Społeczna aktualność mieszkaniowo-osadniczej myśli Adama Andrzejewskiego (1914-1998)

• Autorzy: Maciej Cesarski
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Mija już dwadzieścia lat od śmierci Profesora Adama Andrzejewskiego - ekonomisty o niepospolitej wrażliwości społecznej, autorytetu w Polsce, znanego za granicą, powojennego badacza szeroko pojmowanej polityki mieszkaniowej i osadniczej. Był czołowym kontynuatorem polskiej międzywojennej szkoły podchodzenia do tej problematyki (Cesarski, 2013), której pierwiastków można szukać u Ludwika Krzywickiego, do której nawiązywali Stanisław Rychliński i Ludwik Landau. Szkoła ta powstawała od pierwszych lat niepodległości w związku z działalnością Teodora Teoplitza, a także Konstantego Krzeczkowskiego, Jana Strzeleckiego, Edwarda Strzeleckiego, Stanisława Tołwińskiego, Michała Kaczorowskiego i innych. Prowadziła do idei mieszkania i osiedla społecznego, przy w sumie jakże symbolicznym możliwym wówczas urzeczywistnianiu tej idei głównie przez Warszawską Spółdzielnię Mieszkaniową, a także - w mniej wiernej formie, lecz w nieco większej skali - przez Towarzystwo Osiedli Robotniczych. Idea ta ogarnęła także sporą grupę czołowych architektów oraz urbanistów. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa w odróżnieniu od innych ówczesnych spółdzielni budowała osiedla mieszkaniowe wraz z podstawowymi urządzeniami społeczno-usługowymi stanowiącymi o najbliżej doznawanych standardach osadniczych. Osiedle żoliborskie, którego realizację rozpoczętą w 1925 roku przerwała wojna, jest pierwszym społecznym osiedlem powstałym w Polsce. Rola WSM nie ograniczała się do budowania i administrowania. Spółdzielnia na bazie własnych obiektów organizowała osiedlowe życie mieszkańców, współpracując z licznymi instytucjami i organizacjami społecznymi. Adam Andrzejewski w artykułach z okresu międzywojennego nie poruszał tematyki spółdzielczości mieszkaniowej, jednakże ich klimat wiązał się - jak poprzez krytyczną parafrazę hasła "szklane domy"2 (1938) - z ideami i działaniami środowiska ówczesnej WSM, które znalazły ujście literackie w twórczości Stefana Żeromskiego (1980). (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Mieszkalnictwo; Osadnictwo; Osadnictwo miejskie

EN

Housing; Colonization; Municipal settlement

• Czasopismo: Problemy Polityki Społecznej
• Rocznik: 2018
• Tom: 43
• Strony: 15--21

Twórcy

autor

Maciej Cesarski

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Andrzejewski, A. (1938). Szklane domy i rzeczywistość. Naród i Państwo, nr 41-42 s. 9-10.
• Andrzejewski, A. (1974). Infrastruktura społeczna, jej rola i miejsce w układzie osadniczym. W: Gospodarka komunalna i mieszkaniowa i jej rola w społeczno-ekonomicznym rozwoju kraju. (138-150). Warszawa: Szkoła Główna Planowania i Statystyki.
• Andrzejewski, A. (1977). Sytuacja mieszkaniowa w Polsce w latach 1918-1974. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Andrzejewski, A. (1979a). Społeczne aspekty polityki mieszkaniowej. W: A. Rajkiewicz (red.), Polityka społeczna. (257-261). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Andrzejewski, A. (1979b). Związki infrastruktury społecznej z rozwojem i rozmieszczeniem mieszkalnictwa oraz infrastruktury osadniczej. W: Kształtowanie infrastruktury społecznej w Polsce w latach 1971-1980 oraz uwarunkowania i przesłanki jej rozwoju w latach 1981-1985. (25-38). Gdańsk: KPPiPS PAN-INP UG.
• Andrzejewski, A. (1987). Polityka mieszkaniowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Andrzejewski, A. (1991). Procesy urbanizacyjne w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Raport końcowy III ekspertyzy KPZK PAN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Andrzejewski, A., Cesarski, M., Majchrzak, M., Matuszewski, J., Stasiak, A. (1997). Kierunki badań nad mieszkalnictwem i osadnictwem w latach 1953-1992. W: A. Zalewski (red.), Samorząd terytorialny i mieszkalnictwo w badaniach naukowych i dydaktyce SGH 1906-1995. (82-106). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
• Cesarski, M. (2012). Odsłonięcie tablicy upamiętniającej profesora Adama Andrzejewskiego (1914-1998). Gazeta SGH, nr 8/12, s. 26-28.
• Cesarski, M. (2013). Polityka mieszkaniowa w Polsce w pracach naukowych 1918-2010. Dokonania i wpływ polskiej szkoły badań. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
• Chmielewski, J. i in. (red.) (1976). Księga dla uczczenia pamięci Jana Reychmana (1910-1975) = Mémorial Jan Reychman (1910-1975). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dzieło Profesora Adama Andrzejewskiego. Wspomnienia wychowanków i współpracowników (2002). Warszawa: Ośrodek Informacji KU Filar.
• Goryński, J. (1985). Prace i pasje Adama Andrzejewskiego. Kronika Warszawy, nr 3-4, s. 9-15.
• Siły na zamiary. O założeniach polityki mieszkaniowej państwa z prof. Adamem Andrzejewskim rozmawia Teresa Górnicka (1993). Polityka, nr 3 (23), s. I i IV.
• Stasiak, A., Cesarski, M. (red.) (2001). Profesor Adam Andrzejewski (1914-1998) i jego dzieło (Procesy mieszkaniowe, urbanizacyjne i społeczne). Wybór pism. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
• Stopczyński, W. (2016). W kręgu Bolesława Srockiego. Ludzie "Petu". Relacje, wspomnienia, polemiki. Gdańsk: Muzeum II Wojny Światowej.
• Wańkowicz, M. (1938). Nie mów "COP". Naród i Państwo, nr 47-48, s. 10.
• Żeromski, S. (1980). Przedwiośnie. Warszawa: Czytelnik.