O zagrożeniach związanych z stosowaniem art. 58 § 2 Kodeksu cywilnego w prawie zabezpieczeń społecznych

• Autorzy: Wojciech Zomerski

Warianty tytułu

When Justice Merely Becomes Intuition. On the Threats Related to the Application of Article 58 § 2 of the Civil Code in Social Security Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym celem artykułu jest rozważenie dopuszczalności stosowania art. 58 § 2 k.c. w prawie zabezpieczeń społecznych względem umów o pracę zawieranymi z kobietami ciężarnymi z punktu widzenia teorii sprawiedliwości. Chciałbym dowieść, iż stosowanie art. 58 § 2 k.c., skutkujące wyłączeniem kobiet ciężarnych z systemu ubezpieczeń społecznych, jest nie tylko wątpliwe z punktu widzenia Konstytucji RP, ale problematyczne z punktu widzenia rodzaju sprawiedliwości realizowanego przez prawo zabezpieczeń społecznych. W pierwszej części artykułu przypominam podstawowe typologie i definicje pojęcia sprawiedliwości. Choć w refleksji filozoficznej nie można mówić o 11jednej sprawiedliwości", to jest to pojęcie o ugruntowanej tradycji. Stawiam tezę, że o ile sprawiedliwość rozdzielcza jest urzeczywistniana przepisami prawa konstytucyjnego oraz zabezpieczeń społecznych, o tyle prawo cywilne realizuje przede wszystkim sprawiedliwość komutatywną, co dotyczy również art. 58 § 2 k.c. Następnie pokazuję konsekwencje stosowania art. 58 § 2 k.c. w prawie ubezpieczeń społecznych na przykładzie spraw kobiet ciężarnych wyłączanych z systemu ubezpieczeń społecznych. Artykuł zwieńcza konkluzja, iż choć sprawiedliwość dla prawników jest pojęciem o długiej tradycji, to niestety często jest wymierzana intuicyjnie, co prowadzi do niepożądanych i nieobliczalnych konsekwencji społecznych.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Renty; Praca kobiet; Solidaryzm społeczny; Ubezpieczenia społeczne; Sprawiedliwość społeczna

EN

Law; Annuities; Female labour; Social solidarity; Social insurance; Social justice

• Czasopismo: Krytyka Prawa
• Rocznik: 2018
• Numer: T. 10, Nr 3
• Strony: 292--316

Twórcy

autor

Wojciech Zomerski

• University of Wrocław, Poland

Bibliografia

• Antonów K., Zasady równości i sprawiedliwości społecznej w prawie emerytalnym, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin - Polonia, Sectio G" 2015, 62(2).
• Arystoteles, Etyka nikomachejska, Warszawa 1956. Bartuś Z., Kobiety w ciąży pod lupą ZUS, 11Dziennik Polski" 23.05.2016, www.dziennikpol-ski24.pl/aktualnosci/a/kobiety-w-ciazy-pod-lupa-zus,10023266/ (dostęp: 18.08.2017). Bednarz P., Kobiety w ciąży na celowniku ZUS?, 6.05.2016, http://biznes.onet.pl/wiado-mosci/kraj/zus-kontroluje-kobiety-w-ciazy/jk1z0e (dostęp: 18.08.2017).
• Frączyk J., ZUS walczy z ciężarnymi kobietami. Wojna o kilkadziesiąt milionów złotych, 13.09.2016, https://finanse.wp.pl/zus-walczy-z-ciezarnymi-kobietami-wojna-o-kilkadziesiat-milionow-zlotych- 6111706701731457a (dostęp: 18.08.2017).
• Garlicki L., Komentarz, Komentarz do art. 67, [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 3, Warszawa 2005.
• Gniewek E., Machnikowski P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2017. Jaworska K., Główne cechy ubezpieczeń społecznych, [w:] M. Czuryk, K. Naumowicz (red.),Prawo ubezpieczeń społecznych. Wybrane problemy, Olsztyn 2016.
• Jończyk J., Prawo zabezpieczenia społecznego, Warszawa 2006.
• Jończyk J., Sposób i miara zabezpieczenia społecznego, 11Państwo i Prawo" 2011, 10. Kaczmarczyk H., Sprawiedliwość społeczna jako podstawa ładu społecznego, 11Studia i Materiały, Miscellanea Oeconomicae" 2016, 20(2).
• Kowalik T., Sprawiedliwość społeczna a nowy ład społeczny, Trybunał Konstytucyjny, Podstawowe założenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2010, http://www.pte. pl/pliki/2/12/TryKonTK610_03.08.2010.pdf (dostęp: 2.02.2018).
• Kurosz K., Sprawiedliwość prawnomaterialna a proceduralna - kilka uwag na temat napięć między różnymi postaciami sprawiedliwości w prawie cywilnym, [w:] T. Giaro (red.), Między prawem cywilnym materialnym a procesowym, Warszawa 2017.
• Lach E., O solidarności społecznej w "ubezpieczeniu zdrowotnym", https://prawo.amu.edu.pl/data/assets/pdf_file/0011/176168/dr-hab.-Lach.pdf (dostęp: 2.02.18).
• Mańko R., Demons of the Past? Legal Survivals of the Socialist Legal Tradition In Contemporary Polish Private Law, [w:] R. Mańko, C. Cercel, A. Sulikowski (red.), Law and Critique in Central Europe. Questioning the Past. Resisting the Present, Oxford 2016.
• Molga T., ZUS wmawia prezesowi firmy, że nie potrzebował tej pracownicy. Tylko dlatego, że muszą wypłacić jej duży macierzyński, 26.04.2017, http://natemat.pl/206763,zus-poluje- ma-bogate-matki-urodzisz-wezmiesz-zwolnienie-czy-macierzynski-i-od-razu-przychodza-do-firmy-po-pieniadze (dostęp: 18.08.2017).
• Perelman Ch., O sprawiedliwości, Warszawa 1959.
• Piechowiak M., Aksjologiczne podstawy polskiego prawa, [w:] T. Guz, J. Głuchowski, M.R. Pałubska (red.), Synteza prawa polskiego od 1989 roku, Warszawa 2013, s. 39-70.
• Pietrzykowski T., Intuicja prawnicza. W stronę zewnętrznej integracji teorii prawa, Warszawa 2012.
• Podleśna-Ślusarczyk E., ZUS poluje na ciężarne, 16.09.2016, http://babyonline.pl/zus--poluje-na-ciezarne,aktualnosci-artykul,21047,r1p1.html (dostęp: 18.08.2017).
• Prokop K., Ubezpieczenia społeczne a konstytucyjna idea sprawiedliwości społecznej, [w:] M. Czuryk, K. Naumowicz (red.), Prawo ubezpieczeń społecznych. Wybrane problemy, Olsztyn 2016.
• Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994.
• Rozpędek M., ZUS nagminnie obniża wynagrodzenia kobiet w ciąży, 9.05.2016, https:// wiadomosci.wp.pl/zus-nagminnie-obniza-wynagrodzenia-kobiet-w-ciazy-ekspert- taka-praktyka-budzi-watpliwosci-6027385733403777a (dostęp: 08.18.2017).
• Safjan M., Sprawiedliwość społeczna - intuicja czy teoria?, 11Rzeczpospolita" 19.04.1999, http://archiwum.rp.pl/artykul/223522_Sprawiedliwosc_spoleczna_-_intuicja_czy_ teoria.html (dostęp: 4.02.2018).
• Stelmach J., Intuicja prawnicza, [w:] K. Baran (red.), Dziedzictwo prawne XX wieku: księga pamiątkowa z okazji 150-lecia Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001.
• Stoiński A., Zmiany sensu pojęcia sprawiedliwości społecznej w perspektywie celów państwa socjalnego, 11Świat Idei i Polityki" 2016, 15, s. 51-65.
• Strzyczkowski K., Zasada państwa sprawiedliwości społecznej jako zasada publicznego prawa gospodarczego, 11Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2007, 69(4).
• Sulikowski A., Government of Judges and Neoliberal Ideology: the Polish Case, [w:] R. Mańko, C. Cercel, A. Sulikowski (red.), Law and Critique in Central Europe. Questioning the Past. Resisting the Present, Oxford 2016.
• Szewczak W., Sprawiedliwość dystrybutywna jako charakterystyka funkcji podziału dóbr, [w:] W. Kaute, T. Słupik, A. Turoń (red.), Sprawiedliwość w kulturze europejskiej, Katowice 2011.
• Szubert W., Ubezpieczenie społeczne. Zarys systemu, Warszawa 1987.
• Ślebzak K., Aksjologiczne podstawy prawa ubezpieczeń społecznych ze szczególnym uwzględ- nieniem solidarności i sprawiedliwości - przyczynek do dyskusji, referat, XIX Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Poznań 15-17 maja 2013 r.
• Tkacz S., Rozumienie sprawiedliwości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Katowice 2003.
• Wilejczyk M., Zagadnienia etyczne części ogólnej prawa cywilnego, Warszawa 2014. Wratny J., Prawo do wynagrodzenia za pracę w świetle zasad sprawiedliwości i równości, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin - Polonia, Sectio G" 2015, 62(2). Zieliński T., Ubezpieczenia społeczne pracowników. Zarys systemu prawnego - część ogólna, Warszawa-Kraków 1994.
• Ziembiński Z., O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin 1992. Zomerski W., Umowa o pracę, ciąża i świadczenia z ubezpieczeń społecznych, 11Rzeczpospolita"8.12.2017, www.rp.pl/Kadry/312089987-Umowa-o-prace-ciaza-i-swiadczenia-zubezpieczen-spolecznych.html (dostęp: 24.04.2018).
• ZUS kontroluje kobiety w ciąży, http://zus.pox.pl/zus/zus-kontroluje-kobiety-w-ciazy. htm, 27.01.2015 (dostęp: 18.08.2017).

Identyfikatory

DOI

10.7206/kp.2080-1084.243