Religijny cel procesu prawotwórczego a konstytucyjność aktu normatywnego

• Autorzy: Grzegorz Maroń

Warianty tytułu

The Religious Purpose of the Law-Making Process and the Constitutionality of a Normative Act

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Religijny cel procesu prawotwórczego powoduje, że rezultat tego procesu, tj. akt normatywny, pozostaje w sprzeczności z konstytucyjną zasadą światopoglądowej bezstronności władz publicznych. Konkluzja ta wymaga jednak uwzględnienia kilku istotnych zastrzeżeń. Po pierwsze, religijny cel prawodawcy niedozwolony na gruncie art. 25 ust. 2 Konstytucji RP należy odróżnić od jego religijnej motywacji. Celem jest pewien zakładany stan rzeczy czy stosunków społecznych, podczas gdy motywacja to pobudka, bodziec czy źródło inspiracji skłaniające do działania. Ustawa uchwalona z religijnej motywacji może realizować świeckie cele i być uzasadniona świeckimi racjami. Po drugie, religijny cel należy rozumieć w kategoriach teologicznych, a nie etycznych. Prawodawca kieruje się religijnym celem, gdy poprzez ustawę chce w szczególności wypełnić wolę Boga, chronić adresatów przed wiecznym potępieniem czy doprowadzić do ich nawrócenia, ale nie gdy sankcjonuje społeczne przekonania moralne ukształtowane pod wpływem religijnej doktryny. Po trzecie, religijny cel prawodawcy musi być udowodniony czy wiarygodnie wykazany, a nie domniemywany bądź apriorycznie zakładany. W końcu religijny cel dyskwalifikuje ustawę, jeśli był jedynym czy pierwszorzędnym celem prawodawcy.(abstrakt oryginalny)

EN

The religious purpose of the law-making process causes that the result of this process, i.e. a normative act, is in contradiction with the constitutional principle of worldview impartiality of public authorities. However, this conclusion requires several important reservations to be taken into account. First, the religious purpose of the legislator, which is not allowed under Article 25.2 of the Constitution of the Republic of Poland, must be distinguished from the religious motivation. The purpose is a certain assumed state of affairs or social relations, while the motivation is an incentive, a stimulus or a source of inspiration that encourages action. A law passed on religious motivation may pursue secular goals and be justified by secular reasons. Second, a religious purpose should be understood in theological and not ethical categories. A legislator is guided by the religious purpose when, in particular, he wants to fulfil God's will, to protect the law's addressees from eternal condemnation or to bring about their conversion, but not when he sanctions social moral convictions shaped by religious doctrine. Third, the religious purpose of the legislator must be proven or credibly demonstrated, not presumed or a priori assumed. In the end, a religious purpose disqualifies the law if it was the sole or primary goal of the lawmaker.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Normy prawne; Prawo; Proces zmiany praw; Prawomocność; Religia; Konstytucja RP; Konstytucja

EN

Legal standards; Law; Process of changing laws; Legitimacy; Religion; RP Constitution; Constitution

• Czasopismo: Przegląd Prawa Publicznego
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 9
• Strony: 22--32

Twórcy

autor

Grzegorz Maroń

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Audi R., The Place of Religious Argument in a Free and Democratic Society, "San Diego Law Review" 1993/30.
• Beckwith F., Taking Rites Seriously: Law, Politics, and the Reasonableness of Faith, New York 2015.
• Bielska-Brodziak A., Śladami prawodawcy faktycznego: materiały legislacyjne jako narzędzie wykładni prawa, Warszawa 2017.
• Bogucka I., Funkcje prawa: analiza pojęcia, Kraków 2000.
• Borecki P., Geneza modelu stosunków państwo - kościół w Konstytucji RP, Warszawa 2008.
• Borecki P., Pietrzak M., Glosa do wyroku TK z dnia 2 grudnia 2009 r., U 10/07, "Państwo i Prawo" 2010/5.
• Bork R., Slouching towards Gomorrah. Modern Liberalism and American Decline, New York 1996.
• Breyer S., On the Uses of Legislative History in Interpreting Statutes, "Southern California Law Review" 1992/65.
• Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych, Warszawa 2011.
• Buckley J., The Catholic Public Servant, "First Things" February 1992.
• Chrudzimski A., Neutralność światopoglądowa, "Analiza i Egzystencja" 2016/34.
• Ciszewski W., Neutralność. Demokracja. Uspołecznienie, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2016/4.
• Dudek M., Autonomia, neutralność i indyferentność moralna prawa, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2014/4.
• Dziedzina J., Kompromis albo horror. Rozmowa z posłem Jarosławem Gowinem, https://www.gosc.pl/doc/787952.Kompromis-albo-horror/6.
• Feldman S., Empiricism, Religion, and Judicial Decision-Making, "William & Mary Bill of Rights Journal" 2006/15/1.
• Legutko R., Różne aspekty neutralności światopoglądowej [w:] Neutralność światopoglądowa państwa, red. E. Nowicka-Włodarczyk, Kraków 1998.
• Lynn B., Stern M., Thomas O., The Right to Religious Liberty, The Basic ACLU Guide to Religious Rights, Carbondale 1995.
• Łączkowski W., "Bezstronność" władz publicznych, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 2006/2.
• Małajny R., Mur separacji. Państwo a kościół w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Katowice 1992.
• Małajny R., Krzyż w budynkach publicznych - tak czy nie? [w:] Standardy bezstronności światopoglądowej władz publicznych, red. A. Mezglewski, A. Tunia, Lublin 2013.
• Marcinkiewicz P., Motywacja sprawcy czynu zabronionego jako przesłanka odpowiedzialności karnej, "Prokuratura i Prawo" 2011/5.
• Maroń G., Integralność religijna sędziego oraz argumentacja religijna w amerykańskim procesie orzeczniczym, Rzeszów 2018.
• Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012.
• Płatek M., Opinia prawna na temat projektu ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. z 1993 r. Nr 17, poz. 78 ze zm.) oraz ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.), Warszawa 2016, https://pl.boell.org/sites/default/files/opinia_prawna_ustawa_antyaborcyjna_platek.pdf.
• Prostak R., Polityka liberalna i religia. Refleksje nad rozumem publicznym Johna Rawlsa i koncepcjami pokrewnymi, "Kultura i Polityka" 2009/6.
• Rawls J., Liberalizm polityczny, Warszawa 2012.
• Sadurski W., Konstytucja i Opaczność, https://www.salon24.pl/u/wojciechsadurski/26224,konstytucja-i-opacznosc,2.
• Tobor Z., W poszukiwaniu intencji prawodawcy, Warszawa 2013.