PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
2018 | nr 3 | 261--291
Tytuł artykułu

Ciągłość państwa polskiego od 1918 r. z punktu widzenia prawa międzynarodowego

Autorzy
Warianty tytułu
The Continuity of the Polish State Since 1918 from the Point of View of International Law
Języki publikacji
PL
Abstrakty
W bieżącym roku mija sto lat od ponownych narodzin państwa polskiego. W 1918 r., po trwającym ponad wiek okresie zaborów Polakom udało się umiejętnie wykorzystać sprzyjające okoliczności polityczne i doprowadzić do odrodzenia swojej państwowości. Chociaż społeczna świadomość okrągłej rocznicy odzyskania niepodległości wydaje się powszechna, to w dyskursie publicznym nadal pojawiają się tezy kwestionujące nieprzerwane istnienie Polski w trakcie drugiej wojny światowej (1939-1945) albo podważające prawną ciągłość między Polską obecną a tą pod rządami komunistycznymi (1945-1989). Jak można zakładać na podstawie okoliczności, w których się pojawiają, są one zazwyczaj reakcją na postulaty obciążenia polskiego państwa odpowiedzialnością prawną za różnego rodzaju zdarzenia z tych okresów, wysuwane przez obce rządy lub osoby prywatne. Bywają także prezentowane jako remedium mające umożliwić Polsce dochodzenie różnego rodzaju zadawnionych roszczeń od państw trzecich. Celem poniższych rozważań będzie udowodnienie trzech tez. Po pierwsze, że w świetle prawa międzynarodowego powstanie Polski w 1918 r. oznaczało utworzenie nowego państwa, które z prawnego punktu widzenia nie było kontynuatorem I Rzeczypospolitej. Po drugie, że nie ma poważnych merytorycznych przesłanek, by kwestionować tożsamość tego państwa i jego ciągłość1, począwszy od 1918 r. aż do czasów współczesnych. Po trzecie wreszcie, że zagadnienie kontynuacji istnienia jednego i tego samego państwa może być zupełnie inaczej interpretowane z punktu widzenia prawa międzynarodowego i prawa krajowego. (fragment tekstu)
EN
This article aims to show that the Polish state established after the First World War was at the time a new subject of international law and that its continuous existence, which dates back to 1918, encompass successively the Second Polish Republic, the communist Poland and the current Third Polish Republic. The author points out that Polish domestic law may regulate the issues related to state continuity in a different way than international law and there is nothing wrong with that. One needs to ensure, however, that in such case Poland's international obligations are not violated. Moreover, questioning the continuity of the Polish state since 1918 should not be regarded as an effective remedy against claims of third states and their nationals. (original abstract)
Słowa kluczowe
Rocznik
Numer
Strony
261--291
Opis fizyczny
Twórcy
  • Polski Instytut Spraw Międzynarodowych; Instytut Nauk Prawnych PAN
Bibliografia
  • Antonowicz L., O zmianach mapy politycznej świata w XX w., "Studia Iuridica Lublinensia" 2013, nr 19.
  • Antonowicz L., Status prawnomiędzynarodowy Rzeczpospolitej Ludowej, "Annales Univer sitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G" 2000, vol. 47.
  • Antonowicz L., Tożsamość państwa polskiego w prawie międzynarodowym, "Państwo i Prawo" 1993, nr 10.
  • Antonowicz L., Trzecia Rzeczpospolita a zasada ciągłości państw w prawie międzynarodowym, [w:] Polska lat dziewięćdziesiątych: przemiany państwa i prawa, t. 2, red. M. Mozgawa, M. Nazar, J. Stelmasiak, T. Bojarski, Lublin 1998.
  • Antonowicz L., Zasada identyczności i ciągłości państw w prawie międzynarodowym, "Sprawy Międzynarodowe" 1969, nr 2.
  • Batowski H., Z dziejów dyplomacji polskiej na obczyźnie: wrzesień 1939 - lipiec 1941, Kraków-Wrocław 1984.
  • Berezowski C., Powstanie państwa polskiego w świetle prawa narodów, Warszawa 2008.
  • Bierzanek R., Międzynarodowe uznanie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Rządu Jedności Narodowej, "Sprawy Międzynarodowe" 1964, nr 7.
  • Błachucki M., Ciągłość i tożsamość prawna państwa polskiego - wybrane problemy, "Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego" 2004, nr 1.
  • Brownlie I., Principles of public international law, Oxford 2008.
  • Case No. 158. In re Rauter, "International Law Reports" 1951, vol. 15.
  • Crawford J. R., The creation of states in international law, Oxford 2006.
  • Czapliński W., Raz jeszcze o problemie ciągłości i identyczności państwa polskiego, "Państwo i Prawo" 1999, nr 8.
  • Czapliński W., Replika, "Państwo i Prawo" 2000, nr 5.
  • Dębski S., Tarnogórski R., O bezprawności rozbiorów - nieznana ekspertyza prof. Michała Rostworowskiego, "Polski Przegląd Dyplomatyczny" 2018, nr 3 (74).
  • Dumberry P., State succession to international responsibility, Leiden-Boston 2007.
  • Gábriš T., Letková A., Constitutional history 2000-2015: Slovak Republic, "Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa" 2018, nr 11 (1).
  • Gelberg L., Powstanie Polski Ludowej. Problemy prawa międzynarodowego, Warszawa 1970.
  • Germano-Polish Mixed Arbitral Tribunal, Deutsche Continental Gas-Gesellschaft v. Polish State, "Annual Digest of Public International Law Cases" 1929-1930, vol. 5.
  • Gotowiecki P., Restitutio ad integrum - prawno-polityczna doktryna ośrodka legalistycznego polskiej emigracji politycznej na Zachodzie (1945-1990), "Miscellanea Historico-Iuridica" 2016, t. 15, z. 1.
  • Górski G., Jeszcze o tożsamości i ciągłości prawnomiędzynarodowej państwa polskiego, "Państwo i Prawo" 2000, nr 5.
  • Górski G., O problemie tożsamości i ciągłości prawnomiędzynarodowej państwa polskiego, "Państwo i Prawo" 1999, nr 7.
  • A guide to the United States' history of recognition, diplomatic, and consularrelations, by country, since 1776: Poland, "Offi ce of the Historian" [online, dostęp: 12.10.2018], dostępny w internecie: https://history.state.gov/countries/poland.
  • Jastrzębski R., Ciągłość państwa polskiego - publikacja dzienników urzędowych wydanych przez władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939-1990, "Zeszyty Prawnicze BAS" 2017, nr 2 (54).
  • Karski K., "Ius postliminii" jako podstawa uznania ciągłości przedwojennych i dzisiejszych państw bałtyckich, "Zeszyty Prawnicze" 2014, nr 14.1.
  • Karski K., Kontynuacja prawnomiędzynarodowej podmiotowości ZSRR i jego części składowych przez państwa istniejące na obszarze postradzieckim, "Studia Iuridica" 2006, t. 45.
  • Kerchove d'Exaerde F. de, Quelques questions en droit international public relatives à la présence et à l'activité du gouvernement belge en exil à Londres (Octobre 1940 - Septembre 1944), "Revue belge de droit international" 1990, No. 23.
  • Kohen M. G., Introduction, [w:] Secession. International law perspectives, ed. M. G. Kohen, New York 2006.
  • Kolasa J., Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. w świetle prawa międzynarodowego, "Przegląd Sejmowy" 2008, nr 5 (88).
  • Kumaniecki K. W., Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912 - styczeń 1924, Warszawa 1924.
  • Kuźniak B., Powojenne Niemcy a ciągłość i identyczność państwa, "Państwo i Prawo" 1996, nr 11.
  • Kwiecień R., O tożsamości i ciągłości prawnomiędzynarodowej państwa polskiego raz jeszcze, "Państwo i Prawo" 1998, nr 8.
  • Kwiecień R., Tożsamość i ciągłość prawnomiędzynarodowa państwa polskiego, "Państwo i Prawo" 1998, nr 8.
  • Lachs M., Polish legislation in exile, "Journal of Comparative Legislation and International Law" 1942, vol. 24, No. 1.
  • Lauterpacht H., Recognition in international law, Cambridge 1947.
  • Łaski P., Dezintegracja Związku Radzieckiego i Jugosławii w świetle prawa międzynarodowego, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G" 1992, t. 39.
  • Łaski P., Uwagi na temat sukcesji państw i sukcesji rządów w świetle prawa międzynarodowego, "Zeszyty Naukowe. Nauki Społeczne" 1996, nr 201.
  • Makiłła D., Moc prawna aktu 5 listopada 1916 roku, "Przegląd Sejmowy" 2017, nr 1 (138).
  • Marek K., Identity and continuity of states in public international law, Genève 1968.
  • Muszyński M., Prawnomiędzynarodowa istota i prawnokrajowe skutki sukcesji państw. Wybrane zagadnienia teoretyczne, "Zeszyty Prawnicze" 2013, nr 13.1.
  • Na szlakach Niepodległej. Polska myśl polityczna i prawna w latach 1918-1919, red. M. Marszał, M. Sadowski, Wrocław 2009.
  • Oppenheimer F. E., Governments and authorities in exile, "American Journal of International Law" 1942, vol. 36, No. 4.
  • Orakhelashvili A., Statehood, recognition and the United Nations system. A unilateral declaration of independence in Kosovo, "Max Planck Yearbook of United Nations Law" 2008, vol. 12.
  • Orędzie Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich do narodu polskiego z dnia 27 marca 1917 r., "Historia" [online], 27.02.2017 [dostęp: 17.10.2018], dostępny w internecie: https://historia.org.pl/2017/02/27/oredzie-piotrogrodzkiej-rady-delegatow-robotniczych-i-zolnierskich-do-narodu-polskiego-z-dnia-27-marca-1917-r/.
  • Pałyga E. J., Uznanie Polski ludowej jako pełnoprawnego podmiotu stosunków dyplomatycznych (1944-1946), "Studia Nauk Politycznych" 1978, nr 5 (35).
  • Pawłowski S., Kwestia tożsamości państwa, zerwania ciągłości państwowej, rewizji konstytucji na przykładzie Austrii, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2014, t. 31.
  • Permanent Court of International Justice, Acquisition of Polish nationality, "PCIJ Reports" 1923, Series B, No. 7.
  • Permanent Court of International Justice, Railway traffi c between Lithuania and Poland, "PCIJ Reports" 1931, Series A/B, No. 42.
  • Polska lat dziewięćdziesiątych: przemiany państwa i prawa, t. 2, red. M. Mozgawa, M. Nazar, J. Stelmasiak, T. Bojarski, Lublin 1998.
  • Problemy prawno-polityczne transformacji ustrojowej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, red. H. Rot, Wrocław 1995 (Acta Universitatis Wratislaviensis, 241).
  • Proklamacja rosyjskiego Rządu Tymczasowego do Polaków - 30 marca 1917 r., "Dzieje" [online], 23.08.2017 [dostęp: 17.10.2018], dostępny w internecie: https://dzieje.pl/aktualnosci/proklamacja-rosyjskiego-rzadu-tymczasowego-do-polakow-2916-marca-1917-r-petersburg.
  • Protocol of the proceedings of the Berlin Conference, Berlin, August 1, 1945, "Offi ce of the Historian" [online, dostęp: 14.11.2018], dostępny w internecie: https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1945Berlinv02/d1383.
  • The reality of international law. Essays in honour of Ian Brownlie, ed. G. Goodwin-Gill, S. Talmon, Oxford 1999.
  • Secession. International law perspectives, ed. M. G. Kohen, New York 2006.
  • Sondel J., Problem kontynuacji państwowości między I i II oraz II i III Rzeczypospolitą Polską, [w:] Na szlakach Niepodległej. Polska myśl polityczna i prawna w latach 1918-1919, red. M. Marszał, M. Sadowski, Wrocław 2009.
  • Stolarczyk P., Ciągłość prawna współczesnego państwa polskiego, "Państwo. Administracja. Kościół" 2006, nr 4 (28).
  • Srogosz T., Powstawanie i kontynuacja państw Afryki Subsaharyjskiej: od państwa jurydycznego do empirycznego, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 2009, t. 80.
  • Talmon S., Who is a legitimate government in exile? Towards normative criteria for governmental legitimacy in international law, [w:] The reality of international law. Essays in honour of Ian Brownlie, ed. G. Goodwin-Gill, S. Talmon, Oxford 1999.
  • Traktat między Głównemi Mocarstwami sprzymierzonemi i stowarzyszonemi a Polską, podpisany w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 r., Dz.U. 1920, nr 110, poz. 728.
  • Traktat pokoju między mocarstwami sprzymierzonemi i skojarzonemi i Niemcami, podpisany w Wersalu dnia 28 czerwca 1919 roku, Dz.U. 1920, nr 35, poz. 200.
  • Treaty of peace between the allied and associated powers and Austria together with the protocol and declarations annexed thereto, signed at Saint-Germain-en-Laye, September 10, 1919, "Foreign & Commonwealth Offi ce" [online], 9.10.2018 [dostęp: 21.11.2018], dostępny w internecie: http://foto.archivalware.co.uk/data/Library2/pdf/1919-TS0011.pdf.
  • Treaty of peace between the allied and associated powers and Hungary and protocol and declaration, signed at Trianon, June 4, 1920, "Foreign & Commonwealth Offi ce" [online], 9.10.2018 [dostęp: 21.11.2018], dostępny w internecie: http://foto.archivalware.co.uk/data/Library2/pdf/1920-TS0010.pdf.
  • Tyranowski J., Sukcesja rządów a identyczność państwa (zagadnienia te oretyczne), "Państwo i Prawo" 1980, nr 4.
  • Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 kwietnia 1998 r. o ciągłości prawnej między II a III Rzecząpospolitą Polską, M. P. 1998, nr 12, poz. 200.
  • Vidmar J., Democratic statehood in international law. The emergence of new states in post-Cold War practice, Oxford-Portland 2013.
  • Zamkowski W., Problem zmian i ciągłości państwa polskiego w warunkach transformacji ustrojowej w okresie od 1918 r. do 1989 r., [w:] Problemy prawno-polityczne transformacji ustrojowej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, red. H. Rot, Wrocław 1995 (Acta Universitatis Wratislaviensis, 241).
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171563965

Zgłoszenie zostało wysłane

Zgłoszenie zostało wysłane

Musisz być zalogowany aby pisać komentarze.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.