Ideologia czy zdrowie - dwa typy wegetarianizmu

• Autorzy: Dominika Adamczyk , Dominika Maison

Warianty tytułu

Ideology or Health - Two Types of Vegetarianism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wegetarianizm staje się w ostatnich latach coraz popularniejszym trendem żywieniowym, nie tylko na świecie, ale również w Polsce. Dotychczasowe badania pokazują, że wegetarianie nie są grupą homogeniczną - jeden z możliwych podziałów różnicuje wegetarian ze względu na motywację: etyczną lub zdrowotną. Celem przeprowadzonych badań było wstępne sprawdzenie, czy wegetarianie i osoby jedzące mięso różnią się pod względem cech demograficznych, a następnie czy i jakie różnice występują pomiędzy wegetarianami etycznymi i zdrowotnymi. Postanowiono również sprawdzić, czy typ wegetarianizmu przekłada się na preferencje żywieniowe i wybory potraw. W tym celu przeprowadzono badanie na ogólnopolskiej próbie osób w wieku 16-73 lat (N = 402, w tym 163 wegetarian). Wyniki badań pokazały, że wegetarianie to głównie kobiety, osoby młode (w wieku 18-24 lat), mieszkające w dużych lub średnich miastach. Natomiast istotne różnice pomiędzy wegetarianami etycznymi i zdrowotnymi pod względem demograficznym występują jedynie w przypadku płci - na etyczne powody swojej decyzji niejedzenia mięsa wskazuje 52% kobiet wegetarian i 30% mężczyzn. Zaobserwowano również różnice dotyczące zachowań żywieniowych (wyborów potraw) - wegetarianie etyczni niemal zawsze wskazywali preferencje wobec potraw wegetariańskich, natomiast zdrowotni wyraźnie częściej dopuszczali w swoich wyborach potrawy mięsne (20%). (abstrakt oryginalny)

EN

In recent years, vegetarianism has become an increasingly popular dietary trend in the area of nutrition, not only in the world, but also in Poland. Previous research shows that vegetarians are not a homogenous group - one of the possible divisions is based on motivation - ethical or health. The aim of the study was to examine whether vegetarians and meat-eaters differ in terms of demographic features, and also what differences also occur between ethical and health vegetarians. It was also decided to check whether the type of vegetarianism is reflected in the food preferences and choices. In order to reach that goal, a study was conducted on a nationwide sample of Poles aged 16-73 years (N = 402, including 163 vegetarians). The results of the study showed that vegetarians are mainly women, young adults (aged 18-24), living in large or medium-sized cities. Significant differences between ethical and health vegetarians in terms of demographics occur only in the case of sex - 52% of vegetarian women and 30% of vegetarian men indicate ethical reasons for their decision. Differences in dietary behaviors (food choices) were also observed. Health vegetarians were much more likely to choose meat dishes (20%) than ethical vegetarians (1%). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Odżywianie się Polaków; Żywienie dietetyczne; Motywacje; Zachowania konsumenta

EN

Eating habits of Polish people; Dietary feeding; Motivation; Consumer behaviour

• Czasopismo: Marketing i Rynek
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 8
• Strony: 15--23

Twórcy

autor

Dominika Adamczyk

• Uniwersytet Warszawski, doktorantka

autor

Dominika Maison

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Adams, C. J. (2015). The sexual politics of meat: A feminist-vegetarian critical theory. USA: Bloomsbury Publishing.
• Audsley, E., Brander, M., Chatterton, J. C., Murphy-Bokern, D., Webster, C. i Williams, A. G. (2010). How low can we go? An assessment of greenhouse gas emissions from the UK food system and the scope reduction by 2050. Report for the WWF and Food Climate Research Network.
• Beardsworth, A., Bryman, A., Keil, T., Goode, J., Haslam, C. i Lancashire, E. (2002). Women, men and food: The significance of gender for nutritional attitudes and choices. British Food Journal, 104(7), 470-491. https://doi.org/10.1108/00070700210418767
• Broadbent, E., Donkin, L. i Stroh, J. C. (2011). Illness and treatment perceptions are associated with adherence to medications, diet, and exercise in diabetic patients. Diabetes Care, 34(2), 338-340. https://doi.org/10.2337/dc10-1779
• Centers for Disease Control and Prevention. (2018). Current Cigarette Smoking Among Adults - United States, 2017. Morbidity and Mortality Weekly Report.
• Chao, A., Thun, M. J., Connell, C. J., McCullough, M. L., Jacob, E. J., Flanders, W. D. i Calle, E. E. (2005). Meat consumption and risk of colorectal cancer. Jama, 293(2), 172-182.
• Devine, C. M., Connors, M., Bisogni, C. A. i Sobal, J. (1998). Life-course influences on fruit and vegetable trajectories: Qualitative analysis of food choices. Journal of Nutrition Education, 30(6), 361-370. https://doi.org/10.1016/s0022-3182(98)70358-9
• European Commission. (2018). Meat Market Observatory Meat MO Economic Board. Pozyskano z: https://ec.europa.eu/agriculture/sites/agriculture/files/market-observatory/meat/doc/meat-mo-meeting-20181002-summary_en.pdf
• Fessler, D., Alexander, A., Mekdara, J. i Macias, R. (2003). Disgust sensitivity and meat consumption: A test of an emotivist account of moral vegetarianism. Appetite, 41(1), 31-41. https://doi.org/10.1016/s0195-6663(03)00037-0
• Główny Urząd Statystyczny. (2018). Dostawy na rynek krajowy oraz spożycie niektórych artykułów konsumpcyjnych na 1 mieszkańca w 2017 r. Pozyskano z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/handel/dostawy-na-rynek-krajowy-oraz-spozycie-niektorych-artykulow-konsumpcyjnych-na-1-mieszkanca-w-2017-roku,9,8.html
• Godfray, H. C., Aveyard, P., Garnett, T., Hall, J. W., Key, T. J., Lorimer, J., Pierrehumbert, R.T., Scarbourough, M.S. i Jebb, S. A. (2018). Meat consumption, health, and the environment. Science, 361(6399). https://doi.org/10.1126/science.aam5324
• HappyCow (2018). 10 Top Vegan-Friendly Cities. Pozyskano z: https://www.happycow.net/vegtopics/travel/top-vegan-friendly-cities
• Helgeson, V. S. (1994). Relation of agency and communion to well-being: Evidence and potential explanations. Psychological Bulletin, 116(3). https://doi.org/10.1037//0033-2909.116.3.412
• Hoffman, S. R., Stallings, S. F., Bessinger, R. C. i Brooks, G. T. (2013). Differences between health and ethical vegetarians. Strength of conviction, nutrition knowledge, dietary restriction, and duration of adherence. Appetite, 65, 139-144. https://doi.org/10.1016/j.appet.2013.02.009
• Hu, F. B. (2003). Plant-based foods and prevention of cardiovascular disease: An overview. The American Journal of Clinical Nutrition, 78(3), 544S-551S. https://doi.org/10.1093/ajcn/78.3.544s
• Jabs, J., Devine, C. M. i Sobal, J. (1998a). Model of the process of adopting vegetarian diets: Health vegetarians and ethical vegetarians. Journal of Nutrition Education, 30(4), 196-202. https://doi.org/10.1016/s0022-3182(98)70319-x
• Jabs, J., Devine, C. M. i Sobal, J. (1998b). Maintaining Vegetarian Diets Personal Factors, Social Networks and Environmental Resources. Canadian Journal of Dietetic Practice and Research, 59, 183-189.
• Jenkins, D. J., Kendall, C. W., Marchie, A., Jenkins, A. L., Augustin, L. S., Ludwig, D. S. i Anderson, J. W. (2003). Type 2 diabetes and the vegetarian diet. The American Journal of Clinical Nutrition, 78(3), 610S-616S. https://doi.org/10.1093/ajcn/78.3.610s
• Kacprzak-Choińska, A. (2007). Konsument ponowoczesny. Nowe trendy w zachowaniach nabywczych i ich konsekwencje dla marketingu. Studia i Materiały - Wydział Zarządzania UW, (2), 14-20.
• Key, T. J., Davey, G. K. i Appleby, P. N. (1999). Health benefits of a vegetarian diet. Proceedings of the Nutrition Society, 58(2), 271-275. https://doi.org/10.1017/s0029665199000373
• Kubberød, E., Ueland, Ø., Tronstad, Å. i Risvik, E. (2002). Attitudes towards meat and meat-eating among adolescents in Norway: A qualitative study. Appetite, 38(1), 53-62. https://doi.org/10.1006/appe.2002.0458
• Leitzmann, C. (2005). Vegetarian diets: What are the advantages? Diet Diversification and Health Promotion. Forum Nutr. Basel, Karger, 57, 147-156. https://doi.org/10.1159/000083787
• Maclnnis, C. C. i Hodson, G. (2017). It ain't easy eating greens: Evidence of bias toward vegetarians and vegans from both source and target. Group Processes & Intergroup Relations, 20(6), 721-744. https://doi.org/10.1177/1368430215618253
• Norat, T., Bingham, S., Ferrari, P., Slimani, N., Jenab, M., Mazuir, M. i Boutron-Ruault, M. C. (2005). Meat, fish, and colorectal cancer risk: The European Prospective Investigation into cancer and nutrition. Journal of the National Cancer Institute, 97(12), 906-916. https://doi.org/10.1093/jnci/dji409
• Perry, C. L., McGuire, M. T., Neumark-Sztainer, D. i Story, M. (2001). Characteristics of vegetarian adolescents in a multiethnic urban population. Journal of Adolescent Health, 29(6), 406-416. https://doi.org/10.1016/s1054-139x(01)00258-0
• Piazza, J., Ruby, M. B., Loughnan, S., Luong, M., Kulik, J., Watkins, H. M. i Seigerman, M. (2015). Rationalizing meat consumption. The 4Ns. Appetite, 91, 114-128. https://doi.org/10.1016/j.appet.2015.04.011
• Pimentel, D. i Pimentel, M. (2003). Sustainability of meat-based and plant-based diets and the environment. The American Journal of Clinical Nutrition, 78(3), 660-663. https://doi.org/10.1093/ajcn/78.3.660s
• Popkin, B. M. (2009). Reducing meat consumption has multiple benefits for the world's health. Archives of Internal Medicine, 169(6), 543-545. https://doi.org/10.1001/archinternmed.2009.2
• Pribis, P., Pencak, R. C. i Grajales, T. (2010). Beliefs and attitudes toward vegetarian lifestyle across generations. Nutrients, 2(5), 523-531. https://doi.org/10.3390/nu2050523
• Rachocka, J. (2003). Dekonsumpcja, domocentryzm, ekologizacja życia - nowe tendencje konsumenckie w rozwiniętych gospodarkach rynkowych. W: T. Bernat, Problemy globalizacji gospodarki (s. 185-192). Szczecin: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
• Rozin, P., Markwith, M. i Caryn, S. (1997). Moralization and becoming a vegetarian: The transformation of preferences into values and the recruitment of disgust. Psychological Science, 8(2), 67-73. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.1997.tb00685.x
• Song, Y., Manson, J. E., Buring, J. E. i Liu, S. (2004). A prospective study of red meat consumption and type 2 diabetes in middle-aged and elderly women: the women's health study. Diabetes Care, 27(9), 2108-2115. https://doi.org/10.2337/diacare.27.9.2108
• Synowiec-Piłat, M., Jędrzejek, M. i Pałęga, A. (2018). Zjawisko food pornu w kontekście promocji zdrowia. Miscellanea Anthropologica et Sociologica, 19(2), 102-119.
• Twigg, J. (1979). Food for thought: Purity and vegetarianism. Religion, 9(1), 13-35. https://doi.org/10.1016/0048-721x(79)90051-4
• Vermeir, I. i Verbeke, W. (2006). Sustainable food consumption: Exploring the consumer "attitude-behavioral intention" gap. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 19(2), 169-194. https://doi.org/10.1007/s10806-005-5485-3
• Vinnari, M., Montonen, J., Härkänen, T. i Männistö, S. (2009). Identifying vegetarians and their food consumption according to self-identification and operationalized definition in Finland. Public Health Nutrition, 12(4), 481-488. https://doi.org/10.1017/s1368980008002486
• Walker, P., Rhubart-Berg, P., McKenzie, S., Kelling, K. i Lawrence, R. S. (2005). Public health implications of meat production and consumption. Public Health Nutrition, 8(4), 348-356. https://doi.org/10.1079/phn2005727
• Westhoek, H., Lesschen, J. P., Rood, T., Wagner, S., De Marco, A., Murphy-Bokern, D. i Oenema, O. (2014). Food choices, health and environment: Effects of cutting Europe's meat and dairy intake. Global Environmental Change, 26, 196-205. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2014.02.004
• Wilson, M. S., Weatherall, A. i Butler, C. (2004). A rhetorical approach to discussions about health and vegetarianism. Journal of Health Psychology, 9(4), 567-581. https://doi.org/10.1177/1359105304044040
• Worsley, A. i Skrzypiec, G. (1998). Teenage Vegetarianism: Prevalence, Social and Cognitive Contexts. Appetite, 30(2), 151-170. https://doi.org/10.1006/appe.1997.0118

Identyfikatory

DOI

10.33226/1231-7853.2019.8.2