Prawne aspekty związane z ochroną seniorów w społeczeństwie polskim

• Autorzy: Kamil Lorek

Warianty tytułu

Legal Aspects Related to the Protection of Seniors in Polish Society

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł jest poświęcony analizie polskich regulacji prawnych w zakresie ochrony praw i godności osób starszych, będących grupą społeczną wymagającą szczególnego wsparcia. Potrzeba ta wynika z naturalnych zmian organizmu (osłabienie sił fizycznych, zdrowia, obniżone zdolności umysłowe). Rozważania zaczynają się od treści Konstytucji RP, w której można dostrzec brak unormowań w zakresie ochrony seniorów. Przede wszystkim nie zapewnia się tu prawnego obowiązku rodzin seniorów do świadczenia należnej im moralnie opieki. Zupełnie inna sytuacja ma miejsce odnośnie do małoletnich, co może świadczyć o dyskryminacji seniorów. Następnie wskazano unormowania dotyczące prawnomajątkowych aspektów rozporządzania przez seniorów swoim majątkiem wraz z orzecznictwem z tego zakresu. Przedstawiono tutaj wątpliwości co do tego, czy te regulacje skutecznie i należycie gwarantują ochronę praw seniorów w rodzinie. Wskazano, że mimo iż orzecznictwo dostrzega szczególną pozycję seniorów w stosunkach umowy darowizny czy dożywocia, to jednak głębsza analiza wykazuje, że nie zawsze ta okoliczność jest przestrzegana w kontekście realizacji przez seniorów swoich praw. Na koniec zaznaczono potrzebę zmian legislacyjnych w celu zapewnienia lepszej ochrony godności i praw seniorów. (abstrakt oryginalny)

EN

This article is devoted to the analysis of Polish legal regulations on the protection of the rights and dignity of older people who are a social group requiring special support. This need is due to natural changes in the body (e.g. psychical weakness, health, often also reduced mental capacity). Considerations begin with the content of the Constitution of the Republic of Poland in which the lack of norms in the protection of seniors can be discerned. First and foremost, there is no legal obligation for seniors to provide moral care. There is a completely different situation regarding minors, which may indicate discrimination against seniors. Then the regulations on the legal aspects of disposing of seniors with their property together with the case law in this area are indicated. There are doubts as to whether these regulations effectively and adequately guarantee the protection of the rights of seniors in the family. It has been described that although case law recognizes the special position of seniors in donation or life imprisonment relations, a deeper analysis shows that this is not always the case in the context of senior citizens' exercise of their rights. Finally, the need for legislative changes was emphasized in order to ensure better protection of the dignity and rights of seniors. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ludzie starsi; Dyskryminacja; Rodzina; Prawo

EN

Elderly people; Discrimination; Family; Law

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2018
• Tom: 65
• Numer: nr 2
• Strony: 129--145

Twórcy

autor

Kamil Lorek

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Bejster I., Proces starzenia się jako zjawisko biologiczne, psychiczne i socjalne, [w:] Seniorzy - w zgodzie z rytmem natury. Starzenie się jako zjawisko biologiczne i społeczne, red. E. Kędra, Legnica 2011.
• Bojanowska E., Opieka nad ludźmi starszymi, [w:] Przygotowanie do starości. Polacy wobec starzenia się, red. P. Szukalski, Warszawa 2009.
• Dmowski S., [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, red. G. Bieniek, t. 2, Warszawa 2007.
• Dragan A., Starzenie się społeczeństwa polskiego i jego skutki, Warszawa 2011.
• Frąckiewicz L., Społeczno-demograficzne problemy starzenia się polskiego społeczeństwa, [w:] Seniorzy w społeczeństwach Europy XXI wieku, red. W. Pędich, Białystok 2001.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne - zarys wykładu, Warszawa 2010.
• Jak powinna wyglądać pomoc dla osób starszych, http://naszsenior.pl/jak-powinna-wygladac-pomoc- dla-osob-starszych [dostęp: 12.04.2018].
• Jezioro J., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017.
• Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. 2, Warszawa 2015.
• Kodeks cywilny, t. 2: Komentarz do art. 450-1088, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2013.
• Krzyminiewska G., Znaczenie zaufania w tworzeniu kapitału społecznego. Ekonomiczny i społeczny wymiar zjawiska, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2003, nr 2.
• Ohanowicz A., Górski J., Zarys prawa zobowiązań, Warszawa 1970.
• Racław M., Kwestia opieki nad osobami starszymi a zaufanie społeczne, [w:] Kwestia społeczna u progu XXI wieku, red. E. Giermanowska, M. Racław, M. Rymsza, Warszawa 2015.
• Radwański Z., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 8: Prawo zobowiązań - część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2004.
• Rejman S., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Z. Resich, t. 2, Warszawa 1972.
• Sagan S., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2003.
• Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków 1999.
• Szukalski P., Status rodzinny a sytuacja bytowa i zdrowotna osób sędziwych w środowisku wielkomiejskim (grant KBN 2H2OE03424), 2004.
• Szweda-Lewandowska Z., Modele opieki nad osobami niesamodzielnymi, "Studia Ekonomiczne" 2014, nr 179.
• Tomke P., Prawo konstytucyjne, Gliwice 2006.
• Uchwała SN z dnia 6 lutego 1969 r., III CZP 130/68, OSN 1969, nr 11, poz. 192.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r., nr 16, poz. 93).
• Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Wyrok SA w Poznaniu z dnia 15 lutego 1994 r., I ACr 684/93, "Wokanda" 1994, nr 11.
• Wyrok SA w Szczecinie z dnia 14 kwietnia 2005 r., I ACa 60/05.
• Wyrok SA w Katowicach z dnia 22 stycznia 2013 r., I ACa 863/12.
• Wyrok SA w Białymstoku z dnia 1 grudnia 2017 r., o sygn. I ACa 548/17.
• Wyrok SN z dnia 21 grudnia 1954 r., I CR 1623/54, "Państwo i Prawo" 1955, nr 9.
• Wyrok SN z dnia 13 października 2005 r., I CK 112/05, Legalis nr 92986.
• Wyrok SN z dnia 2 grudnia 2005 r., II CK 265/05, niepubl.
• Wyrok SN z dnia 9 maja 2008 r., III CSK 359/07, LEX nr 453125.
• Wyrok SN z dnia 15 czerwca 2010 r., II CSK 68/10.
• Wyrok SO w Koninie z dnia 5 lutego 2016 r., I1 Ca 520/15.

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2018.65.2.129-145