Spuścizna pojezuicka w zasobach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego we Lwowie

• Autorzy: Magdalena Ujma

Warianty tytułu

Legacy of the Jesuits in the Resources of the Central State Historical Archives in Lviv

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W zasobach Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie źródła odnoszące się do jezuitów dotyczą różnych części Galicji, a w niektórych przypadkach także terenów poza jej granicami. Większość jednostek archiwalnych zawierających dokumenty z okresu kasat zakonu nie jest powszechnie znana, a niektóre z nich prawdopodobnie nigdy nie były wykorzystywane. Zaprezentowane w artykule dokumenty mogą zainteresować historyków sztuki, a także historyków kultury materialnej lub historyków medycyny. Część z nich może okazać się przydatna także w badaniach nad przed- i pokasatowym stanem posiadania jezuitów w zaborze austriackim i poza jego granicami. Szeroki zakres chronologiczny i bogactwo tego materiału prowadzą do wniosku, że dobrze odzwierciedla on kolejne etapy historii jezuickiej po rozwiązaniu zakonu w 1773 r. Wiele dokumentów dotyczy też okresu po jego przywróceniu w 1814 r. Jego delegalizacja w 1848 r. i droga do zniesienia jezuitów w 1853 r. są dobrze udokumentowane. Zachowane zasoby nie muszą być oczywiście w pełni niezawodne. Mogą również nie odzwierciedlać faktycznego stanu posiadania w okresie przed rozwiązaniem. Ważne jest to, że pozwalają przynajmniej na częściową rekonstrukcję wyposażenia kościołów, kolegiów, aptek lub klasztorów. Dokumenty te zawierają również listy mnichów i dyskusję na temat zapewnienia im środków utrzymania. Dzięki nim otrzymujemy także przestrzenny obraz ewolucji działek pojezuickich, stopniowo łączących się z modernizowanym w XIX w. organizmem miejskim.(abstrakt oryginalny)

EN

In the resources of the Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv, sources about the Jesuits concerns various parts of Galicia, and, in some cases, lands beyond its borders. Most archival units containing documents from the period of kasat are not widely known, and some of them are probably not used at all. The documents archived here may be of interest to art historians, as well as historians of material culture or medical historians. Part of them may prove useful also in research on pre- and fortune-possession of Jesuits in the Austrian Partition and outside its borders. The wide chronological range and the abundance of this material lead to the conclusion that it well reflects the subsequent stages in Jesuit history after the dissolution of the order in 1773. Many documents relate to just this and the period before and after the restoration of the Order in 1814. His delegalization in 1848 and the way of the Jesuits to abolition in 1853 are well documented. Preserved inventories don't have to be fully reliable, of course. They may also not reflect the actual possession of the order in the period before the dissolution. The important thing is, that they allow at least a partial reconstruction of the equipment of churches, colleges, pharmacies or convents. These documents also contain lists of monks and a discussion on providing them with means of subsistence. Thanks to them, we also get a spatial picture of the development of post-Jesuit plots, gradually merging into the urban organism modernized in the 19th century.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia; Archiwa; Źródła informacji

EN

History; Archive; Information source

• Czasopismo: Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku
• Rocznik: 2018
• Tom: 20
• Strony: 3--68

Twórcy

autor

Magdalena Ujma

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 134, opis 1, nr 36, nr 146.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 134, opis 2, nr 52, nr 74, nr 46.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 146, opis 1, nr 103, nr 232.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 146, opis 5a, nr 953a.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 146, opis 7, nr 2010, 2016, 2671, nr 2818, nr 2924, nr 3017.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 146, opis 50, nr 1492.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 146, opis 51a, nr 953a.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 146, opis 66, nr 1673, nr 2011-2013.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 146, opis 84, nr 36, nr 46, nr 146, nr 2819, nr 3543-3546, nr 3547-3552, nr 3588-3593, nr 3591-3596, nr 3599-3601, nr 3602-3618.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 160, opis 5, nr 2429.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 187, opis 1, nr 2-4, nr 5, nr 6-12, nr 14, nr 15, nr 16, nr 17, nr 18-23, nr 43-76 i 47-48,
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 453, opis 1, nr 7, nr 16-21, nr 20, nr 36, nr 37-41, nr 1190.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne we Lwowie, Fond 726, op 1, nr 1377.
• Bieś A.P., Jan Badeni (1858-1899). U początków ruchu społecznego katolików w Galicji, Warszawa 1999.
• Bieś A.P., Periodyzacja obecności Towarzystwa Jezusowego na ziemiach polskich. Struktury organizacyjne oraz oświatowo-edukacyjne i pastoralne formy aktywności, cz. 1, "Artykuły i rozprawy SPI" 2014, nr 17.
• Chotkowski W., Powrót i ponowne zniesienie jezuitów w Galicyi 1820-1848 na podstawie archiwaliów rządowych, Warszawa 1904.
• Cieślak S., Marcin Laterna SJ (1552-598). Działacz kontrreformacyjny, Kraków 2003.
• Cieślak S., Działalność społeczno-kulturalna jezuitów galicyjskich w stowarzyszeniach katolickich 1856-1914, Kraków 2013.
• Demkowicz A., Wypędzenie jezuitów z Imperium Rosyjskiego na podstawie fragmentów Wygnańca z Białej Rusi Jana Galicza, "Tematy i Konteksty" 2012, R. 2(7).
• Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy (1564-1995), oprac. L. Grzebień przy współpracy zespołu jezuitów, Kraków 1996.
• Grzebień L., Konwikt szlachecki we Lwowie w l. 1842-1848, [w:] Jezuicka ars educandi. Prace ofiarowane Księdzu Profesorowi Ludwikowi Piechnikowi SJ, red. M. Wolańczyk i S. Obirek, Kraków 1995.
• Grzegorz Piramowicz i jego epoka, red. K.A. Boreczek i A.A. Witusik, Kurów 2001.
• Kajdański E., Michał Boym - Ambasador Państwa Środka, Warszawa 1999.
• Kajdański E., Michał Boym - ostatni wysłannik dynastii Ming, Warszawa 1988.
• Kościoły i klasztory Lwowa z okresu przedrozbiorowego, cz. 20 (2), oprac. A. Betlej, M. Biernat, M. Kurzej, J.K. Ostrowski, Kraków 2012.
• Kramarz H., Jezuici we Lwowie na przestrzeni wieków (zarys faktografii i perspektywy badawcze), [w:] Jezuici a kultura Polska, Kraków 1993.
• Kumor B., Powrót jezuitów do Galicji, "Folia Historica Cracoviensia" 1994, vol. 2.
• Leń K., Jezuickie kolegium św. Jana w Jarosławiu 1573-1773, Kraków 2000.
• Łuszczak G., Nauczyciele i wychowawcy szkó́ł jezuickich we Lwowie 1608-1773, Kraków 2010.
• Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół od niej zależnych, zebrał L.G., Kraków 1905.
• Obirek S., Jesuits in Poland and Eastern Europe, [w:] !e Cambridge Companion to the Jesuits, red. T. Worcester, Cambridge 2008.
• Obirek S. Jezuici w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1564-1668: działalność religijna, społeczno-kulturalna i polityczna, Kraków 1996.
• Stolarczyk M., Udział duchowieństwa rzymskokatolickiego w galicyjskiej Wiośnie Ludów. Próba charakterystyki, [w:] Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji. Zbiór studiów, red. W. Wic, Kraków 1999.
• Sygański J., Święty Stanisław Kostka, Lwów 1906.
• Załęski S., Jezuici w Polsce, t. 1-5, Kraków 1900-1906.
• Załęski S., Jezuici w Polsce, w skróceniu 5 tomów w jednym, z dwoma mapami, Kraków 1908.
• Załęski S., Kolegium jezuickie w Stanisławowie. Szkic historyczny, Nowy Sącz 1896.
• Załęski S., Kościół oo. Jezuitów we Lwowie pod wezwaniem śś. Apostołów Piotra i Pawła, Lwów 1879.
• Załęski S., OO. Jezuici we Lwowie, Lwów 1880.
• Инглот M., Общество Иисуса в Российской Империи (1772-1820 гг.), его роль в повсеместном восстановлении Ордена во всем мире, Moskwa 2004.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/2080-8313.20.02