Behawioralne implikacje wdrożenia i stosowania rachunku kosztów działań w przedsiębiorstwie

• Autorzy: Elżbieta Jaworska , Teresa Kiziukiewicz

Warianty tytułu

Behavioral Implications of Implementation and Use of Activity Based Costing in an Enterprise

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel - Określenie z perspektywy poznawczej i motywacyjnej uwarunkowań behawioralnych ograniczających zarządczą przydatność rachunku kosztów działań (RKD) z uwzględnieniem jego ewolucji. Metodologia badania - Zastosowano metodę analizy źródeł, w tym literatury krajowej i zagranicznej. Wynik - W artykule wskazano zasadność wdrażania i stosowania w obecnych warunkach RKD w zarządzaniu kosztami. Podkreślono przy tym celowość rozpatrzenia oddziaływań behawioralnych rozpatrywanych z perspektywy poznawczej i motywacyjnej. Oryginalność/wartość - W dynamicznie zmieniających się warunkach gospodarowania nie wystarcza ograniczenie do sprawozdawczego rachunku kosztów, lecz należy wdrażać zarządcze odmiany rachunku kosztów. Wartością dodaną artykułu jest wskazanie RKD jako narzędzia zarządzania kosztami i rozpatrzenie zagrożeń behawioralnych dla jego wdrożenia i funkcjonowania. Scharakteryzowano dwie grupy zagrożeń - o charakterze poznawczym i motywacyjnym.(abstrakt oryginalny)

EN

Purpose - Determination of behavioral aspects limiting the managerial usefulness of activity-based costing (ABC) from a cognitive and motivational perspective. Design/methodology/approach - The method of source analysis, including domestic and foreign literature, was used. Findings - The article indicates the reasonableness of implementing and applying ABC in the cost management in the current conditions. At the same time, the purposefulness of considering behavioral interactions considered from a cognitive and motivational perspective was emphasized. Originality/value - In the dynamically changing conditions of management, it is not enough to limit to the reporting cost account, but the managerial variations of the cost account should be implemented. The added value of the article is the indication of ABC as a cost management tool and consideration of behavioral threats for its implementation and functioning. Two groups of threats have been characterized - of a cognitive and motivational nature.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość behawioralna; Rachunek kosztów działań; Analiza behawioralna

EN

Behavioural accounting; Activity Based Costing (ABC); Behaviour analysis

• Czasopismo: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 4, cz. 1 Rachunkowość w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi
• Strony: 197--208

Twórcy

autor

Elżbieta Jaworska

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

autor

Teresa Kiziukiewicz

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Abusalama, F. (2008). Barriers to Adopting Activity-based Costing Systems (ABC): An Empirical Investigation Using Cluster Analysis. Doctoral Thesis. Dublin Institute of Technology.
• Anderson, S.W., Hesford, J.W., Young, S.M. (2002). Factors Influencing the Performance of Activity-Based Costing Teams: A Field Study of ABC Model Development Time in the Automobile Industry. Accounting, Organizations and Society, 27, 195-211.
• Anderson, S.W., Young, S.M. (1999). The Impact of Contextual and Process Factors on the Evaluation of Activity-Based Costing Systems. Accounting, Organizations and Society, 24, 525-560.
• Bescos, P.L., Cauvin, E., Gosselin, M. (2002). Activity Based Costing and activity Based Management: A Comparison of the Practices in Canada and in France. Comptabilité - Contrôle - Audit, 3 (8), 229-244.
• Birnberg, J.G., Luft, J., Shields, M.D. (2006). Psychology Theory in Management Accounting Research. W: Handbooks of Management Accounting Research, red. Ch.S. Chapman, A.G. Hopwood, M.D. Shields (s. 113-135). T. 1. Elsevier.
• Briers, M., Chua, W.F. (2001). The Role of Actor Networks and Boundary Objects in Management Accounting Change. A field Study of an Implementation of Activity-Based Costing. Accounting, Organizations and Society, 3 (26), 237-269.
• Cardinaels, E., (2008). The Interplay Between Cost Accounting Knowledge and Presentation Formats in Cost-Based Decision Making. Accounting, Organizations and Society, 33, 582-602.
• Cieślak, I. (2009). Rachunek kosztów działań. W: Rachunkowość zarządcza, red. D. Dobija, M. Kucharczyk (s. 236-286). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Cohen, S., Venieris G., Kaimenaki E. (2005). ABC: Adopters, Supporters, Deniers and Unawares. Managerial Auditing Journal, 9 (20), 981-1000.
• Cooper, R., Kaplan, R., Maisel, L., Morrissey, E., Oehm, R. (1992). Implementing Activity-Based Cost Management: Moving from Analysis to Action. Montvale (NJ): Institute of Management Accountants.
• Croskerry, P., Singhal, G., Mamede, S. (2013). Cognitive Debiasing 2: Impediments to and Strategies for Change. BMJ Quality & Safety, 22, ii65-ii72.
• Dearman, D., Shields, M. (2001). Cost Knowledge and Cost-Based Judgment Performance. Journal of Management Accounting Research, 13, 1-18.
• Dearman, D., Shields, M. (2005). Avoiding Accounting fixation: Determinants of Cognitive Adaptation to Differences in Accounting Method. Contemporary Accounting Research, 22, 351-384.
• Drake, A.R., Haka, S.F., Ravenscroft, S.P. (1999). Cost System and Incentive Structure Effects on Innovation, Efficiency and Profitability in Teams. The Accounting Review, 3 (74), 323-345.
• Gerling, P.G. (2009). Debiasing of Managerial Decisions: A New Function of Management Accounting? Management, spec. ed., 169-189.
• Jaworska, E. (2014). Perspektywa behawioralna w rachunkowości w świetle wybranych teorii psychologii motywacji. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 69, 49-58.
• Kaplan, R.S., Anderson, S.R. (2008). Rachunek kosztów działań sterowany czasem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kaplan, R.S., Cooper, R. (1988). Measure Costs Right: Make the Right Decisions. Harvard Business Review, 5 (66), 96-103.
• Kotchetova, N., Salterio, S. (2004). Judgment and Decision-Making Accounting Research: A Quest to Improve the Production, Certification, and Use of Accounting Information. W: Blackwell Handbook of Judgment and Decision Making, red. D.J. Koehler, N. Harvey. Oxford, UK: Blackwell Publishing.
• Krumwiede, K.R., Roth, H.P. (1997). Implementing Information Technology Innovations: The Activity-Based Costing Example. Advanced Management Journal, 4 (62), 4-13.
• Levi, A.S., Mainstone, L.E. (1986). A Group-Based Procedure for Revealing Judgmental Heuristics and Biases. Developments in Business Simulation & Experiential Exercises, 13, 174-177.
• Miller, J.L., Pniewski, K., Polakowski, M. (2000) Zarządzanie kosztami działań. Warszawa: WIG-Press.
• Montibeller, G., von Winterfeldt, D. (2015). Cognitive and Motivational Biases in Decision and Risk Analysis. Risk Analysis, 7 (35), 1230-1251.
• Nita, B. (2008). Rachunkowość w zarządzaniu strategicznym przedsiębiorstwem. Kraków: Oficyna Wolters Kluwer.
• Shields, M.D. (1995). An Empirical Analysis of Firms' Implementation Experiences with Activity-Based Costing. Journal of Management Accounting Research, 7, 148-166.
• Shields, M.D., Young, S.M. (1989). A Behavioral Model for Implementing Cost Management Systems. Journal of Cost Management, 17-27.
• Snead, K.C. Jr., Johnson, W.A., Ndede-Amadi, A.A. (2005). Expectancy Theory as the Basis for Activity-Based Costing Systems Implementation by Managers. Advances in Management Accounting, 14, 253-275.
• Szychta, A. (2002). Historyczne i metodologiczne aspekty rachunku kosztów działań. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 10 (66), s. 152-156.
• Terelak, J. (2005). Psychologia organizacji i zarządzania. Warszawa: Difin.
• Tse, M.S.C. (2011). Antecedents and Consequences of Cost Information Usage in Decision Making. Advances in Management Accounting, 19, 205-223.
• Vroom, V.H. (1964). Work and Motivation. New York: John Wiley.
• Wnuk-Pel, T. (2012). Zastosowanie rachunku kosztów działań w przedsiębiorstwach w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Identyfikatory

DOI

10.18276/frfu.2018.94/1-17