Współpraca Wielkiej Brytanii i USA a stabilizacja polityczna Haszymidzkiego Królestwa Jordanii

• Autorzy: Bartosz Wróblewski

Warianty tytułu

Cooperation Great Britain and the USA and Political Stabilisation of the Hashemite Kingdom of Jordan

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Region Bliskiego Wschodu jest znany z antyzachodnich nastrojów. Mimo to wiele rządów arabskich prowadzi prozachodnią politykę. Jednym z państw współpracujących z Europą i USA jest Jordania. Taka opcja polityczna monarchii haszymidzkiej ma jednak głębokie przyczyny historyczne i wynika z nietypowych uwarunkowań tego państwa. Należy przypomnieć, że samo powstanie Jordanii wynikało ze współpracy władz brytyjskich z Haszymidami. Państwo to utworzono w 1921 r. początkowo pod nazwą Transjordania, w wyniku decyzji politycznych Londynu. Od tego czasu do 1956 r. trwała współpraca Ammanu z Wielką Brytanią. Fakt, że w 1946 r. Jordania uzyskała niepodległość niewiele zmienił - państwo Haszymidów pozostawało zależne od Brytyjczyków.
Symbolem tej nierównorzędnej współpracy była osoba Johna Bagota Glubba. Ten brytyjski oficer stał się głównodowodzącym armii jordańskiej. Arabowie uważali go za przedstawiciela imperium, on sam jednak był przekonany, że służy interesom arabskim. Mimo, że rozwój Jordanii zależał od dotacji Londynu, władze w Ammanie zachowały swobodę decyzji. W 1956 r. król Husajn I usunął z kraju J.B. Glubba i zerwał sojusz z Wielką Brytanią. Dynastia haszymidzka odrzuciła związek z Londynem, by pozyskać nacjonalistów arabskich. Jednocześnie król Husajn I nawiązał ścisły, choć nieformalny, sojusz z USA. To Waszyngton zaczął dotować skarb Jordanii i jego siły zbrojne. Współpraca ta trwa do dziś. Jednocześnie Amman potrafił w pewnych momentach przeciwstawić się polityce USA. Tak było w 1967 r. i w latach 1990-1991 w czasie pierwszego konfliktu USA z Irakiem, podczas którego Amman popierał Bagdad. Generalnie jednak reżim jordański utrzymywał opcję prozachodnią. Rząd haszymidzki dąży przede wszystkim do utrzymania stabilności ustroju monarchicznego. Współpraca z USA, a wcześniej z Brytyjczykami, nie wynika z założeń ideowych, lecz służy temu podstawowemu celowi. Jednocześnie współpraca z Anglosasami ma w przypadku Haszymidów długą tradycję i dobrze służy ich założeniom politycznym. (abstrakt oryginalny)

EN

The Middle East is known for its anti-western attitudes. Despite that, many Arab governments pursue pro-western policy. One of the countries that cooperates with Europe and the USA is Jordan. The specific political stance of the Hashemite monarchy has, however, strong historical reasons and results from untypical conditions of this state. One should mention that the very formation of Jordan resulted from the cooperation of British authorities with the Hashemite. The state was formed in 1921, at first under the name of Transjordan, in result of political decisions of London. In 1921-1956 Amman cooperated with Great Britain. The fact that in 1946 Jordan gained independence did not change a lot. The country of the Hashemite remained dependant on the British. The symbol of this unequal cooperation was the person of John Bagot Glubb. This British officer became the commander of the Jordan army. The Arabs considered him as a representative of the empire, but he himself was convinced that he was serving the Arab interests. Despite the fact that the development of Jordan depended on donations of London, the authorities in Amman maintained freedom of decision making. In 1956 king Hussein removed J.B. Glubb from the country and broke the alliance with the Great Britain. The Hashemite dynasty rejected the relations with London so as to win over the Arab nationalists. At the same time king Hussein I established a strict but informal alliance with the USA. It was Washington that started to donate the state treasury and its armed forces. This cooperation has continued until today. Simultaneously, Amman was able at moments to oppose the policy of the USA. It happened in 1967 and in 1990-1991 during the first conflict of the USA with Iraq, when Amman supported Baghdad. Generally speaking, however, the Jordan regime maintained its prowestern option. The Hashemite government strives first and foremost to maintain stability of the monarchy system. Cooperation with the USA, and previously with the British did not result, however, from ideological reasons, but serving the basic aim. At the same time, in case of the Hashemite, cooperation with Anglo-Saxons has long tradition and serves well their political assumptions. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Stabilizacja gospodarcza; Polityka

EN

Economic stabilization; Politics

• Czasopismo: Krakowskie Studia Międzynarodowe
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 4 Współpraca międzynarodowa - uwarunkowania globalne i regionalne
• Strony: 193--209

Twórcy

autor

Bartosz Wróblewski

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Abd Allah Ibn al-Husajn, The Memoirs of King Abdullah of Transjordan, ed. Ph.P. Graves, London 1950, s. 203.
• Baker R., King Husain and the Kingdom of Hejaz, New York 1979, s. 5-7.
• Glubb J.B., A Soldier With the Arabs, London 1957.
• Glubb J.B., Britain and The Arabs. A Study of Fifty Years 1908 to 1958, London 1959, s. 59-60.
• Hussein K., Uneasy Lies the Head, London 1962.
• Jamsheer H.A., Współczesna historia Iraku, Warszawa 2007.
• Madeyska D., Liban, Warszawa 2003.
• Milton-Edwards B., Hinchcliffe P., Jordan, A Hashemite Legacy, London-New York 2009.
• Nowar M.A., The Struggle for Independence 1939-1947. A History of the Hashemite Kingdom of Jordan, Reading 2001, s. 7-8.
• Peake F.G., History and Tribes of Jordan, Miami 1958, s. 106-107.
• Philby H.St.J.B., Saudi Arabia, London 1955, s. 285-287.
• Piotrowski J., Spór o Palestynę, Warszawa 1983.
• Robins Ph., A History of Jordan, Cambridge 2004, s. 84-85.
• Salibi K., The Modern History of Jordan, London-New York 1998.
• Vatikiotis P.J., Politics and The Military in Jordan. A Study of The Arab Legion 1921-1957, London 1967.
• Wilson M.C., King Abdullah, Britain and the Making of Jordan, Cambridge 1999.
• Wróblewski B., Jordania, Warszawa 2011.
• Wróblewski B., Legion Arabski (1920-1957), Toruń 2009.
• Wróblewski B., Sojusz Wielkiej Brytanii z Haszymidzkim Królestwem Jordanii (1946-1958). Dylematy mocarstwa w relacjach z zależnym partnerem, Rzeszów 2013, s. 40-41.
• Zdanowski J., Arabia Saudyjska, Warszawa 2004, s. 116-119.