Wędrówki dookolne : ethos i epifanie miejsca zamieszkania

• Autorzy: Maria Zowisło

Warianty tytułu

All-round Wanderings : Ethos and Epiphanies of the Abode

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel. Prezentacja ethosu i epifanii "wędrowek dookolnych", tj. niespiesznych mikro-podroży w miejscu zamieszkania. Koncepcja ta jest implikacją idei miejsca jako ethosu, tj. aksjoprzestrzeni siedziby, zgodnie z jednym ze źrodłowych sensow, w jakim starożytni Grecy rozumieli ethos. Tak rozumiany ethos, jako aura wartości związanych z genius loci, odkrywający przed okiem domownika-wędrowca epifaniczną moc dookolnego świata, może stać się przesłanką dla konstruowania ethosu podroży w ogole, tj. podroży sensu stricto, podroży "w świat". Wprowadzeniem do tych rozważań będzie m.in. prezentacja koncepcji nie-miejsc Marca Auge'go, zgodnie z ktorą w przestrzeni "hipernowoczesności", naznaczonej niezwykłą mobilnością człowieka i transferu artefaktow oraz dyfuzji kultur, ginie tradycja miejsca, osiadłości, domu, zakorzenienia. Podstawową przesłanką prezentowanego tekstu jest polemiczna wobec tego ujęcia teza, że miejsce zadomowienia stanowi nie tylko trwałą i niezbywalną wartość egzystencjalną dla człowieka wspołczesnego, ale także posiada potencjał wędrowny, stając się niszą mikro-podroży.
Metoda. Krytycznoliteracka oraz filozoficzna analiza esejow wędrownych wybranych pisarzy w odwołaniu do ontologii fundamentalnej Martina Heideggera oraz ejdetycznej mikrofilozofii Stefana Symotiuka. Interpretacja rozumiejąca (hermeneutyczna) ukierunkowana na sensy, wartości i idee egzystencjalne, porownanie, synteza.
Wyniki. Wyodrębnienie komponentow aksjologicznych etyki podroży rozumianej jako kultywacja ethosu, uważna i odpowiedzialna forma zadomowienia świata w drodze. Epifaniczne doświadczanie bytu "tutaj i tam", w przestrzeni okalającej domostwo oraz w przestrzeni świata odległego geograficznie to lekcja autentycznego i odpowiedzialnego przeżywania świata w jego detalach i rozległej perspektywie horyzontu geo-fizycznego i kulturowego.
Ograniczenia badań i wnioskowania. Praca nie jest badawcza, lecz analityczno-opisowa.
Implikacje praktyczne. Etyka jest źródłowo praktyczną nauką. Przemyślenie podstaw etyki podroży i turystyki w kontekście zadomowienia świata może stanowić ciekawą propozycję ideowego i aksjologicznego uzupełnienia istniejących kodeksów etycznych w turystyce.
Oryginalność pracy. Koncepcja nieopozycyjnego rozumienia relacji miejsca i drogi, osiadłości i mobilności podróżnej.
Rodzaj pracy. Prezentacja koncepcji teoretycznych z zakresu kulturoznawstwa i filozofii oraz analiza eseistycznej literatury podróżnej. (abstrakt oryginalny)

EN

Purpose. To expose the ethos and epiphanies of "all-round wanderings", i.e. deliberate microtravels in dwelling places. This concept is implication of the idea of a place as ethos, i.e. the axiosphere of the abode according to one of fontal senses the ancient Greeks assigned to ethos. The aura of genius loci values uncovers the epiphanic potential of the all-round world. Understood as such, ethos may become a premise to construct the ethics of travel in general, i.e. travel sensu stricto, world travel. A presentation inter alia, of Marc Augé's concept of "non-places" serves as an introduction to these reflections. According to this concept, there is a decline of traditional places, sedentism, homedwelling and rootedness in the area of so-called "hypermodernity" which is marked by extraordinary human mobility, artifact transfers and diffusion of cultures. The main exit point of the presented article is the polemic thesis to such a view. The author advocates the attitude that the abode not only remains a persistent and indefeasible existential value in modern life but also possesses the wandering potential as a niche of micro-travels.
Method. Literary criticism and philosophical analysis of journey essays by selected authors explicated with reference to the fundamental ontology of Martin Heidegger and the eidetic micro- philosophy of Stefan Symotiuk. Understanding the interpretation (hermeneutical) directed towards existential meanings, values and ideas, comparison, synthesis.
Findings. Indication of some axiological components of the ethics of travel understood as a preserving of ethos, careful and responsible form of feeling at home en route into the world. Epiphanic experience from being "here and there", in the area surrounding the abode and within the remote world may be a leeson of authentic and responsible feeling the reality in its details and vast perspective of geo-physical and cultural horizon of life.
Research and conclusions limitations. The work is not empirical but analytical and descriptive. Practical implications. Ethics is practical knowledge from sources. Reconsidering the basics of ethics of travel and tourism in the context of dwelling, the world may form an interesting proposal for the ideological and axiological complement of existing ethical codes in tourism. Originality. The concept of non-oppositional understanding of the ideas regarding place and route, dwelling and travel mobility.
Type of paper. The article presents theoretical concepts from the field of culture studies and philosophy together with literary criticism of selected travel essays. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Filozofia; Egzystencjalizm

EN

Tourism; Philosophy; Existentialism

• Czasopismo: Folia Turistica / Akademia Wychowania Fizycznego im. B. Czecha w Krakowie
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 49 Etyka w turystyce
• Strony: 309--327

Twórcy

autor

Maria Zowisło

• Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Bibliografia

• Abramowiczówna Z. (1960), Słownik grecko-polski, tom 2, Warszawa.
• Augé M. (2010), Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. R. Chymkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bauman Z. (2000), Globalizacja: i co z tego dla ludzi wynika, przeł. E. Klekot, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Botton de A. (2010), Sztuka podróżowania, przeł. H. Pustuła, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa.
• Cichy M. (2014), Zawsze jest dzisiaj, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
• Cichy M. (2017), Pozwól rzece płynąć, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
• Clifford J. (1992), Traveling Cultures,[w:] Cultural Studies, edited by L. Grossberg, C. Nelson, P. Treichler, New York, Routledge, Taylor & Francis Inc, s. 96-116.
• Clifford J. (1997), Routes. Travel and Translation in the Late Twentieth Century, Cambridge, MA, Harvard University Press.
• Foucault M. (2005), Inne przestrzenie, przeł. A. Rejniak-Majewska, "Teksty Drugie", Vol. 6, s. 117-125.
• Heidegger M. (1994), Bycie i czas, przeł. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Heidegger M. (1999), List o "humanizmie", przeł. J. Tischner, [w:] tegoż: Znaki drogi, przeł. S. Blandzi i in., Wydawnictwo Spacja, Warszawa.
• Heidegger M. (2002), Budować, mieszkać, myśleć, [w:] tegoż, Odczyty i rozprawy, przeł. J. Mizera, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków, s. 127-143.
• Iyer P. (1993),The Soul of Intercontinental Wanderer, [w:] "Harper's", 286, April, s. 13-17.
• Iyer P. (2001), The Global Soul: Jet Lag, Shopping Malls, and the Search for Home, Vintage Departures, New York.
• Iyer P. (2017), Sztuka bezruchu. Przygody w podróżowaniu donikąd, przeł. A. Rogozińska, Grupa Wydawnicza Relacja, Warszawa.
• Jurewicz O. (2000), Słownik grecko-polski, tom 1, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa.
• Kieran D. (2014), O wolnym podróżowaniu. Droga jest celem, przeł. M.Glasenapp, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa.
• Kirk G. S., Raven J. E., Schofield M. (1999), Filozofia przedsokratejska. Studium krytyczne z wybranymi tekstami, przeł. J. Lang, Wydawnictwo Naukowe PWN, Wydawnictwo Axis, Warszawa, Poznań.
• Maistre de X. (2014), Podróż dookoła mojego pokoju, przeł. i oprac. K. Mrówka, Wydawnictwo Formicula, Kraków.
• Maistre de X. (2015), Nocna wyprawa dookoła mojego pokoju, przeł. i oprac. K. Mrówka, Wydawnictwo Formicula, Kraków.
• Stasiuk A. (2005), Dukla, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
• Symotiuk S. (1997), Filozofia i genius loci, Instytut Kultury, Warszawa.
• Tischner J. (1984), Etyka wartości i nadziei, [w:] Wobec wartości, pod. red. D. von Hidebranda, J. A. Kłoczowskiego OP, J. Paściaka OP, ks. J. Tischnera, Wydawnictwo "W Drodze", Poznań, s. 55-149.
• Urry J. (2007), Spojrzenie turysty, przeł. A. Sulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Wodziński C. (1994), Heidegger i problem zła, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Zowisło M. (2011), Filozofia rekreacji, [w:] Rekreacja i czas wolny, pod red. R. Winiarskiego, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa, s. 64-110. http://picoiyerjourneys.com/.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0013.0833