Instytucja obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w praktyce: wokół debaty w sprawie projektu "Stop Aborcji"

• Autorzy: Irena Pańków

Warianty tytułu

Citizens' Legislative Initiative in Practice: on the Debate Concerning Project "Stop Abortion"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym tematem tego opracowania jest analiza projektu Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej "Stop Aborcji" z 2015 r. oraz ogólniejsza refleksja nad tą instytucją w świetle założeń teorii demokracji liberalnej. Rekonstruuję okoliczności w jakich doszło do podjęcia inicjatywy ustawodawczej, kontekst polityczny, społeczny i kulturowy oraz debatę sejmową nad tym projektem. OIU jako nowa instytucja demokratyczna w zamierzeniu jej twórców była odpowiedzią na bolączki i ułomności demokracji w Polsce, jako pomysł na demokratyzację życia społecznego i politycznego poprzez zwiększenie ogólnej aktywności obywateli i ich udziału w podejmowaniu decyzji państwowych. OIU Stop Aborcji analizuję jako projekt uruchamiający szeroką inicjatywę obywatelską w "świecie życia", indywidualną i zorganizowaną, spełniającą wymogi demokracji partycypacyjnej. Duży kapitał społeczny, kapitał kulturowy zgromadzony wokół inicjatywy "Stop Aborcji" jest instrumentalizowany przez aktorów politycznych. Debata, jaka miała miejsce w związku z OIU "Stop Aborcji" tak w Sejmie, jak i w szerokim dyskursie publicznym zagraża podstawom demokracji liberalnej. Najprościej ujmując, inicjatorzy projektu "Stop Aborcji" swój partykularny punkt widzenia wynikający z wyznawanego światopoglądu motywowanego fundamentalistycznymi postawami usiłują narzucać państwu i społeczeństwu. (abstrakt oryginalny)

EN

The work focuses on the analysis of the 2015 citizens' legislative initiative "Stop Abortion" and gives a careful thought to this instrument in the light of the assumptions of the theory of liberal democracy. I reconstruct the circumstances of the legislative initiative, its political, social and cultural context and the discussion on the project in the Sejm. A citizens' legislative initiative (CLI) as a new democratic instrument was intended to be a response to problems and deficiencies of democracy in Poland, an idea to make social and political life democratic by increasing general activeness of citizens and their participation in taking state decisions. I analyse the CLI of "Stop Abortion" as a project activating a broad, individual and organised, citizens' initiative in the "world of life" and if it meets the requirements of participative democracy. Political actors treat this big social and cultural capital gathered around the initiative "Stop Abortion" in an instrumental way. The discussion on the "Stop Abortion" project in the Sejm is a denial of the requirements of deliberative democracy. Simply speaking, the initiators of "Stop Abortion" impose their subjective point of view on the state, which they want to use as a tool in popularising their views as legally binding rules, which is in conflict with values and endangers the foundations of liberal democracy. It is also an indication of degradation of public language and political communication. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Społeczeństwo obywatelskie; Zaangażowanie obywateli; Debata publiczna; Aborcja

EN

Civic society; Citizen involvement; Public debate; Abortion

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 1 (64)
• Strony: 237--268

Twórcy

autor

Irena Pańków

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Antoszewski A., Współczesne teorie demokracji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2016.
• Barber B., Participatory Democracy, [w:] S. Lipset (red.), The Encyclopedia of Democracy, Washington (D.C.) 1995.
• Baynes K., Habermas, [w:] D. Boucher, P. Kelly (red.), Myśliciele polityczni. Od Sokratesa do współczesności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
• Dańkowski D. Ks., SJ, hasło: Obywatel, [w:] B. Szlachta (red.), Słownik społeczny, Wydawnictwo WAM, 2004.
• Filipowicz S., Historia myśli polityczno-prawnej, ARCHE, Gdańsk 2003.
• Filipowicz S., Demokracja. O władzy iluzji w królestwie rozumu, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
• Gadowska K., Winczorek J., Sfera publiczna - funkcje, dysfunkcje, normy oficjalne i nieoficjalne, "Studia Socjologiczne" 2013, nr 1.
• Giza-Poleszczuk A., Dobre rządzenie a debata publiczna, "Zarządzanie Publiczne" 01/VII 2007.
• Graff A., Karolczuk E., Gender to poważna sprawa, [w:] M. Sutowski (red.), Rok dobrej zmiany, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.
• Grygienć J., Demokracja na rozdrożu. Deliberacja czy partycypacja polityczna, Universitar, Kraków 2017.
• Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• Haidt J., Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?, Smak Słowa, Sopot 2014.
• Klamut R., Aktywność obywatelska jako rodzaj aktywności społecznej - perspektywa socjologiczna, "Studia Socjologiczne" 2013, nr 1.
• Krastew I., Demokracja nieufnych. Eseje polityczne, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.
• Krasnodębski Z., hasło: Habermas Jurgen, [w:] Encyklopedia Socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.
• Krysztacki K., hasło: Problem społeczny, [w:] Encyklopedia Socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 2000.
• Łętowska E., Tego wygaszania już nie da się odkręcić, [w:] M. Sutowski (red.), Rok dobrej zmiany, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.
• Nalewajko E., Obywatelska inicjatywa ustawodawcza w systemie przedstawicielskim jako przykład niedopasowania instytucjonalnego, "Studia Polityczne" 2017, nr 4.
• Peisert A., Demokracja deliberatywna: utopia czy ratunek dla demokratycznych wartości?, "Kultura Liberalna" nr 52, 2 stycznia 2010.
• Piotrowski A., Tożsamość zbiorowa jako temat dyskursu polityki. Dwa przemówienia parlamentarne - analiza przypadku, [w:] M. Czyżewski, A. Piotrowski, S. Kowalski (red.), Rytualny chaos, Kraków 1997.
• Rachwał M., Funkcjonowanie Obywatelskiej Inicjatywy Ustawodawczej w Polsce. Podstawy Prawne - Polityka - Perspektywy Rozwojowe, UAM, Poznań 2016.
• Radiukiewicz A., Obywatelskość w dyskursie parlamentarnym - analiza debat nad obywatelskimi inicjatywami ustawodawczymi, "Myśl Ekonomiczna i Polityczna" 2017 nr 4(59).
• Rytel-Warzocha A., Uziębło P., Herrmann M., Raport "Obywatele Decydują. Obywatelska Inicjatywa Ustawodawcza jako narzędzie kształtowania postaw obywatelskich", Instytut Spraw Obywatelskich, Łódź 2017, wyd. 2.
• Sartori G., Teoria demokracji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
• Wejbert-Wąsiewicz E., Aborcja w dyskursie publicznym. Monografia zjawiska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
• Wnuk-Lipiński E., Socjologia życia publicznego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• Wołek A., Demokracja nieformalna. Konstytucjonalizm i rzeczywiste reguły polityki w Europie Środkowej po 1989 r., ISP PAN, Warszawa 2004.
• Wywiad Autorki artykułu z J. Wenderlichem, marzec 2017 r., materiały własne.
• Zgiep M., Pojęcie deliberacji. Próba ujęcia kompleksowego, "Studia Polityczne" 2012, nr 29.

Identyfikatory

DOI

10.26399/meip.1(64).2019.08/a.e.wasilewska