Rola automatycznych narzędzi fiskalnych w stabilizowaniu koniunktury w Polsce w latach 2000-2014

• Autorzy: Ryszard Barczyk

Warianty tytułu

The Role of Automatic Fiscal Instruments in Stabilizing Business Activity In Poland in the Years 2000-2014

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Współcześnie w gospodarkach rynkowych rośnie znaczenie automatycznych narzędzi fiskalnych w procesie stabilizacji makroekonomicznej. Wynika to głównie z ich właściwości, a w szczególności roli należących do tej grupy podatków bezpośrednich w kształtowaniu popytu efektywnego oraz jego części składowych. Oznacza to, że również w gospodarce polskiej mogą i powinny być wykorzystywane te instrumenty, zwłaszcza w procesie oddziaływania na zmiany aktywności gospodarczej, równowagę na rynku pracy czy na dynamikę procesów inflacyjnych. Jak wynika z analizy przeobrażeń polskiego systemu fiskalnego w okresie transformacji, w najwyższym stopniu automatyczne oddziaływanie stabilizacyjne powinny wykazywać podatki dochodowe od osób prawnych (CIT) i od osób fizycznych (PIT). Podatki pośrednie VAT i akcyza należą głównie do grupy narzędzi dyskrecjonalnych, gdyż ich stosowanie zależy przede wszystkim od bieżącej sytuacji budżetowej i związanych z nią decyzji organów ustawodawczych i wykonawczych. Oczekiwań dotyczących działania podatków bezpośrednich, a odnoszących się do gospodarki polskiej nie potwierdzają jednak otrzymane dla lat 2000-2014 wyniki analiz empirycznych. Wynika z nich, że dynamika dochodów podatkowych ogółem i dochodów z podatków CIT i PIT jest opóźniona w stosunku do danych określających stabilizację makroekonomiczną sfery realnej i nominalnej. Może to oznaczać, że jest ona raczej konsekwencją sytuacji gospodarczej, a nie czynnikiem kształtowania równowagi. Otrzymano wprawdzie istotne wartości wskaźników korelacji, które wyprzedzały zmiany w sferze realnej gospodarki polskiej, ale ich wartości były niższe niż w przypadku istnienia opóźnień. Wskazuje to, że w warunkach naszego kraju w badanym okresie automatyczne narzędzia polityki fiskalnej nie działają stabilizująco, a są wynikiem zmian aktywności gospodarczej. Rola zmian podatków CIT i PIT w kształtowaniu inflacji w Polsce jest nieistotna statystycznie i jest relatywnie mniejsza niż w przypadku zmian sytuacji na rynku pracy. (fragment tekstu)

EN

The aim of the study is to examine the character of the influence of automatic fiscal policy instruments on the shaping of internal stabilization of the market economy, where this stabilization involves limitation of the amplitude of business fluctuations, reduction of unemployment and restraint of the dynamics of inflation processes. The paper consists of an introduction, three parts and a conclusion. In the first part, after introductory remarks, hypotheses were formulated as concerns goals and role of automatic fiscal policy instruments in the process of stabilizing market economies. The second part presents evolution of tax fiscal instruments applied in Poland and ponders upon the question whether their influence is automatic or discretionary. The subsequent part contains the results of empirical analyses, showing the impact of automatically applied direct taxes on accomplishment of the goals of internal stabilization of Poland's economy in the period from quarter I 2000 to quarter III 2014.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Bezrobocie; Gospodarka rynkowa

EN

Unemployment; Market economy

• Czasopismo: Europa Regionum
• Rocznik: 2015
• Tom: 25
• Strony: 7--26

Twórcy

autor

Ryszard Barczyk

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Koniunktury Gospodarczej

Bibliografia

• Barczyk R., Teoria i praktyka polityki antycyklicznej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2004.
• Cassel D., Thieme H.J., Einkommenspolitik. Kritische Analyse eines umstrittenem stabilitätspolitischen Konzepts, Köln 1997.
• Despres E., Friedman M., Hart A.G., Samuelson P.A., Wallace D.H., Problem niestabilności gospodarczej, [w:] Teoria i polityka stabilizacji koniunktury. Wybór tekstów, PWE, Warszawa 1975.
• Hübner D., Lubiński M., Współczesny cykl koniunkturalny, PWE, Warszawa 1988.
• Kołodko G.W., Kwadratura pięciokątna. Od załamania gospodarczego do trwałego wzrostu, Poltext, Warszawa 1993.
• Kowalski T., Nowa klasyczna makroekonomia a polityka stabilizacji gospodarczej w kapitalizmie, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Sojologiczny" 1987, nr 2, vol. 49.
• Kropiwnicki J., Teoria automatycznych stabilizatorów koniunktury, PWN, Warszawa 1976.
• Musgrave R., Finanztheorie, Tübingen 1969.
• Mussel G., Pätzold J., Grundfragen der Wirtschaftspolitik, Verlag Franz Vahlen, München 2008.
• Nasiłowski M., System rynkowy. Problemy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 1996.
• Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
• Pätzold J., Stabilisierungspolitik. Grundlagen der nachfrage- und angebotsorientierten Wirtschaftspolitik, Bonn-Stuttgart 1991.
• Przybylska-Kapuścińska W., Automatyczne i dyskrecjonalne stabilizatory koniunktury gospodarczej w systemie fiskalnym, [w:] Interwencjonizm państwowy. Zagadnienia wybrane, red. Z. Kowalczyk, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1984.
• Ustawa z 12 stycznia 1991 o podatkach i opłatach lokalnych, DzU 1991, nr 9, poz. 31 (z późn. zm.).
• Ustawa z 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych, DzU, 1991, nr 80, poz. 350 (z późn. zm.).
• Ustawa z 15 lutego 1992 o podatku dochodowym od osób prawnych, DzU 1992, nr 21, poz. 86 (z późn. zm.).
• Ustawa z 8 stycznia 1993 o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, DzU 1993, nr 11, poz. 50 (z późn. zm.).
• Ustawa z 29 sierpnia 1997 - Ordynacyjna podatkowa, DzU 1997, nr 137, poz. 926.
• Ustawa z 23 stycznia 2004 o podatku akcyzowym, DzU 2004, nr 29, poz. 257.
• Ustawa z 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług, DzU 2004, nr 54, poz. 535.

Identyfikatory

DOI

10.18276/er.2015.25-01