Kwestie peloponeskie. Demokracja przeciw prawu. Hybris radykałów

• Autorzy: Jerzy Oniszczuk

Warianty tytułu

Peloponnesian issues. Democracy against the law. Hybris of radicals

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Klęska Hellenów w wojnie peloponeskiej V w. p.n.e nastąpiła po wielu wiekach od zaistnienia martwej ciszy po wojnie trojańskiej i po trwających później trzy stulecia tzw. wiekach ciemnych oraz opowieściach ludowych o mykeńskich herosach, po poetyckich (Homer) czasach opowieści, które zbudowały ideę organizującą nowy świat Hellenów. Wydarzenia peloponeskie zamknęły - niejako ponownie - pewien ład; tym razem był to porządek demokratów cechujących się pychą arystokratów (Ateny) i porządek oligarchów o bucie demokratów (Sparta). Ale też, o ile wojna pod Troją przygotowała upadek króla (Agamemnon), to wojna pod Atenami przygotowała powrót króla, tym razem Macedońskiego, który złakniony pysznej sławy bohatera achajskiego, podążył drogą mykeńskiego władcy. Wojna peloponeska ostatecznie nie skończyła się sukcesem jakichś sprawiedliwych poleis greckich czy całej Grecji. Rezultaty owej wojny wyraża myśl mówiąca o powszechnej klęsce peloponeskiej. Walczyły między sobą interesy ustroju oligarchicznego i demokratycznego. Co jednak niezwykle ważne, pojawił się poważny konflikt: demokracja populistyczna (większościowa) przeciw prawu i sprawiedliwości. Ów konflikt okazał się możliwy z powodu braku jakiejś instytucji publicznego arbitra czy moralnego autorytetu, które zapobiegłyby upadkowi umiarkowania, będącego konstytutywną (sine qua non) cechą demokracji(Solon). Bez umiarkowania nie ma demokracji.(abstrakt oryginalny)

EN

The defeat of the Hellenes in the Peloponnesian war in the 5th century B. C. happened a number of centuries after a deathly silence following the Trojan War and so called dark ages (lasting three centuries) as well as after popular stories on heroes of Mycenae and after poetic (Homer) times of storytelling. Those stories created an idea organizing a new world of archaic Greeks. The Peloponnesian events closed - in a way again - the certain order; this time it was the order of democrats characterized by the hubris of aristocracy (Athens) and the order of oligarchs characterized by the arrogance of democrats (Sparta). While the Trojan war prepared the fall of king Agamemnon, the Athens' war prepared the king's come back, this time the Macedonian one, who - craving for the fame of an Achaean hero -followed the path of a Mycenae ruler. Finally, the Peloponnesian war did not bring success of some Greek poleis or the whole Greece. Results of this war are expressed by a conclusion on the common Peloponnesian failure. It was a clash of interests of oligarchic order with democracy. What is important, a serious conflict arose: populist (majority) democracy against law and justice. This conflict was possible due to the lack of any institution of a public arbiter or moral authority, which could prevent a fall of moderation as an essential (sine qua non) feature of democracy (Solon). There is no democracy without moderation and self-resistance.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Demokracja; Prawo

EN

Democracy; Law

• Czasopismo: Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 4
• Strony: 29--63

Twórcy

autor

Jerzy Oniszczuk

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Cross M., The Creativity of Crete City States and the Foundations of the Modern World, Signal Books, Oxford 2011.
• Daves J. K., Cultural, Social and Economic Features of the Hellenistic World, "Cambridge Ancient History" VII, 1, 1984.
• Dziubka K., Teoria demokratycznej obywatelskości - zarys problemu, [w:] Społeczeństwo obywatelskie, red. W. Bokajło, K. Dziubek, Wydawnictwo UWr., Wrocław 2001.
• Głąbiowski K., Wychowanek ateńskiej demokracji wielbicielem monarchii perskiej, [w:] Ksenofont, Wychowanie Cyrusa (Cyropaedia), tłum. K. Głąbiowski, B. Burliga, A. Marchewka, A. Ryś, ISKŚiO UWr., Wrocław 2014.
• Hansen M. H., Polis. Wprowadzenie do dziejów greckiego miasta-państwa w starożytności, Wydawnictwa UW, Warszawa 2011.
• Harris E. M., Democracy and the Rule of Law in Classical Athens: Essays on Law, Society, and Politics, Cambridge University Press, Cambridge 2006.
• Herodot, Dzieje, tłum. S. Hammer, Czytelnik, Warszawa 2004.
• Krawczuk A., Mity, Mędrcy, Polityka, PIW, Warszawa 1975.
• Kulesza R., Sparta w V-IV wieku p.n.e., Mada, Warszawa 2003.
• Lengauer W., Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, DiG, Warszawa 1999.
• Murray O., Narodziny Grecji, tłum. A. Twardecki, Prószyński i S-ka SA, Warszawa 2004.
• Oniszczuk J., Przemoc - Pokój - Prawa człowieka, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2016.
• Parker V., Tyrans and Lawgivers, [w:] %e Cambridge Companion to Archaic Greece, red. H. A. Shapiro, Cambridge University Press, Cambridge 2007.
• Ryan A., On Politics. A History of Political Thought. From Herodotus to the Present, Book One, Liveright Publ. Corp., New York/London 2012.
• Saxonhouse A. W., Athenian Democracy: Modern Mythmakers and Ancient Theorists, "Political Science and Politics" 26, 1993.
• Sokrates, [w]: Obrona Sokratesa, [w]: Platon, Uczta, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton, Fedon, PWN, Warszawa 1982.
• Tukidydes, Wojna peloponeska, tłum. K. Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa 1988.
• Witwicki W., [w]: Platon, Uczta, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton, Fedon, PWN, Warszawa 1982.
• Zieliński T., Grecja niepodległa, Wydawnictwo Śląsk, Warszawa 1995.