Zrównoważona urbanizacja miejskich przestrzeni relacyjnych

• Autorzy: Monika Janiszek
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Współczesne polskie miasta charakteryzują się dużą dynamiką zmian uwidaczniającą się w postaci powstawania obszarów zurbanizowanych i w coraz większym ich zagęszczaniu, a z drugiej strony w narastającym chaosie przestrzennym, likwidacji zakładów przemysłowych, migracjach i depopulacji. Jednym z podstawowych wyzwań cywilizacyjnych stają się procesy przywracania znaczenia i wartości zasobom obszarów zdegradowanych, przejawiających się w walorach społeczno-kulturowych, ekonomicznych, przestrzennych, a nawet funkcjonalnych. Jednak postępująca globalizacja przyczynia się do standaryzacji przestrzennej i kulturowej, której towarzyszy zanikanie lokalnej i regionalnej specyfiki obszarów zurbanizowanych. W tym miejscu należy powrócić do dwudziestowiecznej myśli urbanistycznej, w której elementy przestrzeni miejskiej były definiowane przez zasady wizualno-estetyczne (Le Corbusier) albo zasady funkcjonalno-społeczne (Janc Jacobs). W wyniku procesu ewolucyjnego przestrzeń stawała się coraz bardziej użyteczna i przystosowana do osób w niej przebywających. W nowych podejściach urbanistycznych odchodzi się od reguł dotyczących kształtowania struktury miejskiej oraz pełnionych przez nie funkcji na rzecz obsługi potrzeb i kreowania uwarunkowań życia człowieka w mieście ponowoczesnym. Przy realizacji tego podejścia kształt przestrzeni miejskiej nie jest celem refleksji architektoniczno-urbanistycznej, lecz środkiem prowadzącym do tworzenia miejsc przyjaznych ludziom i środowisku. Jednak należy pamiętać, że kształt przestrzeni użytecznej wyznaczony jest przez historyczne procesy nadające jej cechy oraz znaczenie, z którymi mieszkaniec może, ale nie musi się utożsamiać. Należy to podejście rozpatrywać przez pryzmat kluczowych atrybutów mających wpływ na życie mieszkańców oraz decydujących o postrzeganiu wartości miejsca przez zastosowane rozwiązania w jego zagospodarowaniu. W rozważaniach koncepcyjnych kładziony jest nacisk na relacje zachodzące między gospodarką, środowiskiem przyrodniczym a żyjącym w nim społeczeństwie. Sieć powiązań przestrzennych uwidacznia potencjał kryjący się w danej lokalizacji działalności, przy wartościach, z którymi utożsamia się lokalna społeczność, przechowując za ich pomocą dziedzictwo kulturowe oraz tradycje i dorobek określonej epoki. Jedynie wykorzystując ukierunkowane procesy urbanizacyjne, można pobudzać i kreować nowe ścieżki zmian rozwojowych i funkcjonalnych na terenach zdegradowanych. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Urbanistyka; Urbanizacja; Przestrzenne zagospodarowanie miasta; Inteligentne miasto

EN

Urban studies; Urbanisation; Town spatial development; Smart city

• Czasopismo: Prace Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2019
• Tom: Nowa urbanizacja na starym podłożu
• Strony: 144--155

Twórcy

autor

Monika Janiszek

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• Błaszak M. (2016), Trzy metafory miasta: maszyna, organizm, umysł, http://www.designforall.pl/metafory-miasta-maszyna-organizm-umysl (dostęp: 14.09.2017).
• Castells M. (2007), Społeczeństwo sieci, PWN, Warszawa.
• Czornik M. (2004), Miasto. Ekonomiczne aspekty funkcjonowania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice.
• Domański R. (1992), The Changeability of Man-enviromental Systems far from Eąuilibrium, "Studia Regionalia KPZK PAN", t. III, R. Domański (red.), Space Economy in the Transition from the Centrally-planned to the Market System, PWN, Warszawa, s. 85-104.
• Domański R. (2018), Gospodarka przestrzenna - koncepcje teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Domański R., Marciniak A. (2003), Sieciowe koncepcje gospodarki miast i regionów, Studia KPZK PAN, t. CXII, Warszawa.
• Filip A.J. (2015), Miasto jako struktura sieci współzależnych, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 217, s. 97-114.
• Gao J., Buldyrev S., Stanley E., Havlin S. (2012), Networks Formed from Interdependent Networks, "Nature Physics", No. 8, s. 40-48.
• Haas T. (2012), Sustainable Urbanism and Beyond. Rethinking Cities for the Future, Rizzoti, New York.
• Jażdżewska I. (2012), Sieć i system osadniczy miast [w:] S. Liszewski (red.), Geografia urbanistyczna, PWN, Warszawa, s. 343-378.
• Kaltenrieder P., Portmann E., D'Onofrio S., Finger M. (2014), Applying the Fuzzy Analytical Hierarchy Process in Cognitive Cities [w:] Proceedings of the 8th International Conference on Theory and Practice of Electronic Govemance, Guimaraes, Portugal, October 27-30, s. 259-262.
• Kowalewski A. (2005), Rozwój zrównoważony w procesach urbanizacji, "Nauka", nr 1, s. 123-146.
• Kuhnen F. (1987), Causes of Underdevelopment and Concepts of Development - Introduction to Development Theories, "The Journal of Development Studies", Vol. VIII, s. 1-14.
• Latour B. (2010), Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, TAiWPN Universitas, Kraków.
• Manville C., Cochrane G., Cave J., Miliard J., Pederson J.K., Thaarup R.K., Liebe A., Wissner M., Massink R., Kotterink B. (2014), Maping Smart Cities in the EU, Study, Directorate General for Internal Policies, Policy Department A: Economic and Scientific Policy, European Parliament, Brussels, January, http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/join/2014/507480/IPOL-ITRE_ET(2014)50 7480_EN.pdf (dostęp: 14.09.2017).
• Markowski T. (2013), Flexible and Integrative Planning in Functional Urban Areas -Towards a New Approach to Spatial Planning [w:] W.M. Gaczek (red.), Dynamika, cele i polityka zintegrowanego rozwoju regionów - aspekty teoretyczne i zarządzanie w przestrzeni, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 27-41.
• Marszał T., red. (2003), Zagospodarowanie przestrzeni miejskiej w Łodzi, "Biuletyn KPZK PAN", z. 203, Warszawa.
• Moyser R., Uffer S. (2016), From Smart to Cognitive: A Roadmap for the Adoption of Technology in Cities [w:] E. Portmann, M. Finger (eds.), Towards Cognitive Cities. Studies in Systems, Decision and Control, Vol. 63, Springer Intemational Publishing, Switzerland, s. 13-35.
• Mulder P., Bergh van den C.J.M. (2001), Evolutionary Economic Theories of Sustainable Development, "Growth and Change", No. 1, s. 110-134.
• Nam T., Pardo T.A. (2011), Smart City as Urban Innovation: Focusing on Management, Policy, and Context [w:] Proceedings of the 5th Intemational Conference on Theory and Practice of Electronic Governance, ACM, s. 185-194.
• Nowakowska A. (2015), Zintegrowane plany rozwoju - w stronę terytorialno-funkcjonalnego podejścia do rozwoju jednostki terytorialnej [w:] A. Nowakowska (red.), Nowoczesne metody i narzędzia zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 11-37.
• Nowakowska A. (2016), Polityka i planowanie rozwoju miast [w:] Z. Przygodzki (red.), EkoMiasto