Czasopismo
Tytuł artykułu
Autorzy
Warianty tytułu
The Reform of Cult and "Lingualization of the Sacred" : (Anti)Ritual Factor of Secularization
Języki publikacji
Abstrakty
CEL NAUKOWY: Artykuł będzie miał na celu podjęcie pytania o znaczenie przemian, jakie nastąpiły w liturgii katolickiej po Soborze Watykańskim II, dla procesów sekularyzacyjnych w świecie katolickim.
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zgodnie z tezą J. Habermasa modernizacyjna sekularyzacja na poziomie społecznym dokonuje się za pośrednictwem "ujęzykowienia sacrum", tj. przejęcia funkcji integracyjnych i ekspresywnych rytuału przez językowe działanie komunikacyjne (debatę i konsens). Opierając się na tej tezie, a także stosując narzędzia semiotyczno-antropologiczne zaczerpnięte z teorii rytuału Roya A. Rappaporta, będę chciał sprawdzić, czy i na ile posoborowa reforma liturgii - pojmowana wąsko, tzn. wyłącznie na płaszczyźnie oficjalnie wprowadzonych zmian i ich implikacji - wiązała się z, przyczyniała się do, lub też po prostu dokonywała "ujęzykowienia" katolickiego sacrum.
PROCES WYWODU: Wywód obejmuje w pierwszym rzędzie charakterystykę teorii Habermasa i Rappaporta. Następnie przechodzi do interpretacji dwóch zasadniczych wymiarów reformy liturgicznej: samego faktu głębokiej zmiany rytualnej poprzedzonej problematyzacją formy liturgicznej w obrębie dyskursów eksperckich oraz zmian w samym rytuale na poziomie rezygnacji ze znacznej części języka gestu, zniesienia bezwzględnej obligatoryjności rubryk i otwarcia liturgii na inwencję celebransa(ów) i zgromadzenia.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Widziane przez pryzmat koncepcji Habermasa i Rappaporta teoretyczne i praktyczne podejścia do liturgii w okresie przedsoborowym oraz w ramach samej reformy okazują się stanowić modelowy przykład "ujęzykowienia sacrum" i derytualizacji.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Reforma liturgiczna miała (ma) znaczący, aktywny i wielopoziomowy udział w procesach sekularyzacyjnych zachodzących w Kościele katolickim. Mają one wymiar przede wszystkim osłabienia lub dekonstrukcji katolickiego świata odniesień sakralnych, a w każdym razie jego obowiązywalności i odporności na relatywizację i indywidualizację. (abstrakt oryginalny)
PROBLEM I METODY BADAWCZE: Zgodnie z tezą J. Habermasa modernizacyjna sekularyzacja na poziomie społecznym dokonuje się za pośrednictwem "ujęzykowienia sacrum", tj. przejęcia funkcji integracyjnych i ekspresywnych rytuału przez językowe działanie komunikacyjne (debatę i konsens). Opierając się na tej tezie, a także stosując narzędzia semiotyczno-antropologiczne zaczerpnięte z teorii rytuału Roya A. Rappaporta, będę chciał sprawdzić, czy i na ile posoborowa reforma liturgii - pojmowana wąsko, tzn. wyłącznie na płaszczyźnie oficjalnie wprowadzonych zmian i ich implikacji - wiązała się z, przyczyniała się do, lub też po prostu dokonywała "ujęzykowienia" katolickiego sacrum.
PROCES WYWODU: Wywód obejmuje w pierwszym rzędzie charakterystykę teorii Habermasa i Rappaporta. Następnie przechodzi do interpretacji dwóch zasadniczych wymiarów reformy liturgicznej: samego faktu głębokiej zmiany rytualnej poprzedzonej problematyzacją formy liturgicznej w obrębie dyskursów eksperckich oraz zmian w samym rytuale na poziomie rezygnacji ze znacznej części języka gestu, zniesienia bezwzględnej obligatoryjności rubryk i otwarcia liturgii na inwencję celebransa(ów) i zgromadzenia.
WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Widziane przez pryzmat koncepcji Habermasa i Rappaporta teoretyczne i praktyczne podejścia do liturgii w okresie przedsoborowym oraz w ramach samej reformy okazują się stanowić modelowy przykład "ujęzykowienia sacrum" i derytualizacji.
WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Reforma liturgiczna miała (ma) znaczący, aktywny i wielopoziomowy udział w procesach sekularyzacyjnych zachodzących w Kościele katolickim. Mają one wymiar przede wszystkim osłabienia lub dekonstrukcji katolickiego świata odniesień sakralnych, a w każdym razie jego obowiązywalności i odporności na relatywizację i indywidualizację. (abstrakt oryginalny)
RESEARCH OBJECTIVE: The article will aim to ask about the significance of the changes that took place in the Catholic liturgy after the Second Vatican Council for secularization processes in the Catholic world.
THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: According to J. Habermas's thesis, modernizing secularization at the social level is carried out through the "lingualization of the sacred," i.e. taking over the integrative and expressive functions of the ritual by linguistic communication (debate and consensus). On the base of this theory, as well as using the semiotic-anthropological tools drawn from Roy A. Rappaport's ritual theory, I will want to check whether and how much the post-conciliar liturgical reform - narrowly understood, i.e. only on the level of officially introduced changes and their implications - was associated with, contributed to, or simply "lingualized/lingualizes" the Catholic sacrum.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The argumentation includes first the characteristics of the Habermas and Rappaport's theories. Then it proceeds to the interpretation of two fundamental dimensions of the liturgical reform: the very fact of a deep ritual change, preceded by problematization of the liturgical form within expert discourses, and changes in the ritual itself at the level of resignation from a significant part of the gesture language, abolition of the absolute rubrics' obligatory, and opening of the liturgy to the invention of the celebrant(s) and assembly.
RESEARCH RESULTS: Viewed through the prism of the Habermas and Rappaport's concepts, the theoretical and practical approaches to liturgy in the pre-conciliar period and as part of the reform itself turn out to be a model example of "lingualization of the sacred" and deritualization of the liturgy
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The liturgical reform had (and has) a significant, active, and multi-level contribution to the secularization processes taking place in the Catholic Church. They rely primarily on the weakening or deconstruction of the Catholic world of sacred references, its validity and resistance to relativization and individualization. (original abstract)
THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: According to J. Habermas's thesis, modernizing secularization at the social level is carried out through the "lingualization of the sacred," i.e. taking over the integrative and expressive functions of the ritual by linguistic communication (debate and consensus). On the base of this theory, as well as using the semiotic-anthropological tools drawn from Roy A. Rappaport's ritual theory, I will want to check whether and how much the post-conciliar liturgical reform - narrowly understood, i.e. only on the level of officially introduced changes and their implications - was associated with, contributed to, or simply "lingualized/lingualizes" the Catholic sacrum.
THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The argumentation includes first the characteristics of the Habermas and Rappaport's theories. Then it proceeds to the interpretation of two fundamental dimensions of the liturgical reform: the very fact of a deep ritual change, preceded by problematization of the liturgical form within expert discourses, and changes in the ritual itself at the level of resignation from a significant part of the gesture language, abolition of the absolute rubrics' obligatory, and opening of the liturgy to the invention of the celebrant(s) and assembly.
RESEARCH RESULTS: Viewed through the prism of the Habermas and Rappaport's concepts, the theoretical and practical approaches to liturgy in the pre-conciliar period and as part of the reform itself turn out to be a model example of "lingualization of the sacred" and deritualization of the liturgy
CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The liturgical reform had (and has) a significant, active, and multi-level contribution to the secularization processes taking place in the Catholic Church. They rely primarily on the weakening or deconstruction of the Catholic world of sacred references, its validity and resistance to relativization and individualization. (original abstract)
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
125--142
Opis fizyczny
Twórcy
autor
- Akademia Ignatianum w Krakowie
Bibliografia
- Bateson, G. (1972). Steps to an Ecology of Mind. New York: Ballantine.
- Bellah, R.N. (2003). Ewolucja religijna. W: W. Piwowarski (red.), Socjologia religii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos", 207-227.
- Berger, P.L. (1997). Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii. Tłum. W. Kurdziel. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos".
- Bohuszewicz, J. (2009). Skuteczność jako cecha rytualnej komunikacji w koncepcjach Victora Turnera i Roya Rappaporta. Ex Nihilo, 1, 83-99.
- Bugnini, A. (1990). The Reform of the Liturgy 1948-1975. Tłum. M.J. O'Connell. Collegeville: Liturgical Press.
- Collins, R. (2011). Łańcuchy rytuałów interakcyjnych. Tłum. K. Suwada. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos".
- Czyżewski, M. (2013). Teorie dyskursu i dyskursy teorii. Kultura i społeczeństwo, 2, 3-25.
- Dekert, T. (2013). Nowa msza: rytuał czy antyrytuał? Reforma liturgiczna w świetle teorii Roya A. Rappaporta. Pressje, 32/33, 34-47.
- Dextimus. (2007). Chaos liturgiczny. Pozyskano z: http://breviarium.blogspot.com/2007/05/chaos-liturgiczny.html (dostęp: 31.01.2018).
- Dinges, W.D. (1987). Ritual Conflict as Social Conflict: Liturgical Reform in the Roman Catholic Church. Sociological Analysys, 48/2, 138-157.
- Dobbelaere, K. (2008). Sekularyzacja. Trzy poziomy analizy. Tłum. R. Babińska. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos".
- Doncoeur, P. (1943). Conditions d'une renaissance liturgique populaire. Lyon: Editions de l'Abeille.
- Geertz, C. (2005). Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Tłum. M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Grad, P. (2017a). Rzymski racjonalizm. Teoria piśmienności przeciwko teorii sekularyzacji. Przegląd Humanistyczny, 2, 125-134.
- Grad, P. (2017b). O pojęciu tradycji. Studium krytyczne kultury pamięci. Warszawa: Fundacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego.
- Grześkowiak, J. (1975). Desakralizacja liturgii? Collectanea Theologica, 45/1, 76-81.
- Habermas, J. (2002). Teoria działania komunikacyjnego, t. II: Przyczynek do krytyki teorii rozumu funkcjonalnego. Tłum. A.M. Kaniowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Habermas, J. (2007). Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Tłum. W. Lipnik i M. Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Howell, C. (1953). The Work of Our Redemption. Oxford: Catholic Social Guild.
- Hull, G. (1995). The Banish Heart: Origins of Heteropraxis in the Catholic Church. Sydney: Spes Nova League.
- Jungmann, J. (1958). The Early Liturgy to the Time of Gregory the Great. Tłum. F.A. Brunner. London: Darton, Longmann and Tod.
- Jungmann, J. (1962). Pastoral Liturgy. London: Challoner Books.
- Marczewski, M. (1974). Wspólnota kultu a akomodacja liturgii. Collectanea Theologica, 44/1, 98-102.
- Mariański, J. (2006). Sekularyzacja i desekularyzacja w nowoczesnym świecie. Lublin: Wydawnictwo KUL.
- Milcarek, P. (2009). Historia Mszy. Przewodnik po dziejach rytu rzymskiego. Kraków: Wydawnictwo AA.
- Murphy, J.L. (1956). The Mass and Liturgical Reform. Milwaukee: Bruce.
- Nichols, A. (2005). Patrząc na liturgię. Krytyczna ocena jej dzisiejszej formy. Tłum. T. Glanz. Poznań: Klub Książki Katolickiej.
- Pecklers, K.F. (1998). The Unread Vision. The Liturgical Movement in the United States of America: 1926-1955. Collegeville: Liturgical Press.
- Peirce, Ch.S. (1997). Wybór pism semiotycznych. Tłum. R. Mirek i A.J. Nowak. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
- Pommarès, J.-M. (1999). L'origine du missel Romain dans la réforme de saint Pie V. W: L. Mérian (red.). Aspects historiques et theologiques du missel romain. Actes du V colloque d'etudes historiques, theologiques et canoniques sur le rite catholique romain. Versailles: Centre International d'Études liturgiques.
- Rappaport, R.A. (2007). Rytuał i religia w rozwoju ludzkości. Tłum. A. Musiał, T. Sikora i A. Szyjewski. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos".
- Reid, A. (2005). The Organic Development of the Liturgy. San Francisco: Ignatius Press.
- Schmidt, H. (1971). Liturgia w nowoczesnym świecie. Tłum. B. Skóra. Concilium, 2/7, 82-93.
- Szahaj, A. (2003). Czy potrzebujemy konsensu? W: B. Sierocka (red.), Przełom komunikacyjny a filozoficzna idea konsensu. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 190-198.
- Wagner, J. (1993). Mein Weg zur Liturgiereform: 1936-1938 Erinnerungen. Freiburg - Basel - Vienna: Herder.
- Warczok, T. (2011). Konflikt, rytuał, emocje - socjologia Randalla Collinsa. Wstęp do: R. Collins. Łańcuchy rytuałów interakcyjnych. Tłum. K. Suwada. Kraków: Zakład Wydawniczy "Nomos", IX-XXXIII.
- Zachara, M. (2014). Krótka historia mszału rzymskiego. Warszawa: PROMIC.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171552673
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.