Prawo do samorządu - prawo obywateli i prawo mieszkańców

• Autorzy: Hubert Izdebski

Warianty tytułu

The Right to Self-Government - the Right of Citizens and the Right of Residents

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W przededniu wyborów samorządowych, dzięki którym obywatele mają możliwość realizować zapewnione w art. 62 ust. 1 Konstytucji RP prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, narzuca się potrzeba rozważenia, czy - a jeżeli tak, to na ile - w ramach konstytucyjnych zasad demokratycznego państwa prawnego, pomocniczości i decentralizacji można stwierdzić występowanie konstytucyjnego prawa do samorządu terytorialnego. Rozważenie powinno dotyczyć prawa do samorządu jako instrumentu - z jednej strony, ugruntowania istotnego miejsca w architekturze państwa, jakie samorządowi terytorialnemu przypisuje Konstytucja RP, pod kątem ustalenia, czy i w tym zakresie można mówić o skutkach tzw. rewolucji praw (revolution of rights), z drugiej strony natomiast - realizacji, mającego niewątpliwie walor podstawowy, prawa obywateli do uczestnictwa w prowadzeniu spraw publicznych. Jest to, jak można sądzić, wystarczający powód, dla którego celowe jest podjęcie problematyki charakteru i treści prawa do samorządu, rozumianego także jako prawo, którego podmiotem są jednostki samorządu terytorialnego jako wspólnoty mieszkańców - i to zrealizowane, ze względu na wieloaspektowość tej tematyki, w formie dwugłosu autorów mogących mieć niekoniecznie te same punkty widzenia. (abstrakt oryginalny)

EN

As in Germany, the Czech Republic, Slovakia or the Republic of Lithuania, the right to self-government may be understood as a qualified formula of the guarantee of independence of territorial self-government units, but it can also, and even primarily, be understood as a basic right of residents and, in strictly corporate terms, citizens, to comprehensively participate in the handling of generally relevant public matters, in accordance with the principle of subsidiarity, for a given level of territorial self-government units, which is appropriate to the given self-government community. The high position to which the territorial self-government is entitled, which is not awarded as a result of an act of will of the exponents of the State imperium, in a democratic State of law serving the purpose of implementing the principles of subsidiarity and decentralization, essentially arises from the right to self-government to which we are all entitled; it constitutes the basic legal restriction of the centralization trends which appear every now and again. The role of self-government is the operational implementation of the right to self-government, while the role of the State authority is to provide conditions for exercising the right to self-government. However, the role of citizens/residents and, wherever possible, likewise other residents should be to exercise their right to self-government as fully as possible. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Samorząd terytorialny; Decentralizacja; Prawa obywatelskie

EN

Local government; Decentralization; Civil Rights

• Czasopismo: Samorząd Terytorialny
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 10
• Strony: 5--16

Twórcy

autor

Hubert Izdebski

• Uniwersytet SWPS

Bibliografia

• A. Bałaban, Samorząd terytorialny w konstytucjach państw europejskich [w:] Europejska Karta Samorządu Lokalnego a prawo samorządu terytorialnego, red. M. Ofiarska, Szczecin 2015, s. 17 i n.
• A. Bodnar, A. Płoszka, Rozszerzenie czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach samorządowych na osoby nieposiadające obywatelstwa Unii Europejskiej, "Samorząd Terytorialny" 2013/9, s. 66 i n.
• A. Magnaghi, Dalla partecipazione all'autogoverno della comunità locale: verso il federalism solidale, "Democrazia e Diritto" 2006/3, s. 134 i n.
• A. Okolski, Wykład prawa administracyjnego i prawa administracyjnego obowiązującego w Królestwie Polskim, t. 1, Warszawa 1880, s. 97-98.
• A. Ptak, Miejsce i rola samorządu terytorialnego w aspekcie członkostwa Polski w Unii Europejskiej [w:] Dylematy demokracji i gospodarki współczesnej Europy, red. J. Babiak, I. Andruszkiewicz, Poznań 2009, s. 74 i n.
• B. Guziejewska, Zewnętrzne źródła finansowania samorządu terytorialnego. Teoria a praktyka, Łódź 2007,s. 17 i n.
• H. Häuser, Selbstverwaltung der Gerichte: vertical versus horizontal, "Kritische Vierteljahresschrift für Gesetzgebung and Rechtswissenschaft" 2008/4, s. 410 i n.
• H. Izdebski, Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2017, s. 132 i n.
• H. Izdebski, Prawo do miasta. Perspektywa prawnika, "Samorząd Terytorialny" 2017/12, s. 6 i n.
• H. Izdebski, Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2014, s. 81.
• H.M. Słoczyński, Światło w dziejach ciemnicy. Koncepcja dziejów i interpretacji przeszłości Polski Joachima Lelewela, Kraków 2010.
• I. Zachariasz, Prawo do samorządu terytorialnego - prawo wspólnot samorządowych, "Samorząd Terytorialny" 2018/10. s. 17.
• J. Kadeřabková, J. Peková, Územní samospravá - udržitelnȳ rozvoj a fi nance, Praha 2012, s. 17 i n.
• K. Drzewicki, Warszawa 1999, s. 199-205, art. 6-10.
• Konstytucje państw Unii Europejskiej, red. W. Staśkiewicz, Warszawa 2011.
• L. Kieres, Europejska Karta Samorządu Lokalnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2015/3, s. 82.
• M. Jesenko, Právo obce na samosprávu a normotvorba obci, Košice 2017.
• M. Nodzykowska-Gromadzka, Narodziny polskich nauk administracyjnych, Warszawa 1985, s. 50-51.
• M. Orofino, Il teritorio tra garanzia istituzionale e diritto fondamentale, "Amministrare" 2002/1-2, s. 203 i n.
• P. Carrozza, Per un diritto costituzionale delle autonomie locali, "Panóptica" 2008/13, s. 90 i n.
• P. Kuligowski, Gminowładztwo czy wiejskość? Meandry polskiej irredenty przed powstaniem styczniowym, "Refleksje" 2015/11, s. 69 i n.
• P.A. Albrecht, Sicherungen für die Autonomie der Dritten Gewalt in Europa, "Kritische Vierteljahresschrift für Gesetzgebung and Rechtswissenschaft" 2014/4, s. 331 i n.
• T. Schulte-Kellinghaus, Die begrenzte Macht der Dritten Gwalt - Zur Notwendigkeit der Selbstverwaltung der Gerichte, "Zeitschrift für Rechtspolitik" 2008/7, s. 205 i n.
• Th. Jefferson, Opinion on Residence Bill (1790) [w:] The Writings of Thomas Jefferson. Memorial Edition, red. A.A. Lipscomb, A.E. Bergh, Washington D.C. 1903, t. 3, s. 60.
• V. Antonelli, Le autonomie locali: una questione europea, "Amministrazione in Cammino. Rivista elettronica di diritto pubblico, di diritto dell'economia e di scienza dell'amministrazione" z 15.05.2012 r., s. 8 i n.