Tożsamość transwersalna - rzecz o cyfryzacji komunikacji

• Autorzy: Aleksandra Siemieniuk

Warianty tytułu

A Transversal Identity - About the Digitalization of Communication

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Funkcje, jakie niegdyś pełniły tradycyjne gatunki użytkowe, takie jak telegram, były stopniowo zastępowane przez usługi oferowane przez telekomunikację (SMS - Short Message Service), by ostatecznie zostać niemalże wypartymi przez szereg komunikatorów internetowych (WhatsApp, Messenger i in.). Jednak możliwości, jakie oferują współcześnie media cyfrowe nie sprowadzają się - jak mogłoby to sugerować - do prostej wymiany komunikatów pomiędzy nadawcą a odbiorcą. Zbyt upraszczającym byłoby zatem przeprowadzenie prostej analogi pomiędzy wszystkimi wspomnianymi już formami komunikacji. Mają one bowiem nie tylko niepodważalny wpływ na organizację życia społecznego w wymiarze komunikacyjnym, lecz wpływają również w znaczący sposób na wytwarzanie się tożsamości, zarówno w przypadku nadawcy, jak i odbiorcy. Niegdyś tożsamość pojmowana była jako stworzenie spójnej wizji siebie odróżniającej "Mnie" od "Innego". Realizowane było to zwykle za sprawą wyboru rekwizytów, przy pomocy których "Ja" dokonywało samodefiniowania. W konsekwencji tożsamość jawiła się jako forma stała, niezmienna - "Ja" określało siebie przy użyciu dokładnie tych samych atrybutów niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdowało. Aczkolwiek obecnie, jak słusznie zauważył Wolfgang Welsch, jeden z czołowych niemieckich filozofów, wytwarzanie tożsamości jest dużo bardziej złożone. Integralność osoby nie jest uwarunkowana przez jej niezmienność, lecz możliwość "przełączania się", wyboru "Ja" spośród jego rozlicznych konstrukcji. Tak rozumiana tożsamość, określana przez filozofa mianem transwersalnej, wynika w dużej mierze z układu życia społecznego i istniejących w nim sposobów komunikowania się. Dotychczas w dyskursie naukowym problem wpływu cyfrowego wymiaru komunikacji na tożsamość użytkowników Internetu nie był poruszany bądź był analizowany dość powierzchownie. Jest to poważne niedopatrzenie, ponieważ odniesienie się do tego zagadnienia otwierałoby wiele perspektyw badawczych w prężnie rozwijających się naukach, takich jak komparatystyka mediów, cyberpsychologia czy w różnego rodzaju badaniach z zakresu medioznawstwa. Odkrycie i zrozumienie zależności między sposobem komunikowania się a tożsamością transwersalną przyczyniłyby się bowiem do bardziej wnikliwych analiz dotyczących procesualnego charakteru działań użytkowników Internetu, niezależnie od tego, jaki typ aktywności miałyby one reprezentować. Pomogłyby one przede wszystkim zrozumieć, dlaczego jeden rodzaj czynności jest preferowany częściej niż inny. W niedalekiej przyszłości pozwoliłoby to zapewne na znalezienie odpowiedzi na pytanie, dlaczego aktualnie twórcy sięgają po inne niż niegdyś środki wyrazu. Byłoby to niezwykle przydatne, zwłaszcza w przypadku badania powieści hipertekstowych bądź innych form literatury eksperymentalnej, w których granica między nadawcą (artystą) a odbiorcą (czytelnikiem bądź oglądającym) jest płynna. W nich to przecież zarówno artysta podczas aktu tworzenia tekstu (komunikatu), jak i odbiorca podczas jego interpretowania wymieniają się swoimi rolami. Twórca ma za probabilistyczne zadanie stworzenia potencjalnych ruchów czytelnika w obszarze stworzonego przezeń utworu, czytelnik zaś podczas interpretacji próbuje odwzorować intencje autora, na przykład - w hipertekstach - przez stworzenie takiego układu leksji, który w spójny i logiczny sposób snułby narrację danej opowieści. Niniejszy artykuł nie będzie miał jednak na celu znalezienia szczegółowej odpowiedzi na to pytanie. Zostanie w nim podjęta próba zbudowania podłoża dla przyszłych analiz dotyczących komunikacji w nowych mediach. Aby była ona możliwie najpełniejsza, zostaną w niej użyte ustalenia zarówno z obszaru badań literaturoznawczych, jak i psychologicznych.(abstrakt oryginalny)

EN

The functions of traditional literary genres, such as the telegram or the telegraph, have gradually been replaced by the telecommunication service (SMS - Short Message Service) to eventually become practically disused because of instant messengers, such as WhatsApp, Messenger, etc. But the possibilities connected with modern digital media are not limited to a mere exchange of communications between the sender and the receiver. So it would be a mistake to limit the research to an analogy between all the existing forms of written communication. They do not only have an unquestionable influence on the organisation of social life, but also they are crucial to the process of creating the identity of both the sender and the receiver. In the past, the identity was perceived as the creation of a coherent vision of 'Myself', as opposed to the concept of Otherself. It was usually achieved by choosing attributes that helped 'Me' to define 'Myself'. As a consequence, the identity was described as constant - 'I' was described by the same attributes regardless of the circumstances. Wolfgang Welsch, one of the most important German philosophers, claims that nowadays the creation of identity is more complicated. Integrity is not preconditioned by its invariability, but by the ability of switching, choosing the proper 'I' from a lot of different constructions. This kind of identity, described by the philosopher as a transversal, is a result of the social life plan and the way of communication used in it. So far, the problem of the impact of digital communication on the identity of Internet users has not been discussed in detail in the scientific discourse. But it is still very important because thinking about it could enrich many points of view in a lot of specializations like media comparative studies, cyberpsychology or media studies. The discovery and understanding of the relationship between the way of communication and the transversal identity could contribute to a deeper analysis of the processual character of the activities performed by Internet users, regardless of their nature. Most of all, it would help us to understand why one type of activity is given preference over others. It would be very useful principally in case of hypertext stories or other forms of experimental literature, where the line between the sender and the receiver is not defined and when they are mostly changing their roles. A writer faces the challange of recreating potential activities performed by the reader and during the process of intepretation the reader has to try and recreate the author's ideas by creating that kind of hyperlinks which will show him a logical narration. However, the author of this article does not attempt to find the answer to this question. They try to prepare the ground for further analysis of communication via digital media. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Komunikowanie; Media; Kultura; Komunikowanie cyfrowe

EN

Communication; Media; Culture; Digital Communication

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 30
• Strony: 93--102

Twórcy

autor

Aleksandra Siemieniuk

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Bąk A., Globalizacja: szansa czy zagrożenie, "Pisma humanistyczne" 2001, nr 3, s. 75 - 81.
• Bąk W., E. Tory Higginsa teoria rozbieżności ja, "Przegląd Psychologiczny" 2002, tom 45, nr 1, s. 39 - 55.
• Bolten J., Interkulturowa kompetencja, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2006.
• Clifford J., Kłopoty z kulturą, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.
• Deja K., Transkulturowość: od koncepcji Wolfganga Welscha do transkulturowej historii literatury, "Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistyki UJ" 2015, nr 4 (26), s. 87 -107.
• Kukiełko K., Sztuka w teorii mediów Marshalla McLuhana, "Media, kultura, społeczeństwo" 2009, nr 1 (4), s. 7 - 21.
• Loader B., The Governance of Cyberspace, Routledge, New York 1997.
• Młynarczyk M., Ja idealne vs Ja powinnościowe. Analiza emocjonalnych konekwencji rozbieżności w systemie Ja na podstawie teorii autoregulacji E. T. Higginsa, "Studia z psychologii w KUL" 2006, tom 13, s. 189 - 206.
• Sitarski P., Rozmowa z cyfrowym cieniem. Model komunikacyjny rzeczywistości wirtualnej, Rabid, Kraków 2002.
• Welsch W., Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury [w:] Filozoficzne konteksty rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, red. R. Kubicki, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1998.