Koncepcja gentryfikacji turystycznej i jej współczesne rozumienie

• Autorzy: Joanna Kowalczyk-Anioł

Warianty tytułu

The Concept of Tourism Gentrification and Its Contemporary Understanding

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Współczesne miasta są w stanie ciągłych przeobrażeń, które znakomita część światowej, w tym polskiej literatury, rozpatruje w kontekście koncepcji gentryfikacji Glass. Jednym z jej nowszych rozwinięć jest koncepcja gentryfikacji turystycznej zaproponowana przez Gothama w 2005 r. Ujęcie to dobrze interpretuje dzisiejsze miasta, w których, jak zauważają Hoffman i in. (2003), turystyka urosła do rangi miejskiej strategii rozwoju gospodarczego. Obserwowane coraz częściej skutki rozwoju turystyki miejskiej wywołały w ostatnich latach szeroką debatę, w której gentryfikacja turystyczna staje się konstytutywnym elementem. Niewystarczająca obecność tematyki gentryfikacji turystycznej w polskim piśmiennictwie, zwłaszcza z zakresu turystyki miejskiej, była inspiracją do podjęcia badań w tym kierunku. Celem opracowania jest przedstawienie koncepcji gentryfikacji turystycznej Gothama (2005), jej ewolucji i aktualnego rozumienia. Zasadniczą metodą jest przegląd, głównie anglojęzycznej, literatury przedmiotu oraz krytyczna jej analiza. Wnioski pokazują, że koncepcja ta rozwija się wraz z przeobrażeniami turystyki i miast. Stopniowo rysują się też różnice w ujmowaniu zjawiska pomiędzy stanowiskami z perspektywy studiów miejskich i studiów nad turystyką. Gentryfikacja turystyczna staje się istotnym wyzwaniem dla XXI-wiecznego miasta. Należy ją postrzegać jako równoczesny ekonomiczny, fizyczny, społeczny i kulturowy wpływ wywierany przez rozwój turystyki i sprzyjających jej procesów rewitalizacji (uruchamianych przez siły rynku i działania władz), nierozłącznie związany z wyparciem mieszkańców powodowanym przez działalność turystyczną i aktywnością turystów. Jego skutkiem jest przekształcenie miejskiej przestrzeni społecznej w przestrzeń konsumpcji turystyczno-rozrywkowej. W skrajnych przypadkach gentryfikacja turystyczna może mieć formę totalną - zbiorowego wyparcia i zastąpienia mieszkańców czasowymi użytkownikami miejskiej przestrzeni, niespotykanego w klasycznych procesach gentryfikacji. (abstrakt oryginalny)

EN

Contemporary cities are in a state of constant transformations, which in a great part of the world literature, including Polish, is considered in the context of the concept of gentrification (R. Glass). One of its newer developments is the concept of tourism gentrification proposed in 2005 by K.F. Gotham. This view well interprets today's cities where tourism has grown to the rank of an urban strategy of economic development. In recent years, the effects of urban tourism development have more and more often caused a widespread debate and tourist gentrification has been becoming a constitutive element in it. The insufficient presence of the tourism gentrification problem in Polish literature, especially in the field of urban tourism, was an inspiration to undertake the following research. The aim of the study is to present the concept of tourism gentrification of K.F. Gotham, its evolution and current understanding. The basic method is a review, mainly of English-language literature, and its critical analysis. The conclusions show that this concept is subject to expansion along with the transformation of tourism and cities. There are also differences in the recognition of the studied phenomenon from the perspective of urban studies and studies on tourism. Tourism gentrification becomes an important challenge for the 21st century city. It can be perceived as a simultaneous economic, physical, social and cultural influence exerted by the development of tourism and favourable revitalization processes (triggered by the market forces and actions of authorities), inseparably connected with the displacement of residents caused by tourism. Its effect is the transformation of the urban social space into the space of tourism and entertainment consumption. In extreme cases, tourism gentrification can take the total form - a collective displacement and replacement of residents with temporary users of urban space, unseen in the classical processes of gentrification. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gentryfikacja; Turystyka; Turystyka miejska

EN

Gentrification; Tourism; Urban tourism

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2018
• Numer: z. 154
• Strony: 35--54

Twórcy

autor

Joanna Kowalczyk-Anioł

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Anguelovski I., Connolly J.J., Masip L., Pearsall H., 2018, Assessing green gentrification in historically disenfranchised neighborhoods: a longitudinal and spatial analysis of Barcelona, Urban Geography, 39 (3), 458-491.
• Arias-Sans A., Quaglieri Dominguez A., 2016, Unravelling Airbnb: Urban perspectives from Barcelona, [w:] A.P. Russo, G. Richards (red.), Reinventing the Local in Tourism: Producing, Consuming and Negotiating Place, Channel View Publications, Bristol, 209-228.
• Ashworth G., Page S., 2011, Urban tourism research: Recent progress and current paradoxes, Tourism Management, 32 (1), 1-15.
• Atkinson R., Bridge G. (red.), 2005, Gentrification in a global context. The new urban colonialism, Routledge, London.
• Bardzińska-Bonenberg T., 2012, O gentryfikacji zabytkowych rejonów w Poznaniu, Czasopismo Techniczne, 109, 1, s. 43-52.
• Bartkowski J., 2016, City as an entertainment machine (miasto jako maszyna rozrywki) - koncepcje rozwoju miejskiego i polityki miejskiej Terry'ego Nicholsa Clarka, Studia Miejskie, 21, 117-133.
• Baudrillard J., 2005, Symulakry i symulacja, Królak S. (przeł.), Sic!, Warszawa.
• Baudry S.L., 2017, Rome: a cultural capital with a poor working-class heritage, [w:] M. Gravari-Barbas, S. Guinand (red.), Tourism & gentrification in contemporary metropolises: International perspectives, Taylor & Francis, 134-149.
• Bock K., 2015, The changing nature of city tourism and its possible implications for the future of cities, European Journal of Futures Research, 3 (1), 3-20.
• Bures R., Cain C., 2008, Dimensions of gentrification in a tourist city, referat na Meeting of the Population Association of America (http://paa2008.princeton.edu/papers/81623; dostęp: 05.11.2017).
• Chapuis A., Gravari-Barbas M., Jacquot S., 2015, Tourism/Gentrification: Sex, gender and crossed resistances, referat na Association of American Geographer Annual Meeting Chicago, https://www.academia.edu/12256317/Tourism_Gentrification_sex_gender_and_crossed_resistances (6.11.2017).
• Colomb C., Novy J. (red.), 2017, Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London.
• Cócola-Gant A., 2016, Holiday rentals: The new gentrification battlefront, Sociological Research Online, 21(3), 1-9.
• Derek M., 2011, Od miasta przemysłowego do miasta rozrywki? Turystyka, rozrywka i miasto polskie w latach 1989-2009, [w:] B. Krakowiak, J. Latosińska (red.), Turystyka polska w latach 1989- 2009, Warsztaty z Geografii Turyzmu, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Dumbrovská V., 2017, Urban tourism development in Prague: from tourist mecca to tourist ghetto, [w:] Tourism in the City, Springer International Publishing, 275-283.
• Dumbrovská V., Fialová D., 2014, Tourist intensity in capital cities in Central Europe: comparative analysis of tourism in Prague, Vienna and Budapest, Czech Journal of Tourism, 3 (1), 5-26.
• Działek J., Murzyn-Kupisz M., 2015, Zachowania i preferencje przestrzenne młodych artystów w mieście na przykładzie Krakowa i Katowic, [w:] P. Trzepacz, J. Więcław-Michniewska, A. Brzosko-Sermak, A. Kołoś (red.), Miasto w badaniach geografów, t.1, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 91-120.
• Füller H., Michel B., 2014, Stop being a tourist! New dynamics of urban tourism in Berlin-Kreuzberg, Journal for Urban and Regional Research, 38 (4), 1304-1318.
• Gaczek W. M., Kaczmarek M., Marcinowicz D., 2006, Poznański ośrodek akademicki: próba określenia wpływu studentów na rozwój miasta, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Gaffney Ch., 2015, Gentrifications in pre-Olympic Rio de Janeiro, Urban Geography, 37 (8), 1132-1153.
• Glass R.L., 1964, London: aspects of change, Mac Gibbon & Kee, Londyn.
• Główczyński M., 2017, Gentryfikacja miast - przegląd literatury polskiej i zagranicznej, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 39, 61-78.
• Gotham K.F., 2005, Tourism gentrification: The case of new Orleans' Vieux Carre (French Quarter), Urban Studies, 42 (7), 1099-1121.
• Gould K., Lewis T., 2012, The Environmental injustice of green gentrification: The Case of Brooklyn's Prospect Park, [w:] J. DeSena, T. Shortell (red.), The World in Brooklyn: gentrification, immigration, and ethnic politics in a global city, Lexington Books, Lanham, 113-146.
• Górczyńska M., 2015, Gentryfikacja w polskim kontekście: Krytyczny przegląd koncepcji wyjaśniających, Przegląd Geograficzny, 87(4), 589-612.
• Gravari-Barbas M., Guinand S. (red.), 2017, Tourism & gentrification in contemporary metropolises: International perspectives, Taylor & Francis, Abingdon, UK.
• Groyecka D., 2014, Gentryfikacja Berlina: od życia na podsłuchu do kultury caffé latte, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
• Grzeszczak J., 2010, Gentryfikacja osadnictwa: charakterystyka, rozwój koncepcji badawczej i przegląd wyjaśnień, PAN IGiPZ, Warszawa.
• Gutierrez J., Garcia-Palomares J.C., Romanillos G., Salas-Olmedo M.H., 2016, Airbnb in tourist cities: Comparing spatial patterns of hotels and peer-to-peer accommodation, Tourism Management, 62, 278-291.
• Guttentag D., 2015, Airbnb: disruptive innovation and the rise of an informal tourism accommodation sector, Current issues in Tourism, 18 (12), 1192-1217.
• Herrera L.M.G., Smith N., Vera M.Á.M., 2007, Gentrification, displacement, and tourism in Santa Cruz de Tenerife, Urban Geography, 28 (3), 276-298.
• Hiernaux D., González C.I., 2014a, Turismo y gentrificación: pistas teóricas sobre una articulación, Revista de Geografía Norte Grande, 58, 55-70.
• Hiernaux D., González C.I., 2014b, Gentrificación, simbólica y poder en los centros históricos: Querétaro, México, Scripta Nova. Revista Electrónica de Geografía y Ciencias Sociales, 18, 1-15.
• Hoffman L., Fainstein S., Judd D. (red.), 2003, Cities and visitors. Regulating people, markets and city space, Oxford, UK: Blackwell.
• Huning S., Novy J., 2006, Tourism as an engine of neighborhood regeneration? Some remarks towards a better understanding of urban tourism beyond the 'Beaten Path', CMS Working Paper Series, Center for Metropolitan Studies, 1-19.
• Iwanicki G., Dłużewska A., Kay M. S., 2016, Assessing the level of popularity of European stag tourism destinations, Quaestiones Geographicae, 35 (3), 15-29.
• Jadach-Sepioło A., 2009, Gentryfikacja w kontekście rewitalizacji, [w:] A. Zborowski (red.), Demograficzne i społeczne uwarunkowania rewitalizacji miast w Polsce, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, s. 125-135.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J. (red.), 2012, Procesy gentryfikacji w mieście. XXV Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J., Marcińczak S., Wolaniuk A., 2014, Gentrification processes in the city, Łódź University Press, Łódź.
• Janoschka M., Sequera J., Salinas L., 2014, Gentrification in Spain and Latin America - a Critical Dialogue, International Journal of Urban and Regional Research, 38 (4), 1234-1265.
• Jansen-Verbeke M., 2011, Studia nad turystyką miejską: stare opowieści nowe scenariusze,[w:] B. Włodarczyk (red.), Turystyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 87-104.
• Judd D.R., 1999, Constructing the tourist bubble, [w:] D.R. Judd, S.S. Fainstein (red.), The tourist city, Wyd. Yale University Press, New Haven, Londyn, 35-53.
• Judd D.R., 2003, Visitors and spatial ecology of the city, [w:] L.M. Hoffman, S.S. Fainstein, D.R. Judd (red.), Cities and visitors, Blackwell, Oxford-Malden, 23-39.
• Kaczmarek S., 1999, Rewitalizacja a organizacja przestrzeni miejskiej, [w:] I. Jażdżewska (red.), Przestrzeń miejska, jej organizacja i przemiany, XII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 43-49.
• Karwińska A., 2008, Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-kulturowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kotus J., Rzeszewski M., Bajerski A., 2015, Przyjezdni w strukturze miasta: miasto wobec przyjezdnych: studenci i turyści w mieście w kontekście koncepcji "city users", Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Kowalczyk A., Derek M., 2015, Przestrzeń czasu wolnego w polityce dużych miast, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 77 (1), 311-325.
• Kowalczyk-Anioł J., 2017, The Venice syndrome of heritage cities. Evidences of tourism development dysfunctions in Poland, [w:] Designing for co-creation in Euro-Asian tourism, Proceedings of the EATSA Conference, 21-25.08. 2017, Nara - Shirahama, 28-39.
• Kowalczyk-Anioł J., Afshar A., 2018, Gentryfikacja turystyczna jako narzędzie rozwoju miasta. Przykład Meszhed w Iranie, Turystyka Kulturowa, 2, 7-25.
• Kowalczyk-Anioł J., Włodarczyk B., 2017, Przestrzeń turystyczna przestrzenią konfliktu, Prace i Studia Geograficzne, 62 (2), 55-73.
• Kowalczyk-Anioł J., Zmyślony P., 2017, Turystyka miejska jako źródło protestów społecznych: przykłady Wenecji i Barcelony, Turystyka Kulturowa, 2, 7-36.
• Lees L., 2003, Super-gentrification: the case of Brooklyn Heights, New York City, Urban Studies 40 (12), 2487-2509.
• Lees L., Annunziata S., Rivas-Alonso C., 2018, Resisting planetary gentrification: the value of survivability in the fight to stay put, Annals of the American Association of Geographers, 108 (2), 346-355.
• Lees L., Ley D., 2008, Introduction to special issue on gentrification and public policy, Urban Studies, 45 (12), 2379-2384.
• Lees L., Slater T., Wyly E., 2008, Gentrification, Routledge, New York-London.
• Lew A., 2017, Tourism planning and place making: place-making or placemaking?, Tourism Geographies, 19 (3), 448-466.
• Ley D., 2003, Artists, aestheticisation and the field of gentrification, Urban Studies, 40 (12), 2527-2544.
• Liang Z. X., Bao J. G., 2015, Tourism gentrification in Shenzhen, China: causes and socio-spatial consequences, Tourism Geographies, 17 (3), 461-481.
• Liniany, J., 2015, O związkach turystyki z przestrzenią miejską -"stare miasto" jako symulacja, Turystyka Kulturowa, 10, 58-71.
• Lisowski A., 1999, Koncepcja gentryfikacji jako przejaw tendencji integracji w geografii miast, [w:] I. Jażdżewska (red.), Zróżnicowanie przestrzenne struktur społecznych w dużych miastach. XII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 23-32.
• Łaszkiewicz E., Kronenberg J., Marcińczak S., 2018, Attached to or bound to a place? The impact of green space availability on residential duration: The environmental justice perspective, Ecosystem Services, 30, 309-317.
• Maik W., 2013, Procesy gentryfikacji w mieście postindustrialnym - rola debaty gentryfikacyjnej we współczesnych studiach miejskich, podstawowe kwestie i spory badawcze, [w:] J. Jakóbczyk- -Gryszkiewicz (red.), Procesy gentryfikacji w mieście. Część II, XXVI Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 11-19.
• Maik W., 2016, Nowe ujęcia i koncepcje badawcze w studiach nad współczesnym miastem. [w:] T. Marszał (red.), Miasto-region-gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 63-74.
• Maitland R., Newman P. (red.), 2009, World tourism cities. Developing tourism off the beaten track, Routledge, Abingdon.
• Marcuse P., 1985, Gentrification, abandonment, and displacement: Connections, causes, and policy responses in New York City, Journal of Urban and Contemporary Law, 28, 195-240.
• Martinotti G., 1996, Four populations: Human settlements and social morphology in contemporary metropolis, European Review, 4 (1), 1-21.
• Mermet A. C., 2017, Airbnb and tourism gentrification. Critical insights from the exploratory analysis of the 'Airbnb syndrome' in Reykjavík, [w:] M. Gravari-Barbas, S. Guinand (red.), Tourism & gentrification in contemporary metropolises: International perspectives, Taylor & Francis, 52-74.
• Minca, C., 2000, 'The Bali Syndrome': The explosion and implosion of'exotic'tourist spaces, Tourism Geographies, 2 (4), 389-403.
• Minoia P., 2017, Venice reshaped? Tourism gentrification and sense of place, [w:] N. Bellini, C. Pasquinelli (red.), Tourism in the city. Towards an integrative agenda on urban tourism, Heidelberg: Springer, 261-274.
• Murzyn-Kupisz M., 2012, Cultural quarters as a means of enhancing the creative capacity of Polish cities? Some evidence from Cracow, Quaestiones Geographicae, 31 (4), 63-76.
• Murzyn-Kupisz M., Szmytkowska M., 2015, Studentification in the post-socialist context: The case of Cracow and the Tri-City (Gdańsk, Gdynia and Sopot), Geografie, 120 (2), 188-209.
• Murzyn-Kupisz M., Działek J., 2017, Theorising artists as actors of urban change, [w:] The impact of artists on contemporary urban development in Europe, Springer, Cham, 1-44.
• Nofre J., Giordano E., Eldridge A., Martins J. C., Sequera J., 2017, Tourism, nightlife and planning: challenges and opportunities for community liveability in La Barceloneta, Tourism Geographies, 1-20.
• Novy J., 2017, 'Destination'Berlin revisited. From (new) tourism towards a pentagon of mobility and place consumption, Tourism Geographies, 1-25.
• Novy J, Colomb C., 2017, Urban tourism and its discontents: an introduction, [w:] C. Colomb, J. Novy (red.), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, 1-30.
• Opillard F., 2017, From San Francisco's 'Tech Boom 2.0' to Valparaiso's UNESCO World Heritage Site, [w:] C. Colomb, J. Novy (red.), Protest and resistance in the tourist city, Routledge, London, 129-151.
• Parysek J., 2016, O najbliższej przyszłości rewitalizacji w Polsce: pragmatycznie i prognostycznie, Problemy Rozwoju Miast, 4, 5-17.
• Pawlusiński R., 2017, Ekonomia współdzielenia: istota zjawiska i wyzwania dla sektora turystyki w miastach, [w:] M. Drewnik, M. Mika (red.), Człowiek i jego działania. Spojrzenie geografa. Prace dedykowane Profesorowi Włodzimierzowi Kurkowi, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 179-191.
• Pinkster F., Boterman W., 2017, When the spell is broken: gentrification, urban tourism and privileged discontent in the Amsterdam canal district, Cultural Geographies, 24 (3), 457-472.
• Rewers E., 2015, Co studentyfikacja ma wspólnego z gentryfikacją?, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 31, 57-66.
• Richards G., 2014, The challenges of creative tourism. Retrieved from https://www.academia edu/6112443/Challenges_of_creative_tourism (15.11.2017).
• Russo A.P., Quaglieri Dominguez A., 2014, The spatial logic of the exchange: an approach to the new geographies of the everyday in contemporary tourism, Scripta Nova Revista Electrónica de Geografía y Ciencias Sociales, 18 (483), 1-34.
• Russo A.P., Scarnato A., 2016, Barcelona in common: Reclaiming the right to the tourist city, http:// www.academia.edu/30959667/BARCELONA_IN_COMMON_RECLAIMING_THE_RIGHT_TO_THE_TOURIST_CITY (26.10.2017).
• Sassen S., 1999, Globalization and its discontents: Essays on the new mobility of people and money, New Press, New York.
• Sequera, J., Rodríguez, T., 2017, Turismo, abandono y desplazamiento: Mapeando el barrio de La Boca en Buenos Aires, Journal of Latin American Geography, 16 (1), 117-137.
• Shaw J., Graham M., 2017, An informational right to the city? Code, content, control, and the urbanization of information, Antipode, 49 (4), 907-927.
• Shin H.B., 2010, Urban conservation and revalorisation of dilapidated historic quarters: the case of Nanluoguxiang in Beijing, Cities, 27, 43-54.
• Skoll G.R., Korstanje M., 2014, Urban heritage, gentrification, and tourism in Riverwest and El Abasto, Journal of Heritage Tourism, 9 (4), 349-359.
• Smith N., 2002, New globalism, new urbanism: gentrification as global urban strategy, Antipode, 34 (3), 427-450.
• Smith D., 2008, The politics of studentification and '(un)balanced' urban populations: lessons for gentrification and sustainable communities?, Urban Studies, 45 (12), 2541-2564.
• Stors N., Kagermeier A., 2017, The sharing economy and its role in metropolitan tourism, [w:] M. Gavari-Barbas, S. Guinand (red.), Tourism & gentrification in contemporary metropolises, Routledge, London, 221-248.
• Szafrańska E., 2012, Gentryfikacja wielkich osiedli mieszkaniowych - nowe zjawisko czy nadużycie terminologiczne?, [w:] J. Jakóbczyk-Gryszkiewicz (red.), Procesy gentryfikacji w mieście, cz. I. XXV Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 153-167.
• Szahaj A., 2004, Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii kultury, poznania i polityki, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Urry J., 2007, Spojrzenie turysty, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Węcławowicz G., 2007, Geografia społeczna miast. Uwarunkowania społeczno-przestrzenne, wyd. II zm., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Yrigoy I., 2016, The impact of Airbnb in the urban arena: towards a tourism-led gentrification. The case-study of Palma old quarter (Mallorca, Spain), Turismo y crisis, turismo colaborativo y ecoturismo., XV Coloquio de Geografía del Turismo, el Ocio y la Recreación de la AGE, 281-289.
• Zborowski A., 2005, Przemiany struktury społeczno-przestrzennej regionu miejskiego w okresie realnego socjalizmu i transformacji ustrojowej (na przykładzie Krakowa), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Zukin S., 1989, Loft living: Culture and capital in urban change, Rutgers University Press.
• Zukin S., 2008, Consuming authenticity, Cultural Studies, 22 (5), 724-728.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.18.009.8965