Od opcji domyślnej do manipulacji, czyli o wyborze pomiędzy OFE a ZUS. Perspektywa ekonomii behawioralnej¹

• Autorzy: Radosław Zyzik

Warianty tytułu

From the Default Options to Manipulation - Choosing between OFE and ZUS. The Perspective of Behavioral Economics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy wykonywanie władzy publicznej polegającej na umożliwianiu wyboru obywatelom spośród prezentowanych przez władzę opcji musi być zawsze uznane za formę manipulacji. W pracy analizowana jest sytuacja decyzyjna związana z wyborem pomiędzy Otwartymi Funduszami Emerytalnymi a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, przed którym stanęli ubezpieczeni w 2014 r. Choć kwestia ta była szeroko dyskutowana przez prawników, ekonomistów i polityków, to aspekt kontekstu decyzyjnego nigdy nie był szczegółowo analizowany. Hipotezy i teorie wypracowane przez ekonomistów behawioralnych pozwalają na naukowe studia nie tylko nad prezentowanymi opcjami planów emerytalnych, ale także nad sposobami prezentacji scenariuszy decyzyjnych i procedurą podjęcia decyzji oraz ich wpływem na treść podejmowanych decyzji. Ekonomiczna analiza sytuacji decyzyjnej pozwala doprecyzować pojęcie manipulacji, jak również wskazać możliwe sposoby jej neutralizowania, a tym samym wykorzystanie ekonomii behawioralnej może mieć również wpływ na demokratyzację procesów decyzyjnych.(abstrakt oryginalny)

EN

The goal of the paper is to answer the question whether the exercise of public authority, consisting in enabling citizens to choose from the options presented by the authority, must always be regarded as a form of manipulation? The analysis focuses on the decision-making context related to the choice between Open Pension Funds and Social Insurance Institution. Although the issue has been widely discussed by lawyers, economists and politicians, this aspect of the context of decision-making has never been analyzed in detail. Hypotheses and theories developed by behavioral economists allow scientific studies not only on the presented options, retirement plans, but also on ways of presenting scenarios and decision-making procedure to take decisions and their impact on content decisions. Economic analysis of the decision situation can clarify the concept of manipulation, as well as identify possible ways of neutralizing and thus the use of behavioral economics may also affect the democratization of decision-making processes.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE); Ekonomia behawioralna; Władza

EN

Open Pension Funds (OPF); Behavioral economics; Power

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2017
• Tom: 104
• Strony: 345--358

Twórcy

autor

Radosław Zyzik

• Akademia Ignatianum w Krakowie

Bibliografia

• Berger Jonah, Meredith Mark, Wheeler Christian, Contextual priming: Where people vote affects how they vote, Proceedings of the National Academy of Sciences 2008/26, s. 8846- -8849.
• Davidai Shai, Gilovich Thomas, Ross Lee, The meaning of default options for potential organ donors, Proceedings of the National Academy of Sciences 2012/38, s. 15201-15205.
• Johnson Eric, Goldstein Daniel, Decisions by Default, w: Eldar Shafir (red.), The Behavioral Foundations of Public Policy, Princeton University Press, Princeton 2013, s. 420.
• Kelman Mark, Rottenstreich Yuval, Tversky Amos, Context-Dependence in Legal Decision Making, The Journal of Legal Studies 1996/2, s. 287-318.
• Lichtenberg Judith, Paternalism, Manipulation, Freedom, and the Good, w: Eldar Shafir (red.), The Behavioral Foundations of Public Policy, Princeton University Press, Princeton 2013, s. 494-499.
• Madrian Brigitte, Shea Dennis, The Power of Suggestion: Inertia in 401(k) Participation and Savings Behavior, The Quarterly Journal of Economics 2001/4, s. 1149-1187.
• Northcraft Gregogry, Neale Margareth, Experts, amateurs, and real estate: An anchoring-andadjustment perspective on property pricing decisions, Organizational Behavior and Human Decision Processes 1984/1, s. 84-97.
• Samuelson William, Zeckhauser Richard, Status quo bias in decision making, Journal of Risk and Uncertainty 1988/1, s. 7-59.
• Surowiecki James, The Wisdom of Crowds, Knopf Doubleday Publishing Group, New York 2005.
• Thaler Richard, Sunstein Cass, Impuls: jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia, Zysk i S-ka, Poznań 2008.
• Thaler Richard, Sunstein Cass, Libertarian Paternalism, The American Economic Review 2003/2, s. 175-179.
• Tversky Amos, Kahneman Daniel, Rational Choice and the Framing of Decisions, The Journal of Business 1986/4, s. 251-278.
• Tversky Amos, Kahneman Daniel, The framing of decisions and the psychology of choice, Science 1981/4481, s. 453-458.
• Wilkinson Nick, Klaes Matthias, An Introduction to Behavioral Economics, Palgrave Macmillan, New York 2012.
• http://forsal.pl/artykuly/931434,znow-mozesz-wybrac-zus-czy-ofe.html; stan na 5.08.2016 r.
• http://sjp.pwn.pl/sjp/manipulacja;2481186; stan na 10.08.2016 r.
• http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195369380.001.0001/acref-9780195369380-e-880; stan na 1.08.2016 r.
• https://www.analizy.pl/fundusze/wiadomosci/17006/2,5-mln-osob-zostaje-w-ofe.html; stan na 13.08.2016 r.
• http://emerytura.gov.pl/wybor-ofezus/najwazniejsze-informacje-ofe-zus/; stan na 5.01.2017 r.

Identyfikatory

DOI

10.26485/SPE/2017/104/20