Spójność Unii Europejskiej w dobie zmian

• Autorzy: Jan Barcz

Warianty tytułu

The Cohesion of the European Union in Time of Change

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Debata nad obecnym stanem procesu integracji europejskiej oraz nad przyszłym jego losem koncentruje się od wielu lat, zwłaszcza zaś od końca ubiegłego dziesięciolecia (od wybuchu kryzysu fi nansowego), na groźbie jego fragmentacji: rozważane są różne warianty wewnętrznego zróżnicowania Unii Europejskiej - które mogłyby prowadzić do jej rozpadu, względnie formuła Unii elastycznej - która, zachowując spójność instytucjonalno-prawną, dopuszczałaby nawet daleko idące wewnętrzne kręgi wzmocnionej współpracy między grupami państw członkowskich w określonych dziedzinach. W zależności od przyjętego modelu dalszego losu Unii poszczególne państwa członkowskie oraz instytucje unijne budują strategie "swojej" polityki europejskiej. Przyjęcie określonej strategii ma na obecnym etapie rozwoju Unii, podlegającej dynamicznym przemianom, znaczenie zasadnicze. Od przyjętego kierunku działania zależy bowiem - z jednej strony - czy Unia umocni swoją spójność i konkurencyjność (gospodarczą i polityczną) w skali globalnej, z drugiej zaś - czy dane państwo członkowskie znajdzie się w unijnym centrum decyzyjnym (owym "twardym trzonie" europejskim), na peryferiach procesu integracji europejskiej, czy też zdecyduje się na exit, czyli wyjście z niej, śladem Zjednoczonego Królestwa. Są to decyzje tym bardziej istotne i trudne, że proces integracji europejskiej wystawiony został dodatkowo na "podwójny szok" - właśnie Brexitu i na zmiany w polityce Stanów Zjednoczonych po objęciu urzędu prezydenta przez Donalda Trumpa. W niniejszym artykule podjęto próbę - w nawiązaniu do wcześniejszych publikacji - sprecyzowania tych dylematów. Punktem wyjścia dla takiej próby musi być diagnoza stanu, w jakim znajduje się obecnie Unia, czyli odniesienie się do nośnego poglądu, iż Unia znajduje się w głębokim kryzysie, a strefa euro na krawędzi rozpadu. Autor artykułu gruntownie nie zgadza się z taką tezą. Jej odrzucenie zmusza natomiast do analizy "stopnia dyferencjacji" wewnątrz Unii i jego wpływu na status poszczególnych państw członkowskich w UE. Wymaga również rozważenia zasadniczych czynników, które są przesłanką zachowania spójności instytucjonalno-prawnej Unii, przy uwzględnieniu jej wewnętrznego zróżnicowania, jako nowego, ważnego paradygmatu procesu integracji europejskiej. Do czynników tych, oprócz - tradycyjnie - swobód unijnego rynku wewnętrznego, należy wspólny pieniądz - euro, a ostatnio w coraz większym stopniu - szanowanie katalogu wspólnych wartości Unii, koncentrującego się wokół praworządności. Zwłaszcza te dwa ostatnie czynniki wymagają szczególnej uwagi, tym bardziej że reforma ustrojowa całej Unii od paru już lat koncentruje się wokół reformy Unii Gospodarczej i Walutowej a naruszanie w niektórych państwach UE, w tym w Polsce, praworządności skutkuje również postępującą alienacją polityczną takich państw w Unii. (fragment tekstu)

EN

The article refers to the actual debate on the model of differentiated integration. According to the author, it should be assumed that further internal differentiation of the European Union (EU) has become a structural and essential element of the development of European integration. At the same time, it should be stressed that the fundamental core of EU reform revolves around the Eurozone. Membership of the Eurozone has a direct infl uence on the position of a state in the EU. The other important point of reference is the princ iple of democratic rule of law which is the basis for co-operation within the EU and its effectiveness. From this point of view, the author analyses the attitude of the present Polish government towards the EU: infringements of the rule of law and the negative attitude towards membership of the Eurozone will gradually weaken Poland's international position and affect the quality of EU membership. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka spójności; Integracja gospodarcza i polityczna Europy; Praworządność; Reforma UE

EN

Cohesion policy; Economic and political integration of Europe; Rule of law; EU Reform

• Czasopismo: Sprawy Międzynarodowe
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 2
• Strony: 21--39

Twórcy

autor

Jan Barcz

• Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie

Bibliografia

• A Blueprint for a Deep and Genuine Economic and Monetary Union. Launching a European Debate, Communication from the Commission, Brussels, 28.11.2012. COM(2012) 777 final.
• Balcer A., Buras P., Gromadzki G., Smolar E., W zwarciu. Polityka europejska rządu PiS, Fundacja im. Stefena Batorego, Warszawa 2017.
• Barcz J., Główne kierunki reformy ustrojowej post-lizbońskiej Unii Europejskiej (2010-2015). Sanacja i konsolidacja strefy euro, Wszechnica IJM, Piaseczno 2016 (janbarcz.prv.pl).
• Barcz J., Nowy Traktat dla Unii Europejskiej?, "Państwo i Prawo" 2017, nr 1.
• Barcz J., Różnicujący się proces integracji europejskiej a Polska, w: J. Barcz i in. (red.), Polska w Unii Europejskiej. Nowe wyzwania, Komisja Europejska. Przedstawicielstwo w Polsce, Warszawa 2018.
• Barcz J., Ustrój lizbońskiej Unii Europejskiej. Podstawy traktatowe, struktura, instytucje i prawo, Wszechnica IJM, Piaseczno 2017 (janbarcz.prv.pl).
• Barcz J., W sprawie modelu przyszłej Unii Europejskiej: integracja zróżnicowana czy integracja elastyczna?, "Państwo i Prawo" 2015, nr 5.
• Barcz J., Zawidzka-Łojek A. (red.), Wniosek Komisji Europejskiej w sprawie wszczęcia w stosunku do Polski procedury art. 7 TUE. Ramy prawno-polityczne, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2018.
• Biała księga w sprawie przyszłości Europy. Refl eksje i scenariusze dotyczące przyszłości EU-27 do 2025 r., Komisja Europejska COM(2017) 2025 fi nal, 1 marca 2017 r.
• Borawska-Kędzierska E., Strąk K., Polityka wizowa, azylowa i migracyjna, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa 2009.
• Buras P., Przygotujcie się na nową Europę, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2017.
• Commission sets out Roadmap for deepening Europe's Economic and Monetary Union, Brussels, 6 December 2017.
• Corrigendum oraz European Council. The President. Towards a genuine economic and monetary union. Interim Report, Brussels, 12 Octobre 2013.
• Council of the European Union. EN 8753/18 (OR. en) PROVISIONAL VERSION PRESSE 25 PR CO 25. OUTCOME OF THE COUNCIL MEETING. 3615th Council meeting General Affairs. Brussels, 14 May 2018.
• Discours du Président Jean-Claude Juncker à la plénière du Parlement européen sur le Cadre financier pluriannuel pour l'après-2020, Bruxelles, le 2 mai 2018 (http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-18-3649_fr.htm).
• Fabbrini F. (red.), Economic Governance in Europe. Comparative Paradoxes and Constitutional Challenges, Oxford University Press, Oxford 2016.
• Giegerich Th., Schmitt D.C., Zeitzman S. (red.), Flexibility in the UE and Beyond. How Much Differentiation Can European Integration Bear?, Nomos, Baden-Baden 2017.
• IEHC 153 THE HIGH COURT Record No: 2013 EXT 295. Request for Preliminary Ruling Pursuant to Article 267 TFEU dated the 23 r. day of March, 2018.
• Joerges Ch., Glinski C. (red.), The European Crisis and the Transformation of Transnational Governance. Authoritarian Managerialism versus Democratic Governance, Oxford-Portland, Oregon 2014.
• Juncker J.-C. (oprac.), Dokończenie budowy europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej, Sprawozdanie pięciu przewodniczących z 21 czerwca 2015 r., https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/fi les/5-presidents-report_pl.pdf.
• Komisja Europejska, COM(2017)291 z dnia 31 maja 2017 r.
• Kranz J., Jak postrzegać Unię Europejską? Kilka podstawowych pojęć i problemów, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2013.
• Munich Security Report 2017. Post-Truth, Post-West, Post-Order?, Stiftung Münchner Sicherheitskonferenz (www.ppa-offi ce.com).
• Nowak-Far A., Funkcjonowanie rynku wewnętrznego Unii Europejskiej - wyzwania dla Polski, w: J. Barcz i in. (red.), Polska w Unii Europejskiej. Nowe wyzwania, Komisja Europejska. Przedstawicielstwo w Polsce, Warszawa 2018.
• Plan działania na rzecz pogłębionej i rzeczywistej Unii Gospodarczej i Walutowej. Otwarcie debaty europejskiej, Komunikat Komisji, Bruksela, dnia 30.11.2012 r. COM(2012) 777 final/2.
• Prawda M., Krajobraz po szoku, w: J. Barcz i in. (red.), Polska w Unii Europejskiej. Nowe wyzwania, Komisja Europejska. Przedstawicielstwo w Polsce, Warszawa 2018.
• President Jean-Claude Juncker's State of the Union Address 2017, European Commission, Brussels, 13 September 2017.
• Sadurski W., How Democracy Dies (in Poland): A Case Study of Anti-Constitutional Populist Backsliding, Sydney Law School, Legal Studies Research Paper No. 18/01, January 2018 (http://ssrn.com/abstract=3103491).
• Świeboda P., Jedność w różnorodności - agenda Unii Europejskiej na lata 2017-2019, w: J. Barcz i in., Polska w Unii Europejskiej. Nowe wyzwania, Komisja Europejska. Przedstawicielstwo w Polsce, Warszawa 2018.
• Tocci N., Faleg G., Towards a More United and Effective Europe: A Framework for Analysis, Imagining Europe, Instituto Affari Internazionali. Documenti, No. 1, October 2013.
• Vrie S. de, Bernitz U., Weatherill S. (red.), The EU Charter of Fundamental Rights as a Binding Instument, Oxford-Porland, Oregon 2015.
• Wilkin J. (red.), Raport środowiska naukowego PAN dotyczący integracji europejskiej i miejsca Polski w tym procesie, Polska Akademia Nauk. Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych, Warszawa 2018.
• Wywiad z ministrem Jackiem Czaputowiczem, "Gazeta Wyborcza", 23 III 2018.