Instytucja iudex suspectus w świetle orzecznictwa sądu najwyższego i sądów powszechnych

Czasopismo

---

• Autorzy: Michał Krawczyk

Warianty tytułu

The Institution of Iudex Suspectus in the Light of Supreme Court and Common Courts Judicature

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Prawo do rozpoznania sprawy przez bezstronnego sędziego jest jednym z podstawowych elementów niezawisłości sądu. Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.) przewiduje dwa tryby wyłączenia sędziego od orzekania w danej sprawie. Sytuacja pierwsza, uregulowana w art. 48 k.p.c. zachodzi, gdy sędzia jest z mocy ustawy bezwzględnie wyłączony od rozpoznawania sprawy (tzw. iudex inhabilis). Druga sytuacja, w doktrynie określana jako iudex suspectus, ma charakter względny. Stosownie bowiem do regulacji art. 49 k.p.c., sąd, niezależnie od przesłanek wymienionych w art. 48 k.p.c., wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie. Przedmiotem niniejszego opracowania było dokonanie wykładni art. 49 k.p.c., w oparciu o analizę stosownego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Interpretacja ta pozwoliła na rozstrzygnięcie wielu praktycznych wątpliwości związanych z zastosowaniem przedmiotowej regulacji do konkretnego stany faktycznego. W artykule przywołano przykłady stanów faktycznych uzasadniających, bądź nie, wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy. Poddano także analizie tryb wyłączenia sędziego oraz skutki prawne rozpoznania sprawy przez sędziego, co do którego zachodziły podstawy jego wyłączenia w trybie art. 49 k.p.c.(abstrakt oryginalny)

EN

The right of a case to be heard by an impartial judge is one of the basic elements of the court independence. The Code of Civil Procedure [CCP] anticipates two modes of excluding a judge from adjudicating in a given case. The former, regulated in Article 48 CCP occurs when a judge is absolutely excluded from hearing a case by operation of the Act (i.e. iudex inhabilis). The latter, in the judicature referred to as iudex suspectus, is of a relative nature. As pursuant to the provision of Article 49 CCP the court, notwithstanding the grounds listed in Article 48, the court shall exclude a judge at the judge's own request or at the request of a party, if there are circumstances that could lead to reasonable doubts as to the impartiality of the judge in a given case. The right to demand the exclusion of a judge is a constitutional guarantee of the right to an impartial court. As the rules of excluding a judge facilitate building the social trust for the system of justice. The provision of Article 49 CCP was issued for the benefit of the system of justice, which could suffer if there were even appearances of the personal engagement or bias of an adjudicating judge. The objective of the institution of the exclusion of a judge is the provision of optimum conditions for the operation of the system of justice, excluding any doubt as to the neutrality of an adjudicating judge. The matter concerns not only eliminating the doubts of the parties but also the doubts of the very judge, who, knowing one of the parties, may worry that his decision will not be free from some subjectivity.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Orzecznictwo Sądu Najwyższego; Postępowanie cywilne; Sądy powszechne; Niezawisłość sędziowska; Wyłączenie sędziego

EN

Supreme Court jurisdiction; Civil proceedings; Common courts; Judge independence; Exclusion of a judge

• Czasopismo: ---
• Strony: 83--91

Twórcy

autor

Michał Krawczyk

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

Bibliografia

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z póź. zm.
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U.1964, nr 43, poz. 296, z póź. zm.
• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2008, nr 234, poz. 1571.
• Postanowienie SN z dnia 15 października 1969 r., I PZ 41/69, LEX nr 6584.
• Postanowienie SN z dnia 18 marca 1970 r., II CO 18/69, LEX nr 6692.
• Postanowienie SN z dnia 18 września 1970 r., II CZ 128/70, LEX nr 6790.
• Postanowienie SN z dnia 25 sierpnia 1971 r., I CZ 212/71, OSNC 1972/3/55.
• Postanowienie SN z dnia 8 marca 1972 r., I PZ 9/72, LEX nr 7068.
• Postanowienie SN z dnia 3 sierpnia 1973 r., II CZ 135/73, LEX nr 1673137.
• Postanowienie SN z dnia 14 lutego 1974 r., II CZ 68/74, LEX nr 1673169
• Postanowienie SN z dnia 12 kwietnia 1976 r., IV CZ 17/76, LEX nr 7815.
• Postanowienie SN z dnia 18 kwietnia 1977 r., II CZ 32/77, LEX nr 7930.
• Postanowienie SN z dnia 7 listopada 1984 r., II CZ 117/84, LEX nr 8643.
• Postanowienie SN z dnia 8 czerwca 1994 r., II PO 6/94, OSNP 1994/7/120.
• Postanowienie SN z dnia 10 stycznia 1997 r., III AO 3/96, OSNP 1997/16/305.
• Wyrok SN z dnia 1 lutego 2001 r., I CKN 995/00, LEX nr 1167299.
• Wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 grudnia 2002 r., sygn. akt SK. 27/01 (Dz.U. poz.1849).
• Postanowienie SA w Katowicach z dnia 9 stycznia 2003 r., I ACz 2327/02, OSA 2003/9/41.
• Wyrok SN z dnia 7 maja 2004 r., I CK 625/03, LEX nr 479350.
• Postanowienie SN z dnia 20 czerwca 2007 r., I PZ 9/07, OSNP 2008, nr 17-18, poz. 257.
• Postanowienie SN z dnia 22 stycznia 2008 r., II PK 236/07, LEX nr 865924,
• Wyrok TK z dnia 24 czerwca 2008 r., P 8/07, OTK-A 2008, nr 5, poz. 84.
• Postanowienie SA w Gdańsku z dnia 16 czerwca 2009 r., I ACz 674/09, LEX nr 524888.
• Postanowienie SN z dnia 9 lutego 2011 r., III PZ 11/10, LEX nr 1391280.
• Postanowienie SN z dnia 23 listopada 2011 r., III SO 9/11, LEX nr 1124101.
• Wyrok SN z dnia 25 listopada 2011 r., II CSK 182/11, LEX nr 1102847.
• Postanowienie SN z dnia 22 lutego 2012 r., II PK 267/11, LEX nr 1215282.
• Postanowienie SA w Rzeszowie z dnia 24 sierpnia 2012 r., I ACz 509/12, LEX nr 1216359.
• Wyrok SO w Olsztynie z dnia 28 grudnia 2012 r., IX CA 666/12, OSAB 2013/1/45-49,
• Postanowienie SA w Krakowie z dnia 24 stycznia 2013 r., I ACz 2185/12, LEX nr 1267325.
• Postanowienie SA w Gdańsku z dnia 12 marca 2013 r., III AUa 1569/12, LEX nr 1317878.
• Postanowienie SA w Rzeszowie z dnia 10 września 2013 r., III AUz 113/13, LEX nr 1362806.
• Postanowienie SA w Poznaniu z dnia 10 października 2013 r., III AUa 156/13, LEX nr 1381456.
• Postanowienie SA w Poznaniu z dnia 30 grudnia 2013 r., III AUz 117/13, LEX nr 1416220.
• Postanowienie SA w Krakowie z dnia 26 czerwca 2014 r., I ACz 1128/14, LEX nr 1483772.
• Wyrok SA w Łodzi z dnia 2 października 2014 r., I ACa 342/14, LEX nr 1544871.
• Postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2014 r., I UO 3/14, LEX nr 1777867.
• Postanowienie SN z dnia 10 marca 2015 r., II UO 1/15, LEX nr 1806479.
• Postanowienie SN z dnia 4 grudnia 2015 r., II CSK 249/15, LEX nr 1959479
• Postanowienie SN z dnia 16 czerwca 2016 r., V CSK 649/15, OSNC 2017/3/37.
• Wyrok SA w Warszawie z dnia 6 lipca 2016 r., I ACa 47/15, LEX nr 2115412.
• Postanowienie SN z dnia 12 października 2016 r., II CZ 98/16, LEX nr 2148631.
• Wyrok SN z dnia 20 października 2016 r., II CSK 72/16, LEX nr 2188788.
• Postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2016 r., II UO 6/16, LEX nr 2237414.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 10 stycznia 2017 r., 56134/08, LEX nr 2184935,
• Postanowienie SN z dnia 9 marca 2017 r., II UO 1/17, LEX nr 2271460.
• Postanowienie SN z dnia 14 września 2017 r., V CO 165/17, LEX nr 2360540.
• Wyrok SA w warszawie z dnia 17 października 2017 r., VI ACa 849/16, LEX nr 2415306.
• Amielańczyk, K., Zawrot, J. (2011). Nemo iudex in causa sua. Wyłączenie sędziego w polskim postępowaniu cywilnym. GSP 2011/2/61-78.
• Derlatka, J. (2016). Wyłączenie sędziego w postępowaniu cywilnym. Opublikowano: WK 2016.
• Dolecki, H., Wiśniewski, T. (red.). (2013). Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366, wyd. II. LEX.
• Domagalski, M. (2012). Emocje nie dla sędziego. Rzeczpospolita PCD 2012/5/10.
• Jakubecki, A. (red.). (2018). Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-729, Opublikowano: LEX/el.
• Jodłowski, Z., Resich, Z., Lapierre, J., Misiuk- -Jodłowska T. (2000). Postępowanie cywilne. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
• Matusiak-Frącczak, M., Swoboda wypowiedzi adwokata - glosa do wyroku ETPC z dnia 23 kwietnia 2015 r., 29369/10, LEX/el. 2015.
• Siedlcecki, W., Świeboda, Z. (2001). Postępowanie cywilne. Zarys wykładu. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
• Sobolewski, P. (2006). Mediacja w sprawach cywilnych. PPH 2006/2/31-37.
• Sorysz, M. (2006). Rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego. PS 2006/4/78.
• Zawrot, J. (2012). Nowelizacja art. 53(1) k.p.c. w świetle postulatu urzeczywistnienia konstytucyjnej zasady prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Palestra 2012/1-2/11-22.
• Zembrzuski, T. (2006). Przeciwdziałanie nadużyciom w korzystaniu z instytucji wyłączenia sędziego w postępowaniu cywilnym. PS 2006/2/43.