Warianty tytułu
Kiedy on szuka przyjemności poza domem... Wizerunek niewiernego męża-ziemianina w świetle dziewiętnastowiecznych poradników, pamiętników, czasopiśmiennictwa i literatury pięknej
Języki publikacji
Abstrakty
The presented text is a catalogue of possible reasons for the infidelity of husbands from the Polish landed gentry in the 19th century, and, at the same time, a list of pieces of advice and tips for wary wives intending to enjoy a happy family life. The problem of marital infidelity was vividly reflected in the handbooks that were fashionable in the era, especially those written for brides and honeymooners, in the narrative of codes of good manners, in social and family-related journals, as well as in belles-lettres. An equally important source of information on the subject matter are diaries and letters, which give us an insight into the sphere of private life of landowners, especially into mutual relations between spouses. On the basis of such diversified sources, it is possible to recreate the mentality of that time inclined to consider husbandly infidelity as a reaction to a malfunctioning marriage, especially to the disappointment with the wife. The basis of the indulgence for betraying husbands, which was justified in all possible ways, lays in the double morality characteristic of the times in question - manifested in separate moral standards of men and women.(original abstract)
Prezentowany tekst stanowi katalog możliwych przyczyn niewierności mężów ze środowiska ziemiańskiego w XIX w., a zarazem zestawienie porad i wskazówek kierowanych do przezornych żon zamierzających cieszyć się szczęśliwym pożyciem rodzinnym. Problem zdrady małżeńskiej znajdował żywe odzwierciedlenie w modnych w epoce poradnikach wychowawczych, zwłaszcza tych pisanych z myślą o narzeczonych i nowożeńcach, w narracji kodeksów dobrych obyczajów, na łamach czasopism o profilu społeczno-rodzinnym, kulturalnym i obyczajowym, jak i na kartach literatury pięknej. Równie ważnym źródłem w rozpatrywaniu rzeczonego tematu okazują się pamiętniki, dzienniki, listy, dając nam wgląd w sferę życia prywatnego ziemian, konkretnie we wzajemne relacje między małżonkami. W oparciu o tak zróżnicowaną bazę źródłową możliwe jest odtworzenie ówczesnej mentalności skłaniającej się do rozpatrywania mężowskiej niewierności jako reakcji na wadliwie funkcjonujące małżeństwo, w kategorii wyrazu rozczarowania poślubioną kobietą. U podstaw pobłażliwości dla zdradzających mężów, usprawiedliwianych na wszystkie możliwe sposoby, leżała charakterystyczna dla omawianych czasów podwójna moralność - przejawiająca się w osobnych standardach moralnych obowiązujących mężczyzn i kobiety. Faworyzowanie płci męskiej uwidaczniało się w przyznaniu jej szeregu przywilejów w sferze obyczajowej, przy jednoczesnym ograniczeniu płci pięknej krępującym dyktatem bezkompromisowego zachowywania norm etycznych. Dopuszczano wiarołomstwo męża, ponieważ za najważniejsze uważano, aby ten wywiązywał się z nadrzędnego obowiązku zapewnienia rodzinie materialnego utrzymania, zaś akt mężowskiego cudzołóstwa nie stawał na przeszkodzie temu obowiązkowi, inaczej za pierwszą powinność małżonki wynoszono stworzenie atmosfery rodzinnego ciepła i miłości, a z kolei sprostanie temu zadaniu bez dochowania wierności nie byłoby możliwe.(abstrakt oryginalny)
Słowa kluczowe
Rocznik
Tom
Strony
141--151
Opis fizyczny
Twórcy
autor
Bibliografia
- Almasy F., Ogólne uwagi nad miłością, małżeństwem i domowym szczęściem jako zwierciadło przestrzegające w smutnych zdarzeniach życia ludzkiego, Lwów 1848.
- Balzac H., Fizjologia małżeństwa, [w:] Komedia ludzka, t. 20, Warszawa 1963.
- Balzac H., Kobieta trzydziestoletnia, [w:] Komedia ludzka, t. 5, Warszawa 1958.
- Becker G. W., Rady lekarsko-fizyczne dla małżonków płci obojga, których ma być skutkiem płodzenie pięknych i zdrowych dzieci, Lipsk 1820.
- Błędowska z Działyńskich H., Pamiątka przeszłości. Wspomnienia z lat 1794-1832, oprac. K. Kostenicz, Z. Makowiecka, Warszawa 1960.
- Celnart E., Manualik damski, czyli sposób odbywania paryskiej gotowalni obejmujący najpewniejsze a nieszkodzące sposoby zachowania piękności, naprawienia wad natury bez nadwyrężania zdrowia, sztukę ubierania się przyzwoicie we wszystkich okolicznościach i sposób podobania się, Wrocław 1848.
- Dąbrowska M., Noce i dnie, Warszawa 2003.
- Dobieszewska J., Poradnik dla gospodyń, t. 1, Warszawa 1868.
- Dzieduszycka z Jełowickich A., Kilka myśli o wychowaniu i wykształceniu niewiast naszych, Warszawa 1874.
- Gelsen C., Higiena miodowych miesięcy. Wskazówki dla nowożeńców, Warszawa 1909.
- Gomulicki W., Do niej i do niego. Pogadanki na temat małżeństwa, Warszawa 1896.
- Hoffmanowa z Tańskich K., Pamiątka po dobrej matce, czyli ostatnie jej rady dla córki, Warszawa 1820.
- Jaxa-Marcinkowski K., Upominek dla młodzieży płci obojga, Warszawa 1819.
- Jeleńska E., Kobieto, puchu marny..., Warszawa 1909.
- Jeleńska E., Matka, Warszawa 1922.
- Kamiński M., Kobieta, miłość i małżeństwo, czyli zbiór zdań, myśli i epigramatów najsławniejszych pisarzy, poetów i filozofów, o kobiecie, dziewicy, mężatce, przyjaciółce, oraz o miłości i małżeństwie, Warszawa 1873.
- Knigge A., Sztuka, jak żony w pożyciu swym z mężami zachować się mają, aby miłości i szacunku nie utraciły, Przemyśl 1817.
- Krasiński Z., Listy. Wybór, oprac. Z. Sudolski, Wrocław 1997.
- Kufer Kasyldy czyli wspomnienia z lat dziewczęcych: wybór z pamiętników XVIII-XIX w., oprac. D. Stępniewska, B. Walczyna, Warszawa 1974.
- Kuszański A., Urzędnik zdrowia małżeńskiego, czyli prawidła sztuki lekarskiej zastosowane do tegoż stanu. Książka użyteczna nie tylko mężom i żonom, których się dotyczą wszelkie ułomności stanu małżeńskiego, ale też i każdemu, kogo szczęśliwość i zdrowie małżeńskie obchodzi, b.m.w. 1819.
- Leśniewski P. E., Wychowaniec dziewiętnastego wieku, czyli przepisy przystojności i dobrego tonu w pożyciu towarzyskiem, Warszawa 1843.
- Lubomirski J., Historia pewnej ruiny. Pamiętniki 1839-1870, Warszawa 1975.
- Mańkowski F., Bóg i ludzkość. Kobieta i mężczyzna, Poznań 1844.
- Moszczeńska I., Co każda matka swojej dorastającej córce powiedzieć powinna, Warszawa 1903.
- Moszczeńska I., Czego nie wiemy o naszych synach. Fakty i cyfry dla użytku rodziców, Warszawa 1904.
- Najpiękniejsza historia miłości, przełożyli K. i K. Pruscy, Warszawa 2004.
- O obchodzeniu się kobiet z mężczyznami. Dodatek potrzebny do dzieła pod tytułem: Eliza, czyli wzór kobiet, b.m.w. 1802.
- Pieczyńska E., Żyj w czystości ducha i ciała, oprac. J. Surzycka-Chałubińska, Warszawa 1911.
- Plater-Zyberkówna C., Kobieta - ogniskiem w rodzinie. Z pogadanek do uczennic Chyliczkowskich, Warszawa 1914.
- Plater-Zyberkówna C., Na progu małżeństwa, Warszawa 1918.
- Prądzyński E., O prawach kobiety, Warszawa 1873.
- Przewodnik dla dam czyli rady dla płci pięknej, Warszawa 1842.
- Rosenblum B., Kobieta, miłość i małżeństwo pod względem moralnym, fizycznym, dyetetyczno-lekarskim, Warszawa 1844.
- Samozwaniec M., Maria i Magdalena, Kraków 1978.
- Stella-Sawicki J., Rady dla młodych mężatek, Warszawa 1903.
- Szujski J., O różnicy wychowania chłopców i dziewcząt, "Niewiasta. Pismo poświęcone płci pięknej" 1860, nr 12.
- Tarczewska A. z Tańskich, Historia mego życia. Wspomnienia warszawianki, oprac. I. Kaniowska-Lewańska, Wrocław 1967.
- Wojnarowska K., Pierścionki babuni czyli bieg życia kobiety, Lipsk 1845.
- Zenowicz I., Rodzina. Różnego rodzaju małżeństwa, "Rodzina" 1866, nr 10.
- Cwetsch-Wyszomirska M., W drodze ku "małżeństwu doskonałemu". Małżeństwo na początku wieku XX w świetle "Czystości" i "Kosmetyki", [w:] Kobieta i małżeństwo: społeczno-kulturowe aspekty seksualności: wiek XIX i XX, t. 8, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 2004.
- Faber M., Szkarłatny płatek i biały, Warszawa 2007.
- Fedorowicz J., Konopińska J., Marianna i róże. Życie codzienne w Wielkopolsce w latach 1889-1914 w tradycji rodzinnej, Poznań 1995.
- Kita J., Tomasz Potocki (1809-1861): ewolucja postaw ziemianina polskiego, Łódź 2007.
- Kowalska-Glikman S., Kobiety w procesie przemian społecznych w Królestwie Polskim w XIX wieku, [w:] Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX w., t. 1, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 1990.
- Mazur E., Działalność dobroczynna kobiet z warszawskich elit społecznych w drugiej połowie XIX wieku. Wariant tradycyjny i nowoczesny, [w:] Kobieta i kultura życia codziennego: wiek XIX i XX, zbiór studiów pod red. A. Żarnowskiej i A. Szwarca, Warszawa 1997.
- Rzepniewska D., Kobieta w rodzinie ziemiańskiej w XIX wieku, [w:] Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX w., t. 1, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 1990.
- Rzepniewska D., Pojmowanie czasu wolnego w kręgach ziemiańskich, [w:] Kobieta i kultura czasu wolnego, t. 7, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 2001.
- Rzepniewska D., Rodzina ziemiańska w Królestwie Polskim, [w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku. Studia o rodzinie, t. 9, red. J. Leskiewiczowa, Warszawa 1991.
- Sikorska-Kulesza J., Między nadmiarem a niedostatkiem. Uwagi o czasie wolnym ziemiaństwa w XIX w., [w:] Kobieta i kultura czasu wolnego, t. 7, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 2001.
- Skarbek-Sokołowska A., Czas udręki i czas radości. Wspomnienia, Wrocław 1977.
- Stawiak-Ososińska M., Ponętna, uległa, akuratna...: ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku: (w świetle ówczesnych poradników), Kraków 2009.
- Szafer K., Matka - opiekunka - społecznik. Rola kobiety w Wielkim Księstwie Poznańskim na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Partnerka. Matka. Opiekunka. Status kobiety w dziejach nowożytnych od XVI do XX wieku, red. K. Jakubiak, Bydgoszcz 2000.
- Winiarz A., Kształcenie i wychowanie dziewcząt w Księstwie Warszawskim i w Królestwie Polskim (1807-1905), [w:] Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 2, cz. 2, Warszawa 1992.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171563544
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.