Erozja wodna - przyczyna odpływu związków biogennych ze źródeł rolniczych do cieków powierzchniowych

• Autorzy: Wiktor Halecki

Warianty tytułu

Water Erosion - the Trigger of Biogenic Compounds Transport through Surface Run-off from Agricultural Area to Surface Watercourses

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dzisiaj coraz większa liczba krajów walczy ze wzrostem zanieczyszczenia gleby i wody. W ciągu ostatnich dziesięcioleci odkrycia naukowe donoszą o ekspozycji na zanieczyszczenia. Ocena jakości wody jest ważna, jednak nowe badania wykazały, że jest ona bardziej złożona, niż myślimy. Zbiorniki wód powierzchniowych są bardzo wrażliwe na skutki zanieczyszczenia gleby. Chociaż badania wykazały, że narażenie na zanieczyszczenia w rolnictwie wiążą się z podwyższonym ryzykiem spływów powierzchniowych, natomiast ukazane czynniki przyczyniające się do erozji wodnej pozostają niejasne. Ostatnie badania sugerują, że prowadzone krótko- i długoterminowe uprawy rolne, mogą podnieść ryzyko zanieczyszczenia wody. Narażenie na zanieczyszczenie wody jest głównym problemem krajów rozwiniętych i rozwijających się. Obecny trend presji antropogenicznej na utrzymanie zdrowia mieszkańców może być zagrożony w przyszłości. Wyniki badań sugerują, że działalność ludzi powinna zapewnić wsparcie społeczne, które zwiększa zdolność przystosowania się do nieodpowiedniej kondycji wody. Z tego powodu identyfikacja działań prewencyjnych mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wody jest priorytetem dla zdrowia publicznego. (abstrakt oryginalny)

EN

Today, a growing number of countries are battling the rise in both soil and water pollution. Over the past decades, scientific findings have reported sensitivity to pollutants. Water quality evaluation is an essential, however, emerging research has shown that it might be more connected then we may think. Surface water bodies are highly vulnerable to the effects of soil pollution. Though studies have shown that exposure to agriculture pollutants is associated with elevated risk of surface run-off while exposure to erosion by water remains unclear. Recent studies have suggested that short- and long-term agricultural use can, in fact, elevate risk in water contamination. Vulnerability to water pollution being a chief concern among developed and developing countries. The current trend in anthropogenic pressure in population's health can pose serious harm to future. Research findings have suggested that human actions should provide social support that enhances the ability to adapt to inappropriate water condition. For this reason, identifying preventative interventions to lower water contamination is a public health priority. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Jakość wody; Zanieczyszczenie wód; Ochrona wód

EN

Water quality; Water pollution; Protection of waters

• Czasopismo: Aura
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 1
• Strony: 6--11

Twórcy

autor

Wiktor Halecki

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Bibliografia

• [1] Bogdał A., Kowalik Т., Kanownik W., Ostrowski K., Wiśnios M., 2012. Ocena stanu fizykochemicznego wód opadowych i odpływających ze zlewni potoku Wolninka. Gaz, Woda i Tech. Sanit; 8/2012, 362-365.
• [2] Bowes M.J., House W.A., Hodgkinson R.A., 2003. Phosphorus dynamics along a river continuum. The Science of the Total Environment 313; 199-212.
• [3] Chełmicki W. 2001. Woda. Zasoby, degradacja, ochrona. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa. ss.11-25, 38, 146-183.
• [4] Duer I., 2005. Ochrona wód na obszarach wiejskich w świetle dobrej praktyki rolniczej. Post. Nauk Rol., 3/315; 75-85.
• [5] Durkowski Т., Wesołowski P., 2008. Kształtowanie się odpływu wody i zanieczyszczeń z małych zlewni rolniczych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 528; 41-47.
• [6] Dymaczewski Z., 1997. Poradnik eksploratora oczyszczalni ścieków. LEM. Kraków; 37; ss. 531-69.
• [7] Effendi H., 2017. River water quality preliminary rapid assessment using pollution index. Procedia Environmental Sciences; 33; 562-567.
• [8] Effendi H., Sabila M.F., Setiawan, Y., 2018. Correlation between water quality and land use change in Ciliwung watershed. Nature Environment and Pollution Technology 17; 1.
• [9] Halecki W., 2014. Zmienność gleb w obniżeniach śródgórskich Kotliny Kłodzkiej. Wszechświat; 115; (7-9); 220-222.
• [10] Halecki W., 2015. Wskaźniki jakości gleb i wód powierzchniowych. Wszechświat; 116; (10-12); 267-269.
• [11] Halecki W., Kruk E., Ryczek M. 2018a. Estimations of nitrate nitrogen, total phosphorus flux and suspended sediment concentration (SSC) as indicators of surface-erosion processes using an ANN (Artificial Neural Network) based on geomorphological parameters in mountainous catchments. Ecological Indicators 91; 461-469.
• [12] Halecki W., Kruk E., Ryczek M. 2018b. Evaluation of water erosion at a mountain catchment in Poland using the G2 model. Catena 164; 116-124.
• [13] Halecki W., Kruk, E., Ryczek M. 2018c. Loss of topsoil and soil erosion by water in agricultural areas: A multi-criteria approach for various land use scenarios in the Western Carpathians using a SWAT model. Land Use Policy 73; 363-372.
• [14] Halecki W., Młyński D., Ryczek M., Kruk E., Lis J., 2016. Zmienność przestrzenna wilgotności i gęstości objętościowej gleby w zlewni potoku górskiego Mątny w Gorcach. Episteme. 30; 347-358. ISSN 1895-4421.
• [15] Halecki W., Młyński D., Ryczek M., Kruk E., Radecki-Pawlik A., 2017. Applying an Artificial Neural Network (ANN) to Assess Soil Salinity and Temperature Variability in Agricultural Areas of a Mountain Catchment. Polish Journal Environmental Studies 26 (6); 2545-2554.
• [16] Hewelke E.A., Graczyk M., 2016. Usługi ekosystemów jako instrument wspierania decyzji w gospodarce przestrzennej i ochronie środowiska. Inżynieria Ekologiczna; 49; 33-40.
• [17] Jarosiewicz A., 2007. Proces samooczyszczania w ekosystemach rzecznych. Słupskie Prace Biologiczne; 4; 27-41.
• [18] Jekatierynczuk-Rudczyk E., Zieliński P., Górniak A., 2006. Stopień degradacji rzeki wiejskiej w bezpośrednim sąsiedztwie Białegostoku. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 6; 2 (18); 143-153.
• [19] Instytut Technologiczno-Przyrodniczy 2015. Metodyka sporządzania dokumentacji przyrodniczej siedliskowej dla pakietów 4. i 5. "Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego" w ramach PROW 2014-2020. Zespół Zakładu Ochrony Przyrody i Krajobrazu Wiejskiego.
• [20] Kanownik W., Bogdał A., Kowalik Т., Ostrowski K., Rajda W. 2011. Jakość i walory użytkowe wód odpływających ze zlewni zbiorników małej retencji planowanych w rejonie małej retencji Krakowa. Monografia. Wyd. UR w Krakowie.
• [21] Kanownik W., Kowalik Т., 2008. Walory użytkowe wody rzeki Wilgi w aspekcie jej magazynowania w małym zbiorniku retencyjnym. Acta Sci. Pol., Form. Circ., 7 (3); 23-31.
• [22] Koc J., Skonieczyk P., 2007. Role of Retention Reservoir in Protecting a Lake from Biogenic Substances Running off from Rural Areas. Pol. J. Environ. Stud.; 16(2A); 292-296.
• [23] Kowalik Т., Bogdał A., Kanownik W., Borek Ł., 2012. Sezonowość zmian wartości wybranych właściwości fizykochemicznych wody odpływającej z małej zlewni rolniczo-leśnej. Gaz, Woda i Tech. Sanit., 8; 354-357.
• [24] Mackenzie A., Ball A., Vividee R., 2009. Ekologia krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa, ss. 347-353.
• [25] Melcer В., Olejnik M., 2006. Wpływ wybranych czynników na zanieczyszczenie związkami biogennymi powierzchniowych wód płynących w zlewni Baryczy. Acta Sci. Pol., Form. Circ.; 5 (2); 59-71.
• [26] Wawer R., Kozyra J. 2017. Metody ochrony i racjonalnej gospodarki wodnej. Publikacja przygotowana w ramach pn. "Racjonalna i zasobooszczędna gospodarka zasobami w rolnictwie i na obszarach wiejskich" w ramach Planu Działania na lata 2014-2020. Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa. ISBN: 978-83-948924-0-1.
• [27] Mioduszewski W., 2014. Small (natural) water retention in rural areas / Mała (naturalna) retencja wodna na obszarach wiejskich. Journal of Water and Land Development. 20; 1; 19-29.
• [28] Niczyporuk A., Wiater J., 2006. The Influence of Basin use of Chwiszcza and Perebel River on Seasonal Quality of Discharge Water. Pol. J. Environ. Stud., 15 (5A); 397-400.
• [29] Ostrowski K., Rajda W., Kowalik Т., Kanownik W., Bogdał A., 2011. Hydrochemiczne uwarunkowania realizacji programu małej retencji na terenach górskich i podgórskich. Post. Nauk Rol., 1, 91-98.
• [30] Papciak D., Zamorska J., Kierdyńska L., 2011. Mikrobiologia i biotechnologia w procesach oczyszczania wody. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów; 18-23.
• [31] Pokładek R., Nyc K. 2008. Ocena zasobów wodnych i ładunków wybranych składników chemicznych odprowadzanych z obszaru zmeliorowanej małej zlewni rolniczej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 532; 211-222.
• [32] Pulikowski K. 2004. Zanieczyszczenia obszarowe w małych zlewniach rolniczych. Zesz. Nauk. AR Wrocław. Rozprawy; 479; 1-137.
• [33] Sojka M., Murat-Błażejewska S., Kanclerz J., 2008. Ocena oddziaływań o charakterze obszarowym na jakość wód strugi Dormowskiej. Acta Sci. Pol., Form. Circ., 7 (2); 15-27.
• [34] Szewrański Sz., Wojtysiak M., Żmuda R., 2004. Nasilenie chemicznej erozji gleb w zlewni rolniczej na Wzgórzach Trzebnickich. Acta Sci. Pol., Form. Circ. 3 (2); 51-65.
• [35] Twardy S., Jaguś A. 2001. Wpływ składowiska odpadów komunalnych na jakość wód potoku górskiego. Probl. Zagosp. Ziem Górs., 47; 43-53.
• [36] Vagnetti R., Miana P., Fabris M., Pavoni В., 2003. Self-purication ability of resurgence stream. Chemosphere, 52. ss. 1781-1795.
• [37] Yang В., Lai С., Chen X., Wu X., He Y., 2018. Surface Water Quality Evaluation Based on a Game Theory-Based Cloud Model. Water; 10; 510.
• [38] Żmuda R., Sasik J., Szewrański Sz. 2001. Odpływ wybranych składników i materii ze zlewni rolniczej Wzgórz Trzebnickich. Zesz. Nauk. AR Krak, Inż. Środ. 21; 41-47.

Identyfikatory

DOI

10.15199/2.2019.1.1