Obowiązek lojalności pracownika po ustaniu stosunku pracy

• Autorzy: Urszula Torbus

Warianty tytułu

Duty of Loyalty of an Ex-employee

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Obowiązek lojalności po ustaniu stosunku pracy ma ograniczony charakter, nie wynika bowiem z istoty stosunku pracy i wzajemnego zaufania stron, lecz jest gwarantowany przez odrębne regulacje - ustawę z 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji lub dodatkową umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Ustawa chroni jednak wyłącznie przed konkurencją nieuczciwą, czyli niejako kwalifikowaną nielojalnością ze strony byłego pracownika, nakierowaną na wyrządzenie byłemu pracodawcy szkody. Może się ona wiązać z wykorzystywaniem informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub przejmowaniem klientów lub pracowników. O ile nie towarzyszy temu niedozwolone namawianie lub nieuczciwe intencje, składanie przez byłego pracownika ofert pracy lub współpracy do pracowników lub klientów dotychczasowego pracodawcy nie jest zabronione, ponieważ stanowi dopuszczalny przez orzecznictwo sposób pozyskiwania klientów lub pracowników na wolnym rynku. Ochronę nie tylko przed nielojalnością kwalifikowaną pozwala uzyskać zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia na podstawie art. 1012 k.p. Wykładnia przepisów Kodeksu pracy potwierdza dużą swobodę pracodawcy, ograniczoną jedynie obowiązkiem zapłaty pracownikowi stosunkowo niskiego odszkodowania w wysokości nie niższej niż 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed rozwiązaniem umowy o pracę. Należy jednak pamiętać, że umowa o zakazie konkurencji nie może ograniczać prawa pracownika do wykonywania swojego zawodu. Tym samym obowiązek lojalności pracownika po ustaniu stosunku pracy ogranicza się do niepodejmowania działalności konkurencyjnej, w tym działalności nieuczciwej wobec byłego pracodawcy. Kodeks pracy pozwala pracodawcy także bronić się przed działaniem nielojalnym ze strony pracownika odchodzącego z pracy poprzez zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy w biegnącym okresie wypowiedzenia. Od 2016 r. nie wymaga to zgody pracownika. (abstrakt oryginalny)

EN

Duty of loyalty after a termination of employment contract is limited. It does not result from employment relationship, based on mutual confidence and trust, but is guaranteed by separate regulations - Unfair Competition Act of 1993 (UCA) or an additional covenant, introducing non- -competition clause after termination of employment contract. UCA protects only against unfair competition, in other words, a qualified disloyalty of an ex-employee, aimed at causing damage to a former employer. It may involve a disclosure of trade secrets or a takeover of customers or employees. However, as long as this is not accompanied by unlawful soliciting or dishonest intentions, a submission of job or cooperation offers to employees or clients of a former employer is not prohibited, as it is considered a way of acquiring clients or employees on a free market. Wider protection can be granted by concluding a covenant with non-competition clause after a termination of employment contract, provided by Article 1012 of the Labour Code (LC). The LC grants a wide freedom to the employer in assessing whether to conclude such a covenant, limited merely to the obligation to pay to the ex-employee a relatively low compensation in the amount not lower than 25% of the remuneration received before the termination of the employment contract. However, a non-competition clause cannot prevent the ex-employee from earning his living. Thus, the obligation of loyalty after the termination of the employment contract is limited to the prohibition of competitive activity, including unfair competition. LC also allows the employer to protect his interests against disloyalty of an employee who is about to leave his employment by forcing a gardening leave. Since LC Amendment of 2016, it does not require the employee's consent. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nieuczciwa konkurencja; Stosunek pracy; Lojalność pracowników

EN

Unfair competition; Legal employment relation; Employee loyalty

• Czasopismo: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius
• Rocznik: 2018
• Tom: 65
• Numer: nr 2
• Strony: 283--300

Twórcy

autor

Urszula Torbus

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Amic L., La loyauté dans les relations de travail, 2014 (praca doktorska).
• Antczak B., Nieuczciwa konkurencja pracownika - wybrane zagadnienia, "Monitor Prawa Pracy" 2016, nr 11.
• Auzero G., L'exigence de loyauté appliquée au salarié, « Revue de droit du travail » 2010.
• Bogdalski P., Tajemnica przedsiębiorstwa - zagadnienia konstrukcyjne, "Monitor Prawniczy" 1997, nr 6.
• Czerniak-Swędzioł J., Pracowniczy obowiązek ochrony interesów gospodarczych pracodawcy, Warszawa 2007.
• Dörre-Kolasa D., [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. A. Sobczyk, Warszawa 2016.
• Dral A., Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy, "Monitor Prawa Pracy" 2010, nr 11.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem (Dz.Urz. UE L 157/1).
• Gersdorf M., Raczkowski M., Odpowiedzialność za pracowniczy czyn nieuczciwej konkurencji, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2005, nr 1.
• Giesen B., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 15: Prawo konkurencji, red. M. Kępiński, Warszawa 2014.
• Góral Z., [w:] System Prawa Pracy, t. 1: Część ogólna, red. K.W. Baran, Warszawa 2017.
• Jaśkowski K., Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2016, nr 3.
• Kępiński M., Problemy ogólne nowej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1994, nr 2.
• Koczur W., Tajemnica pracodawcy (zakładowa), "Monitor Prawniczy" 2015, nr 7.
• Kuczyński T., Nieuczciwa konkurencja jako kategoria prawa pracy, "Przegląd Sądowy" 1994, nr 1.
• Kuczyński T, O właściwości pracowniczego obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2004, nr 7.
• Kuczyński T., Wybrane zagadnienia regulacji prawnej zakazu konkurencji w stosunkach pracy, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 1997, nr 5.
• Latos-Miłkowska M., Ochrona interesu pracodawcy, Warszawa 2013.
• Lewandowicz-Machnikowska M., Dodatkowe zatrudnienie jako przyczyna rozwiązania umowy o pracę, "Prawo Pracy" 2001, nr 1.
• Lewandowicz-Machnikowska M., Glosa do wyroku SN z dnia 4 listopada 2010 r., II PK 108/10, "Orzecznictwo Sądów Polskich" 2012, nr 10, poz. 100.
• Lewandowicz-Machnikowska M., Klauzula konkurencyjna w kodeksie pracy, Kraków 2004.
• Maniewska E., Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2010, nr 11.
• Perdeus W., Komentarz do art. 11 k.p., [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. K.W. Baran, Warszawa 2016, LEX/el.
• Pisarczyk Ł., Obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2003, nr 4.
• Selwyn N., Law of Employment, Oxford 2008.
• Skąpski M., Pracowniczy obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.), "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2001, nr 2.
• Tischner A., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 15: Prawo konkurencji, red. M. Kępiński, Warszawa 2014.
• Torbus U., Doświadczenie zawodowe pracownika a działalność konkurencyjna wobec pracodawcy, [w:] Prawo prywatne wobec wyzwań współczesności. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Ogiegle, red. M. Fras, P. Ślęzak, Warszawa 2017.
• Torbus U., Przedsiębiorca jako pracodawca, [w:] Przedsiębiorca. Zagadnienia wybrane, red. R. Blicharz, Katowice 2017.
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 917 ze zm.).
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 419 ze zm.).
• Ustawa z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1996 r., nr 24, poz. 110).
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1220).
• Vigneau Ch., L'imperatif de bonne foi dans l'exécution du contrat de travail, « Droit social » 2004.
• Witkowski J., Jednostronne zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy w relacji do praw i obowiązków stron umownego stosunku pracy, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2017, nr 12.
• Wyrok SA w Krakowie z dnia 15 maja 2002 r., I ACa320/02, LEX nr 82156.
• Wyrok SA w Gdańsku z dnia 22 kwietnia 2008 r., I ACa 1467/07, LEX nr 516511.
• Wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 listopada 2010 r., I ACa 887/10, Legalis nr 333318.
• Wyrok SA w Krakowie z dnia 6 grudnia 2013 r., I ACa 1196/13, Legalis nr 1002333.
• Wyrok SA w Białymstoku z dnia 12 grudnia 2014 r., I ACa 594/14, Legalis 1179978.
• Wyrok SA w Krakowie z dnia 9 maja 2016 r., I ACa 67/16, Legalis nr 1472400.
• Wyrok SA w Szczecinie z dnia 29 września 2016 r., III APa 2/16, LEX nr 2202540.
• Wyrok SA w Katowicach z dnia 30 maja 2017 r., V ACa 699/16, Legalis nr 1636890.
• Wyrok SN z dnia 13 listopada 1990 r., I PR 352/90, Legalis nr 27129.
• Wyrok SN z dnia 1 lipca 1998 r., I PKN 218/99, OSNP 1999, nr 15, poz. 480.
• Wyrok SN z dnia 3 października 2000 r., I CKN 304/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 59.
• Wyrok SN z dnia 16 maja 2001 r., I PKN 402/00, OSNP 2003, nr 5, poz. 122.
• Wyrok SN z dnia 5 września 2001 r., I CKN 1159/00, OSNC 2002, nr 5, poz. 67.
• Wyrok SN z dnia 17 grudnia 2001 r., I PKN 742/00, OSNP 2003, nr 24, poz. 588.
• Wyrok SN z dnia 21 lutego 2002 r., I PKN 917/00, LEX nr 54296.
• Wyrok SN z dnia 8 maja 2002 r., I PKN 221/01, OSNP 2004, nr 6, poz. 98.
• Wyrok SN z dnia 6 czerwca 2003 r., IV CKN 211/01, Legalis 61375.
• Wyrok SN z dnia 10 października 2003 r., I PK 528/02, OSNP 2004, nr 19, poz. 336.
• Wyrok SN z dnia 27 października 2004 r., I PK 666/03, Legalis nr 69580.
• Wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2005 r., I PK 196/04, OSNP 2005, nr 22, poz. 354.
• Wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2005 r., II PK 258/04, OSNP 2005, nr 22, poz. 356.
• Wyrok SN z dnia 19 lipca 2005 r., II PK 388/04, LEX nr 395077.
• Wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2007 r., I PK 361/06, OSNP 2008, nr 9-10, poz. 130.
• Wyrok SN z dnia 5 czerwca 2007 r., I PK 5/07, OSNP 2008, nr 15-16, poz. 212.
• Wyrok SN z dnia 13 czerwca 2007 r., II PK 338/06, OSNP 2008, nr 15-16, poz. 219.
• Wyrok SN z dnia 27 maja 2009 r., II PK 300/08, OSNP 2011, nr 1-2, poz. 9.
• Wyrok SN z dnia 6 listopada 2009 r., III PK 43/09, OSNP 2011, nr 11-12, poz. 149.
• Wyrok SN z dnia 2 marca 2011 r., II PK 204/10, LEX nr 817517.
• Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2011 r., II PK 229/10, LEX nr 1781774.
• Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2011 r., II PK 302/10, OSNP 2012, nr 17-18, poz. 2015.
• Wyrok SN z dnia 1 czerwca 2012 r., II PK 250/11, OSNP 2013, nr 11-12, poz. 127.
• Wyrok SN z dnia 12 lutego 2013 r., II PK 166/12, OSNP 2013, nr 23-24, poz. 274.
• Wyrok SN z dnia 9 lipca 2014 r., I PK 325/13, OSNP 2015, nr 12, poz. 162.
• Wyrok SN z dnia 11 września 2014 r., II PK 49/14, "Monitor Prawa Pracy" 2014, nr 12.
• Wyrok SN z dnia 22 kwietnia 2015 r., II PK 158/14, LEX nr 1681881.
• Wyrok SN z dnia 22 lipca 2015 r., I PK 252/14, LEX nr 1781774.
• Wyrok SN z dnia 20 stycznia 2016 r., II PK 108/15, OSNP 2017, nr 8, poz. 93.
• Wyrok SN z dnia 10 lutego 2016 r., I PK 56/15, OSNAPiUS 2017, nr 9, poz. 1172.
• Wyrok SN z dnia 17 maja 2017 r., III PK 101/16, LEX nr 2321919.
• Wyrok SN z dnia 4 października 2017 r., III PK 143/16, LEX nr 2397581.
• Wyrok SN z dnia 25 stycznia 2018 r., II PK 301/16, LEX nr 2449288.
• Wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 maja 2015 r., II SA/Wa 2268/14, Legalis 1258076.

Identyfikatory

DOI

10.17951/g.2018.65.2.283-300