Nieprawidłowości w sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych

• Autorzy: Czesław Bartłomiej Martysz , Krzysztof Kleban

Warianty tytułu

Irregularities in Credit Union Sector

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe zrodziły się z idei samofinansowania tworzących je członków, których łączyła pewna więź (np. wspólny zakład pracy lub miejsce zamieszkania). Z biegiem czasu SKOK-i zaczęły się dynamicznie rozwijać i upodabniać do banków, mimo że działały na podstawie bardziej liberalnych przepisów prawa i uproszczonych zasad rachunkowości. Przy braku należytego nadzoru doprowadziło to do wielu wypaczeń i nadużyć w gospodarce kas, które ujawniono dopiero po 2012 r., tj. po przejęciu nadzoru nad sektorem SKOK przez KNF. W efekcie wykrytych nieprawidłowości wiele kas upadło lub zostało przejętych przez inne instytucje finansowe. Celem artykułu jest ukazanie najczęściej występujących nadużyć w sektorze SKOK w ciągu ostatnich lat. W artykule przytoczono m.in. przykłady nierzetelnych zabiegów księgowych, omijania obowiązującego prawa, prania pieniędzy oraz wyprowadzania środków finansowych poza system SKOK. Artykuł uzupełniają cenne informacje zdobyte w trakcie rozmów z pracownikami sektora SKOK, które jeden z autorów uzyskał w czasie swojej praktyki zawodowej w banku komercyjnym obsługującym kasy. (abstrakt oryginalny)

EN

Co-operative credit unions (PL abbr. SKOK) have emerged from the idea of self-financing co-operatives run by the members for the members and formed by people who have something in common (e.g., locality, in which they live or work). Over time, SKOKs have become a fast-growing alternative to banks although regulations governing them were much more liberal and they were required to apply simplified rules of accounting. In the absence of adequate supervision, these arrangements had led to a number of cases of misrepresentation and financial abuses in their management, which got revealed as late as after the year 2012, i.e., after the credit unions had been subjected to the supervision of the KNF - Polish Financial Supervision Authority. As a result of these irregularities, many SKOK credit unions went bankrupt or were taken over by other financial institutions. The goal of the paper is to discuss irregularities the most often committed in the SKOK sector over recent years. We give examples of, e.g., false accounting, circumventing the law, money laundering or taking financial assets outside of the SKOK system. The paper is supplemented with valuable data collected from interviews with credit union sector employees by one of the authors conducted during his professional internship in a commercial bank, which acted as a service provider to SKOK credit unions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kasy spółdzielcze; Nadużycia gospodarcze; Pranie brudnych pieniędzy; Rachunkowość

EN

Credit unions; Economic frauds; Money laundering; Accounting

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2019
• Numer: z. 171
• Strony: 37--59

Twórcy

autor

Czesław Bartłomiej Martysz

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

autor

Krzysztof Kleban

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Akerlof G.A., Shiller R.J. [2017], Złowić frajera. Ekonomia manipulacji i oszustwa, PTE, Warszawa.
• Bekieszczuk K. [2011], Nadzór KNF nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław.
• Dunajski A. [2012], Służąc ludziom, 20 lat SKOK w Polsce, Spółdzielczy Instytut Naukowy, Sopot.
• Golec M. [2009], System gwarantowania depozytów w spółdzielczych kasach oszczędnościowo- -kredytowych, "Ekonomiczne Problemy Usług", nr 38, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Golec M. [2016], Regulacje ryzyka działalności kredytowej spółdzielczych kas oszczędnościowo- -kredytowych w porównaniu do banków, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia", nr 4/ (82).
• Gryber M. [2015], Rola władz w SKOK, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa.
• Janc A. (red.) [2010], Bankowość a kryzys na rynkach finansowych, "Zeszyty Naukowe", 140, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Konarski M., Woch M. [2014], Z zagadnień nadzoru i kontroli organów władzy publicznej w Polsce, t. IV, Marek Woch, Warszawa.
• Kotliński G., Waliszewski K. [2012], Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, CeDeWu, Warszawa.
• Kutera M. [2008], Rola audytu finansowego w wykrywaniu przestępstw gospodarczych, Difin, Warszawa.
• Kutera M. [2016], Nadużycia finansowe. Wykrywanie i zapobieganie, Difin, Warszawa.
• Pluskota P. [2013], Mikrofinanse w ograniczaniu niedoskonałości rynków kredytowych, CeDeWu, Warszawa.
• Rogowski W. (red.) [2014], Nowe koncepcje i regulacje nadzoru finansowego: nadzór makrostabilnościowy, nadzór bankowy SKOK, instrumenty finansowe, Oficyna Allerhanda, Kraków-Warszawa.
• Szelągowska A. (red.) [2007], Instytucje rynku finansowego w Polsce, CeDeWu, Warszawa.
• Wiszniowski E. [2014], Rewolucja czy normalizacja rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych?, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 373, s. 282-195.
• Ćwiklak D. [2017], Prezydent nagradza za tworzenie SKOK-ów, "Newsweek", 16.11.2017, http://www.newsweek.pl/polska/polityka/jaroslaw-bierecki-dostal-order-za-skok-i-odandrzeja-dudy,artykuly,419000,1.html, dostęp 16.11.2017.
• Holzer R., Omachel R., Węglewski M. [2013], SKOK nad przepaścią, "Newsweek", 12.06.2013, http://www.newsweek.pl/biznes/wiadomosci-biznesowe/skok-nad-przepas-cia,105146,1,1. html, dostęp 12.06.2013.
• Kowalczuk S. [2018], Wyłudzenia w SKOK Wołomin. Były poseł OSKARŻONY przez prokuraturę, 13.02.2018, http://www.se.pl/wiadomosci/polityka/wyludzenia-w-skok-wolomin-byly-posel-oskarzony-przez-prokurature_1040189.html, dostęp 11.01.2017.
• Mikołajewska B. [2012], Długi SKOK (do Luksemburga), "Polityka", nr 35.
• Omachel R. [2014], Czy w SKOK-u Wołomin ktoś pierze pieniądze?, "Newsweek", 30.10.2014, http://www.newsweek.pl/biznes/czy-w-skok-u-wolomin-ktos-pierze-pieniadze,105388,1,1. html, dostęp 30.10.2014.
• Tokarz D. [2015], Jak państwo przegrało z oszustami, "Puls Biznesu", 27.02.2015, https://www. pb.pl/jak-panstwo-przegralo-z-oszustami-784812., dostęp 27.02.2015.
• Wilkowicz Ł. [2013], KNF: To wyprzedaż placówek podniosła SKOK-om dochody w 2012 roku, "Dziennik Gazeta Prawna", 26.06.2013, http://serwisy.gazetaprawna.pl-/finanse-osobiste/ artykuly/714222, knf-to-wyprzedaz-placowek-podniosla-skok-om-dochody-w-2012-roku. html, dostęp 26.06.2013.
• Wilkowicz Ł. [2017], Wyłączenie spod nadzoru KNF dziewięciu SKOK-ów, "Dziennik Gazeta Prawna", 11.01.2017, http://serwisy.gazetaprawna.pl/finanse-osobiste/artykuly/1009524, ustawa-o-skok-nadzor-knf-o-skok.html
• Depository Institutions Deregulation and Monetary Control Act of 1980, Pub.L. No. 96-221, 94 Stat. 132(1980).
• Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, Dz.U. z 2016 r., poz. 21 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553 z późn. zm. Nieprawidłowości w sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych 57
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Dz.U. z 2016 r., poz. 1998 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. z 2004 r. nr 173, poz. 1807 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, Dz.U. z 2012 r., poz. 855 z późn. zm.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 marca 2009 r., K 23/07, Dz.U. z 2009 r. nr 50, poz. 403.
• Afera SKOK pod lupą sejmowej komisji. Kasy sprzedawały sługi za "obietnice" [2015], 7.05, https://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/afera-skok-pod-lupa-sejmowej-komisji-kasy,118,0,1787766.html
• Bednarz P. [2017], Upadłości SKOK-ów kosztują miliardy, 18.09, https://businessinsider.com. pl/finanse/koszty-upadlosci-skok-ow/5meetsh
• Boczoń W. [2016], Dlaczego syndyk wysyła wezwania do zapłaty, czyli czym się różni SKOK od banku?, 7.12, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Dlaczego-syndyk-wysyla-wezwania-do- -zaplaty-czyli-czym-sie-rozni-SKOK-od-banku-7488228.html
• Były prezes SKOK Wołomin może wyjść z aresztu. Jeśli wpłaci milion złotych kaucji [2015], 31.10, http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-byly-prezes-skok-wolomin-moze-wyjsc-zaresztu-jesli-wplaci-m,nId,1913929
• Harmonogram działań KNF w sprawie SKOK Wołomin [2015], 22.05, https://www.knf.gov. pl/?articleId=58748&p_id=18
• http://siteresources.worldbank.org, dostęp 1.06.2018.
• http://www.aferyfinansowe.pl, dostęp 1.06.2018.
• http://www.skef.pl, dostęp 1.06.2018.
• http://www.skok.pl, dostęp 1.06.2018.
• http://www.taxhavens.biz, dostęp 1.06.2018.
• http://www.worldbank.org, dostęp 1.06.2018.
• https://www.kasastefczyka.pl, dostęp 1.06.2018.
• Informacja w sprawie powiązań kapitałowych i personalnych w sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK) [2014], 21.10, https://www.knf.gov.pl/?article-Id=- 60593&p_id=18
• Jabłoński M. [2017], Afera SKOK Wołomin. Ponad 400 tomów akt oraz około 1000 tomów załączników, 7.11, https://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/afera-skok-wolomin-prokuratura-podejrzani,187,0,2385595.html
• Komunikat KNF dotyczący restrukturyzacji SKOK Jaworzno oraz SKOK Piast [2018], 13.07, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleId=62368&p_id=18
• Komunikat z 277. Posiedzenia KNF w dniu 29 września 2015 r. [2015], https://www.knf.gov. pl/?articleId=53836&p_id=18http://pnf.pl/polskie-nagrody-filmowe-orly-2014-rozdane/
• Nagrody Feniksa rozdane! [2011], 13.06, http://niezalezna.pl/11961-nagrody-feniksa-rozdane
• Przekręty w SKOK Wołomin. Wiceprezes aresztowana [2014], 26.04, http://www.newsweek.pl/biznes/wyludzenia-skok-wolomin-aresztowanie-wiceprezes-newsweek-pl,artykuly, 284879,1.html
• Raport o sytuacji SKOK po III kwartale 2017 [2018], 11.01, https://www.knf.gov.pl/?articleId=60671&p_id=18
• Raport o sytuacji SKOK po III kwartale 2017 r. [2018], 11.01, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/ komponenty/img/Raport_o_sytuacji_SKOK_w_2013_37858_58031.pdf
• Raport Roczny 2013 BFG [2014], 19.11, https://www.bfg.pl/wp-content/uploads/2016/10/ bfg_pl_2013.pdf
• Rekomendacje dla SKOK [2018], 21.12, https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/regulacje_i_prak- -tyka/rekomendacje_i_wytyczne/rekomendacje_dla_SKOK
• SKOK Wołomin jak piramida finansowa. Pieniądze wyprowadzone z firmy to ogromna suma [2015], 3.04, http://niezalezna.pl/65737-skok-wolomin-jak-piramida-finansowa-pieniadze- -wyprowadzone-z-firmy-to-ogromna-suma
• Sytuacja SKOK w 2013 roku [2014], kwiecień, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponen-ty/ img/Raport_o_sytuacji_SKOK_w_2013_37858_58031.pdf
• Sytuacja SKOK w I kwartale 2013 roku [2013], lipiec, https://www.knf.gov.pl/?article-Id=- 58040&p_id=18
• Upadłość SKOK Arka [2016], 12.07, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?article-Id=- 54940&p_id=18
• Upadłość SKOK NIKE [2017], 3.07, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?article-Id=- 57332&p_id=18
• Upadłość SKOK Polska [2016], 13.04, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?article-Id=- 54941&p_id=18
• Zawieszenie działalności SKOK Arka oraz wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości [2016], 11.05, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleId=54961&p_id=18
• Zawieszenie działalności SKOK Wybrzeże oraz wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości [2017], 15.09, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleId=58644&p_id=18