Zasada rzetelnego procesu a możliwość wykorzystania dowodów nielegalnych - analiza w perspektywie ostatnich nowelizacji Kodeksu postępowania karnego

• Autorzy: Tomasz Pilikowski

Warianty tytułu

The Due Process of Law Rule and the Possibility of Using Illegal Evi-Dences - an Analysis in the Light the Perspective of Recent Amend-Ments of the Code of the Criminal Procedure

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Okres ostatnich kilku lat przyniósł dwie zasadnicze reformy Kodeksu postępowania karnego. W pierwszej z nich - zwanej powszechnie Wielką Nowelizacją - która weszła w życie 1 lipca 2015 r. po raz pierwszy w historii polskiego prawodawstwa expressis verbis uregulowano zagadnienie dopuszczalności wykorzystywania w postępowaniu karnym dowodów nielegalnych. Wprowadzony Wielką Nowelizacją zakaz wykorzystywania dowodów nielegalnych, jak i zupełnie przeciwna regulacja obowiązująca od dnia 15 kwietnia 2016 r. są przedmiotem zaciętej debaty teoretyków i praktyków. Warto więc wzbogacić ten dyskurs o dodatkowe argumenty, dotychczas pozostające na marginesie dyskusji. Aktualna regulacja art. 168a dopuszcza wykorzystywanie w procesie dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa. Konieczna jest więc analiza tego przepisu w kontekście zasady rzetelnego procesu, zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i na gruncie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W odnośnym tekście podkreśla się w szczególności argumenty przemawiające za dopuszczalnością takich dowodów, przede wszystkim związane z analizą powołanego przepisu w perspektywie art. 5 Konstytucji oraz dobitnym podkreśleniu, że dowód nielegalny może być także dowodem obciążającym. Analiza przedstawionych argumentów prowadzi do wniosku, że aktualne uregulowanie - jakkolwiek niedoskonałe - nie powinno być a priori dyskwalifikowane, a za jego uzasadnienie mogą służyć liczne racje, także konstytucyjne.(abstrakt oryginalny)

EN

During the last few years there have been two major reforms to the Polish Code of Criminal Procedure. In the first of them - commonly known as the Great Amendment - which entered into force on 1 July 2015 for the first time in the history of Polish legislation directly adjusted the issue of the admissibility of using illegal evidence in criminal proceedings was regulated. There is the first regulation of this type in the history of Polish legislation. The ban on the use of illegal evidence (introduced by the Great Amendment) was the subject of intense debate among theoreticians and scholars, as well as the amendment that entered into force in 2016, and which is completely opposed to previous one from 2015. It is worth to enrich this discourse with additional arguments, so far remaining on the margin of discussion. The current regulation of art. 168a allows the use of evidence obtained in violation of the law in the process. Therefore, it is necessary to analyze this provision in the context of the principle of a fair trial, both in theoretical and practical terms and in the light of the Constitution of the Republic of Poland and the European Convention on Human Rights. This text emphasizes, in particular, the arguments for the admissibility of such evidence, first of all related to the analysis of the established provision in the perspective of Article 5 of the Constitution. Author also more closely analyses the situathn, whether an illegal evidence proofes the innocence od the accused. Analysis of the presented arguments leads to the conclusion that the current regulation - however imperfect - should not be a priori disqualified, and its justification may be served by numerous reasons, including constitutional ones.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Produkcja nielegalna; Postępowanie dowodowe; Konstytucja; Prawodawstwo; Kodeks postępowania karnego

EN

Illegal production; Evidence proceeding; Constitution; Legislation; Code of Criminal Procedure

• Czasopismo: Przegląd Prawno-Ekonomiczny
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 44/1
• Strony: 305--323

Twórcy

autor

Tomasz Pilikowski

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Bojańczyk A., Z problematyki konstytucyjnej dopuszczalności niektórych dowodów prywatnych w postępowaniu karnym, Palestra 2004, nr 9-10.
• Brzozowski S., Dopuszczalność dowodu w kontekście regulacji art. 168a k.p.k., PS 2016, nr 10.
• Dudka K,, Paluszkiewicz H., Szumiło-Kulczycka D., Kodeks postępowania karnego. Wybór orzecznictwa z komentarzem, Warszawa 2015.
• Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I Art. 1-467, Warszawa 2014.
• Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2014.
• Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz do artykułów 1-296, Warszawa 2011.
• Jodłowski J., Zasada prawdy materialnej w postępowaniu karnym. Analiza w perspektywie funkcji prawa karnego, Warszawa 2015.
• Kmiecik R., Dowód ścisły w procesie karnym, Lublin 1983.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78 poz. 483).
• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz udostępniona Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61 poz. 284).
• Lach A., Dopuszczalność dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa w postępowaniu karnym, PiP 2014, z. 10.
• Lech P. M., Owoce zatrutego drzewa w procesie karnym. Dowody zdobyte nielegalnie, Palestra 2012 nr 3-4.
• Nowak C., Zasada równości broni w europejskim i polskim postępowaniu karnym, PiP 1999, z. 3.
• Nowicki M. A., Wokół Konwencji Europejskiej. Krótki komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Kraków 2002.
• Orzeczenie ETPC Mantovanelli vs Francja z dnia 18 marca 1997 r., 21497/93.
• Postanowienie SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., I KZP 6/07.
• Postanowienie SN z dnia 22 września 2009 r., III KK 58/09.
• Postanowienie SN z dnia 30 listopada 2010 r., III KK 252/10.
• Pradel J., Rzetelny proces w europejskim prawie karnym, Prok.i Pr. 1996, nr 9.
• Sakowicz A. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2016.
• Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2016.
• Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
• Steinborn S., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, LEX (f. elektroniczna) 2016.
• Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2016, Warszawa 2016.
• Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I, Warszawa 2017.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1904 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1247).
• Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 396).
• Ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustawy (Dz. U. poz. 437).
• Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2015.
• Wiliński P. (red.), System prawa karnego procesowego. Zasady procesu karnego, III cz. 1, Warszawa 2014.
• Wyrok ETPC Schenk vs. Szwajcaria z dnia 12 lipca 1988 r.,10862/84.
• Wyrok ETPC z dnia 11 lipca 2006 r. Jalloh vs. Niemcy, 54810/00.
• Wyrok ETPC Gafgen vs. Niemcy z dnia 1 czerwca 2010 r.¸22978/05.
• Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 8 listopada 2017 r., II AKa 306/17.
• Wyrok SN z dnia 10 maja 2002 r., WA 22/02.
• Wyrok SN z dnia 30 stycznia 2013 r., sygn. III KK 130/12.
• Wyrok SN z dnia 2 lutego 2016 r., IV KK 346/15.
• http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-sejm-uchwalil-odwrot-od-kontradyktoryjnej-reformy-procesu-zi,nId,2161528 (dostęp: 18 kwietnia 2018 r.).
• http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/929274,straczynski-nielegalne-dowody-w-sprawie-karnej.html (dostęp: 18 kwietnia 2018 r.).