Regionalne różnice w polityce społecznej II Rzeczypospolitej

• Autorzy: Józef Orczyk

Warianty tytułu

Regional Differences in Social Policy in Poland in the Years 1918-1939

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wielkie zróżnicowanie sytuacji społeczno-ekonomicznej na terenach, które weszły w skład Polski utworzonej po 123 latach podziału, znalazło też wyraz w poziomie zabezpieczenia społecznego. Wiązało się to niedocenianiem roli społecznych instytucji w kreowaniu w postępu w znacznej części Polski. Chcąc wyjaśnić ten nieco pełniej problem, autor wziął pod uwagę zróżnicowanie stopy analfabetyzmu w Polsce w różnych częściach Polski. W świetle danych spisu z 1921 r. poziom analfabetyzmu w zachodniej Polsce był na poziomie około 3%, podczas gdy we wschodniej Polsce był na poziome powyżej 60%. Rząd Polski był od początku świadomy tego ograniczenia i dlatego wybrał drogę akceptowania odrębności rozwoju zabezpieczenia społecznego w województwach zachodnich i stopniowej poprawy sytuacji w pozostałych częściach Polski. Możliwość taką stwarzał fakt, że instytucje społeczne utworzone na terenach zachodnich przed pierwszą wojną zostały przejęte przez lokalne społeczności. Ta polityka funkcjonowała dobrze przez pierwsze dziesięciolecie, ale w drugim uległa zmianie. Powody zmiany miały dwie przyczyny: ekonomiczną i polityczną. W okresie kryzysu pogorszyła się znacznie sytuacja autonomicznych instytucji społecznych. Równocześnie po 1928 r. nasiliła się wyraźnie polityka centralizacji zmniejszająca samorządność regionów. W rezultacie sytuacja społeczna w zachodniej Polsce nie ulegała poprawie, a w innych częściach Polski możemy można było odnotować pewne pozytywne symptomy. (abstrakt oryginalny)

EN

A high rate of differentiation of socio-economic situation in parts of Poland united in 1918 after 123 years of the partition is reflected in the level of social security. This was combined with an inexplicable role of public social institutions in the creation of progress. In order to explain this difficult issue the author took into consideration only the level of illiteracy of adult people in different parts of Poland. According to the 1921 National Census in the western part of Poland the illiteracy rate of adult population stood at 3%, whereas in the eastern part of Poland the rate was over 60%. The Polish government became aware of this limitation and, therefore, accepted the line of social progress step by step. In the case of West Poland there existed possibilities for social institutions to continue work related with social security. It was possible due to the fact that these social institutions had been created before the war and had been accepted by local communities. This policy functioned well for the first ten years but later on it changed. The reasons for the change was twofold: first, the deterioration of the economic situation of regional institutions because of the economic crisis, and second, a strong tendency of centralization by central authorities to diminish self-dependence of regions. As a result of such policy the social situation of West Poland's population did not improve. However, we could still observe some positive symptoms in other regions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka społeczna; Region; Zróżnicowanie regionalne; Edukacja; Ubezpieczenia

EN

Societal policy; Region; Regional diversity; Education; Insurances

• Czasopismo: Polityka Społeczna
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 10
• Strony: 34--38

Twórcy

autor

Józef Orczyk

• Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu

Bibliografia

• Auleytner J., Rajkiewicz A. (2018), Kwestie społeczne i ich rozwiązywanie w dwudziestoleciu międzywojennym, w: E. Bojanowska, M. Grewiński, M. Rymsza, G. Uścińska (red.), Stulecie polskiej polityki społecznej 1918-2018, MRPiPS, NCK, Warszawa, s. 29-53.
• Bojanowska E., Grewiński M., Rymsza M., Uścińska G., red. (2018), Stulecie polskiej polityki społecznej 1918-2018, MRPiPS, NCK, Warszawa.
• Daszyńska-Golińska Z. (1929), Ubezpieczenia społeczne, Międzystowarzyszeniowa Sekcja Wydawnicza Słuchaczów Wolnej Wszechnicy Polskiej, Warszawa, http://lewicowo.pl/ubezpieczenia-społeczne/ [dostęp 10.09.2018].
• Golinowska S., Rysz-Kowalczyk B. (2014), Regionalne strategie polityki społecznej i rynku pracy narzędziem prowadzenia polityki społecznej, "Polityka Społeczna", nr 10, s. 2-11.
• Grata P. (2013), Polityka społeczna Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• GUS (1937), Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa.
• GUS (1938), Mały Rocznik Statystyczny, Warszawa.
• Litwin A. (1932), Organizacja nauczania w szkołach powszechnych niższych stopni, Nasza Księgarnia, Warszawa.
• Lundgreen P. (1975), Educational Expansion and Economic Growth in Nineteenth Germany, w: L. Stone (ed.), Schooling and Society, The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London, s. 20-67.
• Święcicki M. (1960), Instytucje polskiego prawa pracy w latach 1918-1939, PWN, Warszawa.
• Warkoczewski S. (1965), Położenie robotników rolnych w Wielkopolsce w latach 1929-1939, Książka i Wiedza, Warszawa.