Social and Spatial Diversification of Social Exclusion (with Special Emphasis on Kujawsko-Pomorskie Voivodeship)

• Autorzy: Wiesława Gierańczyk , Marzena Leszczyńska
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The main cause of social exclusion is poverty, but the authors say that poverty is not synonimous with social exclusion. The authors assume that poverty is an essential dimension of social exclusion - perhaps the most important one , which apart from the remaining (selected) objective factors, will consist of characteristics social exclusion in Poland, with particular emphasis on the situation in kujawsko-pomorskie voivodship. An article in the theoretical section attempts to sort out the discussion on the issue of social exclusion, the relationship between poverty and social exclusion. Moreover focuses on the measurable factors illustrating this issue and its spatial differentiation. At the very beginning to the analysis of spatial diversity of social exclusion was the review and selection of diagnostic variables characterizing this problem. Then using linear alignment method, referred as Perkal's synthetic indicator, was made the classification of surveyed voivodships (from the point of view of the obtained indicators of the level of of threat to its inhabitants by social exclusion). In addition, as a supplement to Perkal's synthetic indicato,was used Ward's agglomeration method. The main part of the article focuses on the subjective analysis of selected factors conducive to social exclusion. The study assumes that social exclusion is not the same as economic scarcity, that's why were taking into account indicators that cover a wide range of socio-economic phenomena, also affecting non-economic aspects of life, including: registered unemployed persons unemployed for more than 1 year in the total number of unemployed persons; at risk of relative poverty line; at risk of "legal" poverty rate; at risk of extreme poverty rate; average monthly per capita disposable income in the household; numer of persons in families benefiting from social assistance due to poverty per 1000 inhabitants; percentage of dwellings equipped with bathroom; indicator of the test result in lower secondary school in mathematics and natural science; percentage of children covered by pre-school education. At the end examined subjects were sorted according to the value of Perkal's index and the classification of the voivodships was performed. Again particular attention at this stage of the analysis was put on the situation of kujawsko-pomorskie voivodship. (original abstract)

Podstawową przyczyną powstawania wykluczenia społecznego jest ubóstwo, jednak autorzy artykułu wyznają pogląd, że nie jest ono synonimem wykluczenia społecznego. Autorzy przyjmują, że stanowi ono zasadniczy wymiar wykluczenia społecznego, być może najważniejszy, który obok innych czynników obiektywnych składać się będzie na charakterystykę ekskluzji społecznej w Polsce. Artykuł poza częścią teoretyczną poświęconą próbom uporządkowania rozważań dotyczących problemu wykluczenia społecznego, zależności między ubóstwem a wykluczeniem społecznym, skupia się na mierzalnych czynnikach obrazujących to zagadnienie i przestrzennym jego zróżnicowaniu, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji w województwie kujawsko-pomorskim. Wstępem do analizy przestrzennego zróżnicowania zjawiska wykluczenia społecznego był przegląd i wybór zmiennych diagnostycznych charakteryzujących owy problem. Następnie wykorzystując metodę porządkowania liniowego, określaną jako wskaźnik Perkala, dokonano klasyfikacji badanych jednostek - województw z punktu widzenia uzyskanych wskaźników poziomu zagrożenia jego mieszkańców wykluczeniem społecznym. Ponadto jako uzupełnienie przeprowadzonej wielowymiarowej analizy zastosowano także ocenę podobieństwa województw za pomocą metody aglomeracyjnej Warda. Zasadnicza część artykułu skupia się zatem na analizie subiektywnie wybranych przesłanek sprzyjających marginalizacji społecznej. W opracowaniu przyjęto, że wykluczenie społeczne nie jest równoznaczne z niedostatkiem ekonomicznym, stąd uwzględniono wskaźniki ujmujące szeroki zakres zjawisk społeczno-gospodarczych, dotykających także pozaekonomicznych aspektów życia, w tym m.in.: bezrobocia, skali ubóstwa, zamożności, wyposażenia mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne, korzystania z pomocy społecznej, edukacji czy dostępności do dóbr i usług. Wśród nich znalazły się: bezrobotni zarejestrowani pozostający bez pracy dłużej niż 1 rok w ogólnej liczbie mieszkańców; wskaźnik zagrożenia ubóstwem skrajnym; wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym; wskaźnik zagrożenia ubóstwem ustawowym; przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na jedną osobę; liczba osób w rodzinach objętych pomocą społeczną z powodu ubóstwa na 1000 mieszkańców; odsetek mieszkań wyposażonych w łazienkę; wskaźnik wyniku egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno-przyrodniczej; osoby dorosłe uczestniczące w kształceniu lub szkoleniu (w wieku 25-64 lata); odsetek dzieci objęty wychowaniem przedszkolnym. Po standaryzacji zmiennych uporządkowano badane jednostki według wartości syntetycznego wskaźnika Perkala i przeprowadzono klasyfikację województw. Szczególną uwagę na tym etapie analizy położono na sytuację województwa kujawsko-pomorskiego. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Social exclusion; Poverty; Voivodship; Ward method; Spatial differentiation

PL

Wykluczenie społeczne; Ubóstwo; Województwo; Metoda Warda; Zróżnicowanie przestrzenne

• Czasopismo: Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 11
• Strony: 21--37

Twórcy

autor

Wiesława Gierańczyk

• Główny Urząd Statystyczny

autor

Marzena Leszczyńska

• Główny Urząd Statystyczny

Bibliografia

• 1. Artykuł 2 Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, Dz. U. z 2015 r. poz. 163, 693.
• 2. Gorzelak G., 2009, Fakty i mity rozwoju regionalnego, "Studia Regionalne i Lokalne" nr 2(36).
• 3. Grabiński T., 2003, Analiza taksonomiczna krajów Europy w ujęciu regionalnym, Wyd. AE w Krakowie, Kraków.
• 4. Hryniewicz J. T., 2004, Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• 5. Miruć A., 2014, Wielość dysfunkcji pomocy społecznej ze szczególnym uwzględnieniem ubóstwa, [w:] Blicharz J., Klat-Werteleckie L. (red.), Ubóstwo w Polsce, E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław 2014.
• 6. Młodak A., 2009, Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Difin, Warszawa.
• 7. Nowak A., 2012, Wstęp, "Chowanna" t. 1(38).
• 8. Smętkowski M., Gorzelak G., Płoszaj A., Rok J., 2015, Powiaty zagrożone deprywacją: stan trendy i prognoza, "Raporty i analizy EUROREG" vol. 7.
• 9. Zawadzki P., 2015, Nieefektywny system pomocy społecznej. Koncepcja badań i diagnozy, Portal Pomocy Społecznej, dostęp: http://ops.pl/2015/10/nieefektywny-system-pomocy-spolecznej/