'Niemcy i Polska wobec europejskiej polityki bezpieczeństwa'. ['Germany and Poland towards European Security Policy'.] Sprawy Międzynarodowe 1.
• Miszczak, K. (2012) Polityka zagraniczna, bezpieczeństwa i obrony koalicji rządowej SPD-Sojusz 90/Zieloni w okresie 1998-2005. [Foreign, Security and Defence Policy of the SPD - the Alliance 90/the Greens Government Coalition in 1998-2005.] Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
• Murray, D. (2017) Przedziwna śmierć Europy. Imigracja. Tożsamość. Islam. [The Strange Death of Europe: Immigration, Identity, Islam.] Warszawa: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Nikel, R. (2018) 'Nasza oferta dla Polski'. ['Our Offer for Poland'.] Rzeczpospolita 12 February .
• Pflüger, F., and Lipscher, W. (1994) Od nienawiści do przyjaźni. O problemach polsko-niemieckiego sąsiedztwa. [From Hatred to Friendship. On the Problems of Polish-German Neighbourhood.] Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Przybyła, K. (2013) 'Rosyjska polityka wobec Zachodu - wybrane zagadnienia'. ['Russian Policy towards the West - Selected Issues'.] Bezpieczeństwo Narodowe 26.
• Regierungserklärung des Bundeskanzlers vor dem Deutschen Bundestag. Bulletin, Presse- und Informationsamt der Bundesregierung 1998 74.
• Stępin, A. (2014) Angela Merkel. Cesarzowa Europy. [Angela Merkel. The Empress of Europe.] Warszawa: Wydawca Agora SA.
• Stolarczyk, M. (1997) 'Niektóre problemy w stosunkach polsko-niemieckich w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych'. ['Selected Problems in Polish-German Relations in the First Half of the Nineties'.] in Stosunki polsko-niemieckie w okresie przemian ustrojowych w Polsce. Wybrane problemy. [Polish-German Relations in the Period of Systemic Transformation in Poland. Selected Problems.] ed. by Dobrowolski, P. Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Stolarczyk, M. (2010) Zbieżność i różnice interesów w stosunkach polsko-niemieckich w latach 1989-2009. [The Convergence and Differences of Interests in Polish-German Relations in the Years 1989-2009.] Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Szabo, S.F. (2006) Na rozstaju dróg. Kryzys w stosunkach niemiecko-amerykańskich. [At the Cross-Roads. The Crisis of German-American Relations.] Warszawa.
• Sulowski, S. (2002a) Polska-Niemcy - nadzieja i zaufanie. [Poland-Germany - Hope and Trust.] Warszawa: Fundacja Politeja.
• Sulowski, S. (2002b) Uwarunkowania i główne kierunki polityki zagranicznej RFN. [Conditions and Main Directions of the Federal Republic of Germany- 's Foreign Policy.] Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Szkop, E. (2012) Gospodarka w relacjach Unia Europejska - Federacja Rosyjska. [Economy in Relations between the European Union and the Russian Federation.] Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Szuber, O. (2003) 'Podzielona zjednoczona Europa'. ['Divided United Europe'.] Stosunki Międzynarodowe 2.
• Teltschik, H. (1991) 329 dni. Zjednoczenie Niemiec w zapiskach doradcy kanclerza. [329 days. The Reunification of Germany in the Notes of a Chancellor's Advisor.] Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
• Tomala, M. (ed.) (1996) Na drodze do współpracy i przyjaźni. Warszawa - Bonn 1945-1995. [On the Road to Cooperation and Friendship. Warsaw - Bonn 1945-1995.] Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
• Tomala, M. 2004. 'Wspólnota interesów polsko-niemieckich czy tylko własne interesy Polski i Niemiec?'. ['A Community of Polish-German Interests or Only Own Interests of Poland and Germany?'.] In: Rocznik Polsko Niemiecki. Warszawa: ISP PAN.
• Tomczak, M. (2006) 'Nowa koalicja rządowa w RFN'. ['New Government Coalition in the Federal Republic of Germany'.] Przegląd Zachodni 2 (319).
• Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, podpisany w Bonn dnia 17 czerwca 1991 r. [The Treaty of Good Neighbourship and Friendly Cooperation between the Republic of Poland and the Federal Republic of Germany signed in Bonn on 17 June 1991.] Dz. U. 1992, no. 14, item 56.
• Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o potwierdzeniu istniejącej między nimi granicy [Treaty between the Federal Republic of Germany and the Republic of Poland on the confirmation of the frontier between them], signed in Warsaw on 14 November 1990, Dz. U. 1992, no. 14, item 54.
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 kwietnia 2016 r. w sprawie polityki imigracyjnej Polski. [Resolution of the Sejm of the Republic of Poland of 1 April 2016 on the Immigration Policy of Poland.] Monitor Polski 2016, item 370. Monitor Polski 2016, item 370.
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 października 2016 r. w sprawie uznania projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenia ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca za niezgodny z zasadą pomocniczości. [Resolution of the Sejm of the Republic of Poland of 21 October 2016 on the Recognition of a draft Regulation of the European Parliament and of the Council Establishing Criteria and Mechanisms for Determining the Member State Responsible for Examining an Application for International Protection Lodged in one of the Member States by a Third-Country National or a Stateless Person as Incompatible with the Principle of Subsidiarity.] Monitor Polski 2016, item 1070.
• Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 2016 r. w sprawie propozycji ustanowienia unijnego korekcyjnego mechanizmu alokacji uchodźców oraz mechanizmu solidarności finansowej. [Resolution of the Sejm of the Republic of Poland of 2 December 2016 on the Proposal to Establish an EU Corrective Mechanism for the Allocation of Refugees and the Mechanism of Financial Solidarity.] Monitor Polski 2016, item 1183.
• Varwick, J. (2003) 'Kultura strategiczna i zmiany w polityce bezpieczeństwa Niemiec (wojna o Kosowo, zwalczanie terroryzmu, kryzys iracki'). ['Strategic Culture and Changes in Germany's Security Policy (the War about Kosovo, Fight with Terrorism, the Iraq Crisis)'.] in Kultura bezpieczeństwa narodowego w Polsce i Niemczech. [The Culture of National Security in Poland and Germany.] ed. by Malinowski, K. Poznań: Instytut Zachodni.
• Vőlkerrechtliche Grundlagen und grenzen kriegsbedingter Reparationen unter besonderer Berücksichtigung der Deutsch-polnischen Situation. 2017. Berlin: WD 2-3000-071/17, Deutscher Bundestag.
• Wierzbicki, A. (2009) Europa w polskiej myśli historycznej i politycznej XIX i XX wieku. [Europe in Polish Historical and Political Thought of the 19th and 20th Centuries.] Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Wolff-Powęska, A. (2004) 'Wokół najnowszego sporu o przeszłość polsko- -niemiecką'. ['Around the Latest Dispute on the Polish-German Past'.] Przegląd Zachodni 1.
• Wieliński, B.T. (2017) 'Niemcy sprawdzili, czy należą się nam reparacje wojenne'. ['Germans Have Checked whether We Deserve War Reparations'.] Gazeta Wyborcza 4 September.
• Wieliński, B.T. (2018) 'Dużo uśmiechów, mało konkretów'. ['A Lot of Smiles, not Many Details'.] Gazeta Wyborcza 17-18 February .
• Ziemer, K. (2005) 'Polska i Niemcy - jaka przeszłość, jaka przyszłość?' ['Poland and Germany - What Past, What future?'.] Sprawy Międzynarodowe 1 (LVIII).

Identyfikatory

DOI

10.26399/meip.3(62).2018.38/j.m.fiszer/m.m.fiszer