Wiedza polskich sędziów i prokuratorów na temat psychologii zeznań naocznych świadków w świetle badania własnego

• Autorzy: Michał Główczewski

Warianty tytułu

The Knowledge of Polish Judges and Prosecutors Concerning the Psychology of Eyewitness Testimony

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Znajomość psychologii jest niezbędna w stosowaniu prawa, jednakże klasyczne badania R. Wise'a i M. Safera, przeprowadzone na próbie amerykańskich sędziów, prokuratorów i adwokatów, pokazały, że przedstawiciele zawodów prawniczych dysponują niewielką wiedzą psychologiczną, szczególnie z zakresu psychologii zeznań. Dalsze badania prowadzone w Norwegii, Kanadzie i Chinach przyniosły podobne wnioski. Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badania własnego, będącego pierwszą próbą zweryfikowania wiedzy polskich sędziów i prokuratorów na temat psychologii zeznań. Badanie przeprowadzono na próbie liczącej 545 osób, w tym 87 sędziów i 193 prokuratorów. Wyniki wskazują między innymi, że również polscy prawnicy dysponują relatywnie niewielką wiedzą z zakresu psychologii zeznań. Sugeruje to, że samo doświadczenie zawodowe sędziów i prokuratorów nie zawsze gwarantuje posiadania aktualnej wiedzy z zakresu psychologii zeznań naocznych świadków. (abstrakt oryginalny)

EN

Knowledge of psychology is vital in the application of law. However, classical studies by Richard A. Wise and Martin A. Safer (conducted on a sample of American judges, prosecutors and attorneys) showed that they know very little about psychological effects in eyewitness testimony. Further studies conducted in Norway, Canada and China arrived at similar conclusions. This article presents results of the author's own study, which was the first attempt to verify the knowledge of Polish judges and prosecutors concerning the psychology of eyewitness testimony. The research was conducted on a sample of 545 participants, including 87 judges and 193 prosecutors. The results showed that Polish lawyers also know rather little about the psychology of eyewitness testimony. The results suggest that the professional experience of judges and prosecutors does not in itself always guarantee they have actual knowledge about the psychology of eyewitness testimony. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Psychologia; Prawo; Zachowania społeczne

EN

Psychology; Law; Social behaviour

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 2
• Strony: 141--158

Twórcy

autor

Michał Główczewski

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Bell, B.E., Loftus, E.F. (1989). Trivial persuasion in the courtroom: the power of (a few) minor details. Journal of Personality and Social Psychology 56(5): 669-679.
• Benton, T.R., Ross, D.F., Bradshaw, E., Thomas, W.N., Bradshaw, G.S. (2006). Eyewitness memory is still not common sense: comparing jurors, judges and law enforcement to eyewitness experts. Applied Cognitive Psychology 20(1): 115-129.
• Dean, G.A., Kelly, I.W., Saklofske, D.H., Furnham, A. (2002). Graphology and human judgment, [w:] B.L. Beyersteini, D.F. Beyerstein (eds.), The Write Stuff: Evaluations of Graphology, the Study of Handwriting Analysis. Amherst-New York: PrometheusBooks: 342-396.
• Eysenck, H.J. (1965). Sens i nonsens w psychologii. Tłum. M. Brzezińska. Warszawa: PWN.
• Gruza, E. (2012). Psychologia sądowa dla prawników. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
• Grzegorczyk, T., Tylman, J. (2014). Polskie postępowanie karne. Wyd. 9. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Gurgul, J. (2004). Wybrane problemy w kontaktach organu procesowego z biegłym. Problemy Kryminalistyki 244: 16-24.
• Kabzińska, J. (2015). Wiedza prawników o psychologii zeznań świadków. Prokuratura i Prawo 6: 75-85.
• Kabzińska, J. (2016). Prosecutor apprentices and laypeople's knowledge on eyewitness testimony issues. Problems of Forensic Sciences 105: 394-407.
• Kassin, S.M., Ellsworth, P.C., Smith V.L. (1989). The "general acceptance" of psychological research of eyewitness testimony. A survey of experts. American Psychologist 44(8): 1089-1098.
• Kassin, S.M., Tubb, V.A., Hosch, H.M., Memon, A. (2001). On the "general acceptance" of eyewitness psychological research. The new survey of the experts. American Psychologist 56(5): 405-416.
• Kocsis, R.N., Hayes, A.F., Irwin, H.J. (2002). Investigative experience and accuracy in psychological profiling of a violent crime. Journal of Interpersonal Violence 17(8): 811-823.
• Kowalski, J., Litwin, P., Pankowski, D., Cierpka, A. (2016). Mity psychologiczne wśród studentów psychologii. Edukacja 2(137): 100-112.
• Kwiatkowska-Wójcikiewicz, V., Wójcikiewicz, J. (2009). Sędziowie wobec dowodu naukowego, [w:] J. Kasprzak, B. Młodziejowski (red.), Kryminalistyka i inne nauki pomostowe w postępowaniu karnym. Olsztyn: PrintGroup 43-57.
• Lilienfeld, S.O., Lynn, S.J., Ruscio, J., Beyerstein, B.L. (2011). 50 wielkich mitów psychologii popularnej. Półprawdy, ćwierćprawdy i kompletne bzdury. Warszawa-Stare Groszki: Wydawnictwo CiS.
• Lynn, S., Green, J. (2011). The sociocognitive and dissociation theories of hypnosis: toward a rapprochement. International Journal of Clinical and Experimental Hypnosis 59(3): 277-293.
• Magnussen, S., Melinder, A., Stridbeck, U., Raja, A.Q. (2010). Beliefs about factors affecting the reliability of eyewitness testimony: a comparison of judges, jurors and the general public. Applied Cognitive Psychology 24(1): 122-133.
• Magnussen, S., Wise, R.A., Raja, A.Q., Safer, M.A., Pawlenko, N., Stridbeck, U. (2008). What judges know about eyewitness testimony: a comparison of Norwegian and US judges. Psychology, Crime & Law 14(3): 177-188.
• Piekarska-Drążek, M. (2004). Zmiana zeznań świadków w procesie karnym. Problemy Współczesnej Kryminalistyki 8: 145-172.
• Pilitowski, B., Hoffman, M., Kociołowicz-Wiśniewska, B. (2017). Skąd się biorą sędziowie? Raport z badania procesu selekcji kandydatów na wolne stanowiska sędziowskie przez Krajową Radę Sądownictwa. Toruń.
• Rattner, A. (1988). Convicted but innocent: wrongful conviction and the criminal justice system. Law and Human Behavior 12(3): 283-293.
• Read, J.D., Desmarais, S.L. (2009). Lay knowledge of eyewitness issues: a Canadian evaluation. Applied Cognitive Psychology 23(3): 301-326.
• Saks, M.J., Koehler, J.J. (2005). The coming paradigm shift in forensic identification science. Science 309(5736): 892-895.
• Scheck, B., Neufeld, P., Dwyer, J. (2000). Actual Innocence: Five Days to Execution and Other Dispatches from the Wrongly Convicted. New York: Doubleday.
• Skorupka, J. (red.) (2018). Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Wyd. 3. Warszawa. http://sip-1legalis-1pl100bd6bsu0e8a.han3.uci.umk.pl/documentview.seam?documentId=mjxw62zogi3damjxg42tqmjoobqxalrugazdaojsha2a [dostęp: 29.12.2017].
• Tyszka, T. (2000). Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Weber, N., Brewer, N., Wells, G.L., Semmler, C., Keast, A. (2004). Eyewitness identification accuracy and response latency: the unruly 10-12-second rule. Journal of Experimental Psychology 10(3): 139-147.
• Wells, G.L., Leippe, M.R. (1981). How do triers of fact infer the accuracy of eyewitness identifications? Using memory for peripheral detail can be misleading. Journal of Applied Psychology (6): 682-687.
• Wieczorkowska-Wierzbińska, G. (2011). Psychologiczne ograniczenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
• Wise, R.A., Safer, M.A. (2004). What US judges know and believe about eyewitness testimony. Applied Cognitive Psychology 18(4): 429-440.
• Wise, R.A., Safer, M.A. (2010). A comparison of what U.S. judges and students know and believe about eyewitness testimony. Journal of Applied Social Psychology 40(6): 1400-1422.
• Wise, R.A., Pawlenko, N.B., Safer, M.A., Meyer D. (2009). What US prosecutors and defense attorneys know and believe about eyewitness testimony. Applied Cognitive Psychology 23(9): 1266-1281.
• Wise, R.A., Safer, M.A., Maro, Ch.M. (2011). What U.S. law enforcement officers know and believe about eyewitness factors, eyewitness interviews and identification procedures. Applied Cognitive Psychology 25(3): 488-500.
• Wójcikiewicz, J. (1989). Hipnoza w prawie karnym i kryminalistyce. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.14746/rpeis.2019.81.2.11