Wykorzystanie psychologicznych koncepcji człowieka w badaniach rachunkowości zarządczej

• Autorzy: Bożena Nadolna

Warianty tytułu

The Use of Psychological Theories in Management Accounting Research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Streszczenie: Cel - Celem artykułu jest przedstawienie zakresu wykorzystania koncepcji psychologicznych człowieka w badaniach rachunkowości zarządczej, ze szczególnym uwzględnieniem teorii poznawczej. Dodatkowym celem artykułu jest uporządkowanie wiedzy w zakresie badań rachunkowości zarządczej mających swoje korzenie w teoriach psychologicznych, jak również wskazanie na konieczność interdyscyplinarnego podejścia do badań w rachunkowości zarządczej w celu lepszego poznania jej mechanizmów. Metodologia badania- Artykuł napisano na podstawie analizy wyników badań zawartych w literaturze przedmiotu. Zastosowano metodę analizy źródeł. Wynik - W artykule scharakteryzowano podstawowe teorie psychologiczne człowieka i w ich kontekście omówiono badania rachunkowości zarządczej prowadzone głównie przez zagranicznych badaczy tej dyscypliny nauki. Oryginalność/Wartość - W artykule wskazano na inspiracje do prowadzenia badań w rachunkowości zarządczej mające swoje źródło w psychologicznych koncepcjach człowieka.(abstrakt oryginalny)

EN

Purpose - The aim of the article is to present the scope of the use of psychological concepts in the research of management accounting, with particular emphasis on cognitive theory. An additional objective of the article is to organize knowledge in the field of managerial accounting research having its roots in psychological theories, as well as to indicate the need for an interdisciplinary approach to research in management accounting in order to better understand its mechanisms. Design/methodology/approach - An article written on the basis of the analysis of research results contained in the literature on the subject. The source analysis method was applied. Findings - The article describes the basic psychological concept of human and in their context, the management accounting research conducted mainly by foreign researchers of this discipline was discussed. Originality/value - The article indicates the inspiration to conduct research in management accounting having its source in the psychological concepts of human.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość zarządcza; Psychologiczne aspekty zarządzania; Rachunkowość behawioralna

EN

Management accounting; Psychological aspects of management; Behavioural accounting

• Czasopismo: Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 4, cz. 1 Rachunkowość w zarządzaniu jednostkami gospodarczymi
• Strony: 243--255

Twórcy

autor

Bożena Nadolna

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Bibliografia

• Birnberg, J.G., Luft, J., Shields, M.D. (2006). Psychology Theory in Management Accounting Research. W: Handbook of Management Accounting Research, red. Ch.S. Chapman, A.G. Hopwood, 115-137. Elsevier.
• Buchheit, S. (2004). Fixed Cost Magnitude, fixed Cost Reporting Format, and Competitive Pricing Decisions: Some Experimental Evidence. Contemporary Accounting Research 1 (21), 1-24.
• Chlewiński, Z. (red.) (2007). Psychologia poznawcza w trzech ostatnich dekadach XX wieku. Gdańsk: GWP.
• Dickhaut, J., Basu, S., McCabe, K., Waymire, G. (2010). Neuroaccounting: Consilience between the Biologically Evolved Brain and Culturally Evolved Accounting Principles. Accounting Horizons, 2 (24), 221-255.
• Dobija, D., Kucharczyk, M. (red.) (2009). Rachunkowość zarządcza. Teoria i praktyka. Aspekty behawioralne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
• Dobrołowicz, W. (2006). Psychologia wyższych procesów poznawczych. Warszawa: Vizja PRESS & IT.
• Evans, J., Hannan, R., Krishnan, R., Moser, D. (2001). Honesty in Managerial Reporting. The Accounting Review, 4 (76), 537-559.
• Frederickson, J.R., Waller, W. (2005). Carrot or Stick? Contract Frame and Use of Decision-Influencing Information in a Principal-Agent Setting. Journal of Accounting Research, 5 (43), 709-733.
• Hannan, L., Krishnan, R., Newman, A. (2008). The Effects of Disseminating Relative Performance Feedback in Tournament and Individual Performance Compensation Plans. The Accounting Review 4 (83), 893-913.
• Jaworska, E. (2014). Perspektywa behawioralna w rachunkowości w świetle wybranych teorii psychologii motywacji. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 70, 49-58.
• Jaworska, E. (2015). Poznawcze aspekty formułowania sądów i podejmowania decyzji w rachunkowości behawioralnej - wybrane zagadnienia. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 89, 130-138.
• Korzeniowska, D. (2017). Pionierzy i wybrane teorie istotne dla rozwoju rachunkowości behawioralnej. Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 92 (148), 71-83.
• Kozielecki, J. (2000). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Libby, T., Salterio, S., Webb, A. (2004). The Balanced Scorecard: The Effects of Assurance and Process Accountability on Managerial Judgment. The Accounting Review, 4 (79), 1075-1094.
• Lipe, M., Salterio, S. (2000). The Balanced Scorecard: Judgment Effects of Common and Unique Performance Measures. The Accounting Review, 3 (75), 283-298.
• Luft, J. (1994). Bonus and Penalty Incentives: Contract Choice by Individuals. Journal of Accounting and Economics, 2 (18), 181-206.
• Luft, J., Shields, M.D. (2010). Psychology Models of Management Accounting. Foundations and Trends in Accounting, 3-4 (4), 199-345.
• Marchant, G., Robinson, J., Anderson, U., Schadewald, M. (1991). Analogical Transfer and Expertise In Legal Reasoning. Organisanotional Behavior and Human Decision Processes, 48, 272-280.
• Nadolna, B. (2007). Establishing of Relevant Cost for Operation Decisions with the Use of Scenario Planning. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, 1184, 394-402.
• Nadolna, B. (2009). Identyfikacja kosztów utraconych korzyści w rachunkowości. Zeszyty Teoretyczne rachunkowości, 49 (105), 185-197.
• Nadolna, B. (2015). Koszty utraconych korzyści jako element analizy decyzyjnej na bazie kosztów relewantnych w badaniach rachunkowości zarządczej. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 77, 333-340.
• Nadolna, B. (2016). Wykorzystanie kategoryzacji w nauczaniu podstaw rachunkowości na uczelni. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica, 83, 181-190.
• Nęcka, E. (1992). Struktura operacji intelektualnych a twórczość. W: Psychologia i poznanie, red. M. Materska, T. Tyszka (s. 179-196). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Vera-Munoz, S. (1998). The Effects of Accounting Knowledge and Context on the Omission of Opportunity Costs in Resource-Allocation Decisions. The Accounting Review, 1 (73), 47-72.
• Vera-Munoz, S., Kinney, W., Bonner, S. (2001). The Effects of Domain Experience and Task Presentation Format on Accountants' Information Relevance Assurance. The Accounting Review, 3 (76), 405-429.
• Victoravich, L.M. (2010). When do Opportunity Costs Count? Vague Opportunity Costs, Project Completion Stage and management Accounting Experience. Behavioral Research in Accounting, 1 (22), 85-108.

Identyfikatory

DOI

10.18276/frfu.2018.94/1-21