Poglądy ekonomiczne przedstawicieli szkoły krakowskiej

• Autorzy: Urszula Zagóra-Jonszta

Warianty tytułu

Economic Views of the Cracow School

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Mianem szkoły krakowskiej określano ekonomistów, którzy związani byli ze środowiskiem ekonomicznym Krakowa. Przewodniczył im profesor Adam Krzyżanowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1921 r. założyli oni Towarzystwo Ekonomiczne, które miało propagować wiedzę ekonomiczną w społeczeństwie oraz walczyć z nadmierną ingerencją państwa w życie gospodarcze. Poglądy szkoły krakowskiej w dużym stopniu kształtowały opinię publiczną, a jej przedstawiciele cieszyli się dużym autorytetem w społeczeństwie. W artykule podjęto próbę syntetycznego przedstawienia stanowiska krakowskich ekonomistów wobec najważniejszych zagadnień dotyczących: etatyzmu, polityki monetarnej oraz podatkowej. Zwrócono uwagę na ich ocenę z punktu widzenia założeń liberalizmu ekonomicznego. Przegląd publikacji krakowskich ekonomistów wyraźnie wskazuje na konserwatywne, neoklasyczne podejście do zagadnień gospodarczych. Zgodnie z duchem liberalnym przedstawiciele szkoły krakowskiej krytykowali szkodliwość rzekomo zbyt daleko posuniętego etatyzmu, zbyt wysokie podatki, które jednak nie skutkowały wzrostem dochodu fiskalnego oraz politykę monetarną rządu, prowadzącą do inflacji, a następnie do hiperinflacji markowej. Nie zgadzali się również z polityką Władysława Grabskiego, premiera i ministra skarbu, który dokonał reformy walutowej bez pomocy zagranicy i nie czekając na zrównoważenie budżetu. Uważali, że należało najpierw doprowadzić do równowagi w budżecie, a następnie zaciągnąć pożyczkę stabilizacyjną na umocnienie złotego. Krytycznie odnosili się do polityki deflacyjnej w latach wielkiego kryzysu gospodarczego, chociaż początkowo ją akceptowali. Stosując metodę analizy źródeł uzupełnioną metodą opisu i porównawczą, wykorzystano oryginalne teksty krakowskich ekonomistów. (abstrakt oryginalny)

EN

The term Cracow school relates to economists who were associated with the economic environment of Krakow. Prof. Adam Krzyżanowski from the Jagiellonian University chaired them. In 1921, they founded the Economic Society, which was supposed to promote economic knowledge in a society and fight against excessive state interference in economic life. The views of the Cracow school shaped public opinion to a large extent, and its representatives enjoyed great authority in a society. The article attempts to synthetically present the attitude of Kraków's economists to the most important issues: etatism, monetary and tax policy. Attention was drawn to their evaluation from the point of view of the assumptions of economic liberalism. The review of publications by Cracow economists clearly indicates a conservative, neoclassical approach to economic issues. According to the liberal spirit, representatives of the Cracow school criticized the harmfulness of allegedly too far-reaching etatism, too high taxes, which, however, did not result in an increase of fiscal income and monetary policy of the government, leading to inflation and then to mark's hyperinflation. They also disagreed with the politics of Władysław Grabski. They believed that first it was necessary to balance the budget, and then to take a stabilization loan to strengthen the zloty. They criticized deflation policy in the years of the great economic crisis, although initially they accepted it. Using the method of a source analysis supplemented by the description and comparison method, the original texts of Cracow economists were used. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Krakowska szkoła ekonomii; Etatyzm; Polityka pieniężna; Polityka podatkowa; Okres międzywojenny

EN

Cracow school of economics; Statism; Monetary policy; Tax policy; Inter-war period

• Czasopismo: Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy
• Rocznik: 2019
• Numer: z. nr 57
• Strony: 259--269

Twórcy

autor

Urszula Zagóra-Jonszta

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Heydel, A. (1927). Kapitalizm i socjalizm wobec etyki. Kraków: Gebethner i Wolff.
• Heydel, A. (1932a). Czy i jak wprowadzać liberalizm ekonomiczny? W: A. Heydel, T. Lulek, S. Schmidt, S. Wyrobisz, F. Zweig, Etatyzm w Polsce (z przedmową A. Krzyżanowskiego) (s. 70-98). Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Heydel, A. (1932b). Dążności etatystyczne w Polsce. W: A. Heydel i inni, Etatyzm w Polsce (s. 28-45). Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Heydel, A. (1932c). Gospodarcze granice liberalizmu i etatyzmu. W: A. Heydel i in., Etatyzm w Polsce (s. 1-27). Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Heydel, A. (1932d). Kryzys, interwencja, kartele. Ekonomista, I, 3-19.
• Krzyżanowski, A. (1921). Nauka o pieniądzu i kredycie. Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego.
• Krzyżanowski, A. (1923). Nauka skarbowości. Poznań: Wyd. Fiszer i Majewski.
• Krzyżanowski, A. (1926). Pauperyzacja Polski współczesnej. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Krzyżanowski, A. (1926). Polityka finansowa rządu. Czas, 24.09., 219; Jakiej pożyczki stabilizacyjnej nam potrzeba? Czas, 29.12., 297.
• Krzyżanowski, A. (1927a). Rządy Marszałka Piłsudskiego. Kraków: Nakł. autora.
• Krzyżanowski, A. (1927b). Dwa programy finansowe. Jesień 1925 i wiosna 1927. Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Krzyżanowski, A. (1928). Bierny bilans handlowy, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Krzyżanowski, A. (1929). Polska koniunktura gospodarcza w świetle teorii przesileń i przewidywań, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Krzyżanowski, A. (1931). Polityka i gospodarstwo. Pisma pomniejsze oraz przemówienia 1920-1931, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
• Krzyżanowski, A., (1934). Nowe podatki, Czas, 30.01., 29.
• Krzyżanowski, A. (1935). Moralność współczesna. Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Lulek, T. (1932a). Przedsiębiorstwa państwowe. W: A. Heydel i in., Etatyzm w Polsce (235-319). Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Lulek, T. (1932b). Przywileje podatkowe przedsiębiorstw publicznych w Polsce. W: A. Heydel i in., Etatyzm w Polsce (s. 131-182). Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Wyrobisz, S. (1935). Interwencja koniunkturalna. Przegląd Współczesny, 53,91-102.
• Zagadnienie etatyzmu w Polsce. Stenogramy przemówień wygłoszonych na zebraniach u posła Janusza Radziwiłła w dniach 12 XII 1928 r. i 10 I 1929 r., 1929, Warszawa: Nakładem Banku Gospodarstwa Krajowego.
• Zagóra-Jonszta, U. (2014). Proces polonizacji górnośląskiego przemysłu w latach 30. XX wieku. W: Polityka ekonomiczna. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 348, 449-459. DOI: 10.15611/pn.2014.348.41.
• Zagóra-Jonszta, U. (2017). Własność państwowa w gospodarce Drugiej Rzeczypospolitej. W: Problemy ekonomii, polityki ekonomicznej i finansów publicznych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 475, 405-414. DOI: 10.15611/pn.2017.475.34.
• Zweig, F. (1932a). Jaki winien być kierunek interwencjonizmu państwowego. W: A. Heydel i in., Etatyzm w Polsce (s. 320-323). Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Zweig, F. (1932b). Merkantylizm polski. W: A. Heydel i inni, Etatyzm w Polsce (s. 225- 229). Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Zweig, F. (1933). O programie walki z kryzysem. Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Zweig, F. (1936). Memoriał w sprawie działalności przedsiębiorstw państwowych. Kraków: Nakł. Towarzystwa Ekonomicznego.
• Zweig F. (1938). Zmierzch czy odrodzenie liberalizmu. Lwów-Warszawa: Książnica Atlas.

Identyfikatory

DOI

10.15584/nsawg.2019.1.17