Zadania związku metropolitalnego w województwie śląskim - zagadnienia podstawowe

• Autorzy: Roman Marchaj

Warianty tytułu

Tasks of the Metropolitan Union in the Silesian Voivodeship - Basic Issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ustawa o związku metropolitalnym w województwie śląskim opisuje nową, niewystępującą wcześniej kategorię zadań publicznych, tj. "zadania metropolitalne". W ustawie problematyce zadań metropolitalnym poświęcono art. 12. Zgodnie z jego treścią związek metropolitalny wykonuje zadania publiczne w zakresie: 1) kształtowania ładu przestrzennego; 2) rozwoju społecznego i gospodarczego obszaru związku metropolitalnego; 3) planowania, koordynacji, integracji oraz rozwoju publicznego transportu zbiorowego, w tym transportu drogowego, kolejowego oraz innego transportu szynowego, a także zrównoważonej mobilności miejskiej; 4) metropolitalnych przewozów pasażerskich; 5) współdziałania w ustalaniu przebiegu dróg krajowych i wojewódzkich na obszarze związku metropolitalnego; 6) promocji związku metropolitalnego i jego obszaru. Podstawowym celem działalności związku metropolitalnego w województwie śląskim jest zaspokojenie potrzeb mieszkańców gmin członkowskich oraz zapewnienie rozwoju obszaru związku metropolitalnego. Ustawa nie definiuje, jaki charakter prawny mają zadania metropolitalne. W art. 12 u.z.m.w.ś. ustawodawca przesądza jedynie, że zadania metropolitalne mają charakter publiczny, co oznacza, że służą realizacji podstawowych obowiązków państwa wobec obywateli. Konstrukcja zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego oraz zadań metropolitalnych różni się przede wszystkim sposobem określania ich adresata. Zgodnie z art. 166 ust. 1 Konstytucji RP zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne. Inaczej mówiąc, zadania własne jednostek samorządu terytorialnego służą zaspokojeniu potrzeb członków konkretnej wspólnoty samorządowej. Takiego modelu działania nie można przełożyć na sposób funkcjonowania związku metropolitalnego, ponieważ związek ten nie jest jednostką samorządu terytorialnego i nie może on wykonywać zadań w sposób typowy dla gmin, powiatów czy województw, czyli bezpośrednio na rzecz swoich mieszkańców. Adresatem zadań metropolitalnych nie są gminy tworzące związek metropolitalny w województwie śląskim, na co może poniekąd wskazywać treść art. 12.ust. 1 u.z.m.w.ś. Szukając zindywidualizowanego adresata zadań metropolitalnych, należy wskazać na mieszkańców gmin tworzących ten związek. Związek metropolitalny w województwie śląskim jest podmiotem de facto pomiędzy poziomem lokalnym oraz regionalnym. Sumując liczbę mieszkańców oraz łączny obszar wszystkich gmin tworzących ten związek, jest on większy niż największe gminy oraz powiaty w Polsce, lecz mniejszy od województw, czyli regionów samorządowych. Odzwierciedleniem pozycji związku metropolitalnego w województwie śląskim jest treść jego zadań, które nie mają jednoznacznego charakteru lokalnego lub regionalnego. W mojej ocenie ich charakter można określić jako subregionalny, łączący w sobie cechy zadań lokalnych oraz regionalnych.(abstrakt oryginalny)

EN

The Act on the Metropolitan Union in the Silesian Voivodeship describes a new, previously non-existent category of public tasks, namely "metropolitan tasks". In the Act the issues of metropolitan tasks are regulated in Article 12. According to its content, the metropolitan union performs public tasks in the area of: 1) shaping spatial order; 2) social and economic development of the area of the metropolitan union; 3) planning, coordination, integration and development of public mass transport, including road, rail and other rail transport as well as sustainable urban mobility; 4) metropolitan passenger transport; 5) cooperation in determining the course of national and provincial roads in the area of the metropolitan union; 6) promotion of the metropolitan union and its area. The main goal of the metropolitan union in the Silesian Voivodeship is to meet the needs of the residents of the member municipalities and to ensure the development of the area of the metropolitan union. The Act does not define the legal nature of metropolitan tasks. In the above-mentioned Article 12 the legislator only determines that metropolitan tasks are of a public nature, which means that they serve to fulfil the basic obligations of the State towards its citizens. The construction of the own tasks of local government units and metropolitan tasks differs primarily in the way that their addressee is determined. According to Article 166 sec. 1 of the Constitution of the Republic of Poland, public tasks aimed at satisfying the needs of the self-government community are performed by the local government unit as its own tasks. In other words, the own tasks of local government units serve to satisfy the needs of the members of a specific local government community. Such a model of operation cannot be translated into the functioning of a metropolitan union, because this union is not a local government unit and it cannot perform tasks in a manner typical for municipalities, poviats or voivodeships, i.e. directly for its residents. The recipients of metropolitan tasks are not the municipalities forming the metropolitan union in the Silesian Voivodeship, even though this may be somehow indicated by the content of Article 12 sec. 1 of the Act on the Metropolitan Union in the Silesian Voivodeship. When looking for an individualised recipient of metropolitan tasks, it is necessary to indicate the residents of the municipalities forming this union. The Metropolitan Union in the Silesian Voivodeship is in fact an entity between the local and regional level. When adding up the number of inhabitants and the total area of all municipalities forming this union, it is bigger than the largest municipalities and poviats in Poland, but smaller than any voivodeship, that is, the local government regions. A reflection of the position of the Metropolitan Union in the Silesian Voivodeship is the content of its tasks, which do not have a clear local or regional character. In my opinion, their character can be described as subregional, combining the characteristics of local and regional tasks.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Obszar metropolitalny; Metropolizacja; Funkcje metropolitalne; Jednostki samorządu terytorialnego (JST)

EN

Metropolitan area; Metropolisation; Metropolitan Functions; Local government units

• Czasopismo: Przegląd Prawa Publicznego
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 3
• Strony: 100--116

Twórcy

autor

Roman Marchaj

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

Bibliografia

• Bandarzewski K., Chmielnicki P., Kisiel W., Prawo samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2006.
• Bąkowski T. (red.), Ustawa o związkach metropolitalnych. Komentarz, Warszawa 2016.
• Bigo T., Związki publiczno-prawne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 1928.
• Chmielnicki P. (red.), Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 2013.
• Dolnicki B., Nadzór nad samorządem terytorialnym, Katowice 1993.
• Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2016.
• Dolnicki B. (red.), Sposoby realizacji zadań publicznych, Warszawa 2017.
• Dolnicki B., Marchaj R., Związek metropolitalny w województwie śląskim, "Samorząd Terytorialny" 2017/7-8.
• Dolnicki B., Marchaj R., Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2017/3.
• Dolnicki B. (red.), Organizacja i funkcjonowanie aglomeracji miejskich, Warszawa 2018.
• Fundowicz S., Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, Lublin 2005.
• Gurdek M., Zarządzanie jednostkami samorządu terytorialnego w warunkach gospodarki rynkowej, Sosnowiec 2017.
• Hauser R., Niewiadomski Z., Wróbel A., Podmioty administrujące. System prawa administracyjnego. Tom 6, Warszawa 2011.
• Izdebski H., Zadania metropolitalne i instytucjonalne sposoby ich realizacji, "Samorząd Terytorialny" 2010/6.
• Jaworska-Dębska B., Budzisz R. (red.), Prawne problemy Samorządu terytorialnego z perspektywy 25-lecia jego funkcjonowania, Warszawa 2016.
• Kisiel W., Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2003.
• Kisiel W. (red.), Prawo samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2006.
• Leoński Z., Samorząd terytorialny w RP, Warszawa 2006.
• Marchaj R., Statut związku metropolitalnego w województwie śląskim, "Przegląd Prawa Publicznego" 2018/7-8.
• Ochendowski E., Prawo administracyjne. Cześć ogólna, Toruń 2013.
• Starościak J. (red.), System prawa administracyjnego. Grupy Tom 1, Warszawa 1977.
• Stec M., Kryteria podziału zadań oraz kompetencji w państwie zdecentralizowanym, "Casus" 1998/7.
• Stec M., Podział zadań i kompetencji w nowym ustroju terytorialnym Polski, "Samorząd Terytorialny" 1998/11.
• Stec M., Małysa-Sulińska K., Konstytucyjne umocowanie samorządu terytorialnego, Warszawa 2018.
• Supernat J. (red.), Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, Wrocław 2009.
• Tarno J.P. (red.), Samorząd terytorialny w Polsce, Warszawa 2004.
• Ura E., Feret E., Pieprzny S. (red.), Aktualne problemy funkcjonowania samorządu terytorialnego, Sandomierz-Rzeszów 2017.