Strategie radzenia sobie ze stresem, wykorzystywane przez pracowników akademickich, i ich znaczenie dla poziomu odczuwanego stresu oraz wypalenia zawodowego

• Autorzy: Agnieszka Springer

Warianty tytułu

Strategies for Tackling Stress Utilized by Academic Staff and Their Importance for Levels of Perceived Stress and Professional Burnout

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu była ocena zależności pomiędzy wykorzystywanymi przez pracownika strategiami radzenia sobie ze stresem a poziomem odczuwanego stresu i wypalenia zawodowego. Analizę oparto na wynikach badań własnych zrealizowanych na próbie 340 pracowników naukowo-dydaktycznych w roku 2017. Do badań wykorzystano 3 kwestionariusze psychometryczne: Mini COPE do pomiaru strategii, Skalę Postrzeganego Stresu oraz polską adaptację kwestionariusza OLBI - do pomiaru wypalenia zawodowego. Zebrane wyniki pokazują, że w badanej grupie zawodowej najczęściej stosowanymi strategiami są aktywne radzenie sobie oraz planowanie. Należą one do strategii skoncentrowanych na problemie. Jednocześnie zarówno w grupie strategii skoncentrowanych na problemie, jak i wśród strategii skoncentrowanych na emocjach, są takie, które ujemne i dodatnio korelują ze stresem i wypaleniem zawodowym. We wnioskach końcowych wskazano na możliwość wykorzystania uzyskanych wyników w organizacyjnych działaniach profilaktycznych. (abstrakt oryginalny)

EN

The objective of the article is to assess the interdependence among strategies for tackling stress and professional burnout by employees. The analysis is based on the results of proprietary research on a sample of 340 research-teaching workers in 2017. Three psychometric questionnaires were used: the Mini COPE to measure strategy, the Stress Perception Scale, and the Polish adaptation of the OLBI questionnaire for measuring professional burnout. The amassed results show that the strategies most often applied in the examined professional group are active coping and planning. Both these strategies are strategies that concentrate on the problem. At the same time, among both the group of strategies concentrating on the problem and those focused on emotions there are those that correlate both positively and negatively with stress and professional burnout. The final conclusions indicate possibilities for utilizing the received results in organizational preventive actions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stres zawodowy; Praca w stresie; Wypalenie zawodowe; Pracownicy naukowi; Szkolnictwo wyższe; Badania ankietowe

EN

Occupational stress; Work under pressure; Professional burnout; Academic staff; Higher education; Questionnaire survey

• Czasopismo: Zarządzanie Zasobami Ludzkimi
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 2
• Strony: 131--147

Twórcy

autor

Agnieszka Springer

• Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu

Bibliografia

• Antón C. (2009), The impact of role stress on workers' behaviour through job satisfaction and organizational commitment, International Journal of Psychology, vol. 44, nr 3, < https://doi.org/10.1080/00207590701700511 >.
• Baka Ł., Basińska B. A. (2016), Psychometryczne właściwości polskiej wersji Oldenburskiego kwestionariusza wypalenia zawodowego (OLBI), Medycyna Pracy, vol. 67, nr 1, < https://doi.org/10.13075/mp.5893.00353 >.
• Bartkowiak G. (2009), Człowiek w pracy. Od stresu do sukcesu w organizacji, Warszawa, PWE.
• Brun J.-P., Lamarche C. (2006), Évaluation des coûts du stress au travail, Quebec, Universite Laval.
• Carver C. S. (1997), You want to measure coping but your protocol' too long: Consider the brief cope, International Journal of Behavioral Medicine, vol. 4, nr 1, < https://doi.org/10.1207/s15327558ijbm0401_6 >.
• Carver C. S., Scheier M. F., Weintraub J. K. (1989), Assessing coping strategies: A theoretically based approach, Journal of Personality and Social Psychology, vol. 56, nr 2, < https://doi.org/10.1037/0022-3514.56.2.267 >.
• Catano V., Francis L., Haines T., Kirpalani H., Shannon H., Stringer B., Lozanzki L. (2010), Occupational stress in Canadian universities: A national survey, International Journal of Stress Management, vol. 17, nr 3, < https://doi.org/10.1037/a0018582 >.
• Chirkowska-Smolak T., Grobelny J. (2016), Konstrukcja i wstępna analiza psychometryczna Kwestionariusza Postrzeganego Stresu w Pracy (PSwP), Czasopismo Psychologiczne, vol. 22, nr 1, < https://doi.org/10.14691/CPPJ.22.1.131 >.
• Cohen S., Kamarck T., Mermelstein R. (1983), A global measure of perceived stress, Journal of Health and Social Behavior, nr 24.
• Cox T., Rial-Gonzalez E. (2002), Work-related stress: the European picture, Magazine of the European Agency for Safety and Health at Work, nr 2.
• Cox T., Griffiths A., Rial-Gonzalez E. (2006), Badania nad stresem związanym z pracą, Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich.
• Deloitte (2018), The rise of social enterprise, < https://doi.org/10.1177/ 095715580001103205 >.
• Demerouti E., Bakker A. B. (2008), The Oldenburg Burnout Inventory: A good alternative to measure burnout and engagement, In Handbook of stress and burnout in health care, New York, Nova Science, < https://doi.org/10.1037/a0019408 >.
• Fathizadeh A., Khoshouei M. S. (2017), The relationship between self-regulation and personality traits with job stress in University of Isfahan employees, Fundamentals of Mental Health, styczeń-luty.
• Folkman S., Lazarus R. S. (1988), Coping as a Mediator of Emotion, Journal of Personality and Social Psychology, vol. 54, nr 3, < https://doi.org/10.1037/0022-3514.54.3.466 >.
• Frese M. (2003), Stress in Organization (chapter), w Borman W. C., Ilgen D. R., Klimoski R. J. (red.), Comprehensive Handbook of Psychology, New York, John Wiley, Sons.
• Gordon G., Whitchurch C. (2007), Managing human resources in higher education: the implications of a diversifying workforce, Higher Education Management And Policy, vol. 19, nr 2, < https://doi.org/10.1787/hemp-v19-art14-en >.
• Houtman I. (2005), Work-Related Stress, Dublin, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions.
• Johnson S., Cooper C., Cartwright S., Donald I., Taylor P., Millet C. (2005), The experience of work-related stress across occupations, Journal of Managerial Psychology, vol. 20, nr 2 < https://doi.org/10.1108/02683940510579803 >.
• Juczyński Z., Ogińska-Bulik N. (2012), Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem, Warszawa, Pracownia Testów Psychologicznych.
• Kowzan P., Zilińska M., Kleina-Gwizdała A., Prusinowska M. (2016), Nie zostaje mi czasu na pracę naukową, Gdańsk, Bydgoszcz, Warszawa: Wydawnictwo Nowe Otwarcie Uniwersytetu.
• Kwiek M., Antonowicz D. (2013), Academic Work, Working Conditions and Job Satisfaction, w The work situation of the academic profession in Europe: Findings of a survey in twelve countries, nr 48, Dordrecht, Springer.
• Lazarus R. S., Folkman S. (1984), Stress, appraisal, and coping, Springer Publ. Co.
• Miller S., Brody D., Summerston J. (1988), Styles of Coping With Threat : Implications for Health, Journal of Personality and Social Psychology, vol. 54, nr 1.
• Molek-Winiarska D. (2010), Organizacyjne i indywidualne programy zarządzania stresem, Współczesne Zarządzanie, nr 1.
• Molek-Winiarska D. (2011), Szkolenia z technik radzenia sobie ze stresem zawodowym - czy są skuteczne? Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, nr 5 (82).
• Mościcka-Teske A., Potocka A. (2014), Skala Ryzyka Psychospołecznego. Budowa i zasady stosowania, Łódź-Gdańsk, Komisja Krajowa NSZZ Solidarność, < https://doi.org/10.13140/2.1.3829.3129 >.
• Odewahn C. A., Petty M. M. (1980), A Comparison of Levels of Job Satisfaction, Role Stress, and Personal Competence Between Union Members and Nonmembers, Academy of Management Journal, vol. 23, nr 1 < https://doi.org/10.2307/255502 >.
• Pearlin L., Schooler C. (1978), The Structure of Coping, Journal of Health and Social Behavior, vol. 19, nr 1.
• Pichola I., Stobiński P., Zarudzki P., Maciaszek I., Celmer M. (2018), Trendy HR 2018 Czas odpowiedzialnych firm, Deloitte.
• Rudolph C. W., Katz I. M., Lavigne K. N., Zacher H. (2017), Job crafting: A meta-analysis of relationships with individual differences, job characteristics, and work outcomes, Journal of Vocational Behavior, nr 102, wrzesień < https://doi.org/10.1016/j.jvb.2017.05.008 >.
• Schmidt J. (2017), Postawy pracowników naukowo-dydaktycznych wobec obowiązków i ról zawodowych a zarządzanie kadrą akademicką, Studia Oeconomica Posnaniensia, nr 5 (3), < https://doi.org/10.18559/SOEP.2017.3.1 >.
• Selzer V., Schumann J., Büttgen M., Ates Z., Komor M., Volz J. (2018), Effective coping strategies for stressed frontline employees in service occupations: outcomes and drivers, The Service Industries Journal, listopad, < DOI: 10.1080/02642069.2018.1548613 >.
• Springer A., Werner I. (2018), The level of psychosocial risk in academic professionals work - differentiation and negatives outcomes, w Economic and Social Development, Rome.
• Strelau J. red., (2000), Psychologia. podręcznik akademicki, t. 3, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku - Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce, Dz.U. z 2018 r., poz. 1668.
• Waszkowska M., Wężyk A., Merecz D. (2013), Zarządzanie ryzykiem psychospołecznym w ochronie zdrowia pracujących, Medycyna Pracy, nr 19 (4).
• Werner I., Springer A. (2018), Occupational stress among academics: relationschips with psychosocial risk and subjective health assessment, w Economic and Social Development, Rome.
• Wingerden J., van, Derks D., Bakker A. B. (2017), The Impact of Personal Resources and Job Crafting Interventions on Work Engagement and Performance, Human Resource Management, vol. 56, nr 1, < https://doi.org/10.1002/hrm.21758 >.
• Wireko-Gyebi S., Adu-Frimpong G.K. and Selorm R. (2017), Work-related stress: coping strategies of frontline hotel employees in Ghana, Anatolia, vol. 28, nr 2.
• World Health Organization (2003), Work organisation and Stress, Protecting Workers Health, nr 3, < https://doi.org/9241590475 1729-3499 >.