Losy Polaków na Wschodzie. Od epoki zaborów, przez tragiczny wiek dwudziesty do trudnej współczesności

• Autorzy: Jarosław Kita , Wojciech Marciniak

Warianty tytułu

The Fate of Poles in the East. From the Period of Partitions, through the Tragic XXth Century to the Difficult Modern Times

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Syberia, wygnanie, błądzenie, niewola - są to doświadczenia towarzyszące innej generacji Polaków, którzy zostali dotknięci opresyjną polityką wschodniego sąsiada naszego kraju - Rosji (ZSRR). Niezależnie od historycznych form władzy rządzonej przez Newę czy Kreml, polskie losy na Wschodzie przywodzą na myśl najczęściej te martyrologiczne strony historii narodu. W rzeczywistości represje poniesione przez wielu Polaków z rosyjskiego (i radzieckiego) państwa były tak poważne, że trudno jest tworzyć inne stowarzyszenia. Pierwsze pokolenie polskich zesłańców na Syberii znalazło się tam w XVIII wieku po klęsce Konfederacji. Kolejne, znaczące pod względem liczebności deportacje stały się konsekwencją kolejnych zaginionych powstań narodowych XIX wieku, a w ostatnich dekadach epoki zaborów były wynikiem podziemnej i rewolucyjnej działalności podejmowanej przez późniejsze pokolenia Polaków. Wiek XX w historii to kolejny rozdział - masowe represje wobec Polaków-obywateli ZSRR w latach 30. XX wieku, zsyłki i deportacje mieszkańców II Rzeczypospolitej podczas II wojny światowej, czy uwięzienie w obozach "archipelagu GULAG" w powojenny okres stalinowski to epoka brutalnego sprzeciwu wobec reżimu totalitarnego z Polakami. Deportacje cara, a nawet niewola, to coś zupełnie innego niż stalinowskie gułagi, więzienia i wygnanie. Łączą je tylko kierunek geograficzny - Wschód

EN

Siberia, exile, wandering, captivity - there are an experiences accompanying the another generations of Poles, who were affected by the oppressive policy of the eastern neighbor of our country - Russia (USSR). Independently from the historical forms of power that had been governed over the Neva or the Kremlin, the Polish fates in the East bring to mind most often these martyrological pages of the history of the native. In fact, the repressions suffered by many Poles from the Russian (and Soviet) state were so severe that it is difficult to make other associations.The first generation of Polish exiles in Siberia was found themselves there in the XVIIIth century after defeat of the Bar Confederation. The next, significant in terms of numbers the deportations, became a consequence of further lost XIXth century national uprisings, and in the last decades of the annexation era, they were the result of underground and revolutionary activity undertaken by later generations of Poles.Twentieth century history is an another chapter - mass repressions against Poles-citizens of the USSR in the 1930s, exiles and deportations of the inhabitants of the Second Polish Republic during World War II, or imprisonment in the camps of the "GULAG archipelago" in the post-war Stalinist period is an era of brutal dissent of the totalitarian regime with Poles. A tsar's deportations, or even a captivity, is something completely different from the Stalinist gulags, prisons and exile. They are connected only by the geographical direction - East.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Władza; Historia; Naród

EN

Power; History; Nation

• Czasopismo: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku
• Rocznik: 2017
• Tom: 17
• Strony: 11--21

Twórcy

autor

Jarosław Kita

• Uniwersytet Łódzki

autor

Wojciech Marciniak

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa. Białoruś, Ukraina) w latach 1795-1918. Materiały do katalogu, t. II, Listy rękopiśmienne i drukowane, oprac. i red. naukowa M. Domańska-Nogajczyk, T. Wójcik, W. Caban, L. Michalska-Bracha, Kielce 2017, ss. 516
• K. Ćwiertniewski, W kręgu rodowym "Cioci Antosi"- Michaliny z Lubiczanowskich Wieszeniewskiej, [Łódź 2012]
• Sybir. Doświadczenia - Pamięć, tom pokonferencyjny pod red. A. Głowackiego, Białystok 2015; Sybir. Wiara, nadzieja, przetrwanie, [red. nauk. W. Śleszyński], Białystok 2017.
• Sowieci a polskie podziemie 1943-1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji, pod red. Ł. Adamskiego, G. Hryciuka, G. Motyki, Warszawa 2017; M. Wyrwa, Nieodnalezione ofiary Katynia? Lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 wrze-śnia 1939 do czerwca 1940, Warszawa 2015.
• A.Głowacki, Na pomoc zesłańczej edukacji. Działalność wydawnicza Komitetu do Spraw Dzieci Polskich w ZSRR (1943-1946), Łódź 2017.
• A.Herbich, Dziewczyny z Syberii. Prawdziwe historie, Kraków 2015.10
• B. Michalewski, Polscy zesłańcy w obronie wiary. Kościół katolicki w sowieckim Kazachsta-nie w latach 1936-1990, Krzeszowice 2016
• K. Kość-Ryżko, Wykorzenieni. Dylematy samookreślenia polskich repatriantów z Kazach-stanu. Studium etnopsychologiczne, Warszawa 2014.
• "Druga repatriacja" ludności polskiej z ZSRR na Warmii i Mazurach. Wybór dokumentów z zasobu Archiwum Państwowego w Olsztynie z lat 1955-1962,wybór i wstęp M. Korejwo,Olsz-tyn 2016; Polska Delegacja w Polsko-Radzieckiej Komisji Mieszanej Do Spraw Ewakuacji. Wybór dokumentów (1945-1947), wstęp i oprac. W. Marciniak, [Łódź 2016].
• Między Wilnem a Olsztynem. W siedemdziesiątą rocznicę przybycia Polaków z Wileńszczyzny na Warmię i Mazury, pod red. P. Bojarskiego i A. Szmyta, Olsztyn 2016.
• M. Aleksandrowicz, Wspomnienia ze stuletnią historią w tle, wstęp i oprac. W. Gieszczyński, Olsztyn 2017; Syberia w listach i dokumentach zesłańców (1928-1946), oprac. Z. Fedus, Wrocław 2015

Identyfikatory

DOI

10.18778/2080-8313.17.01