Czy możliwa jest budowa teorii moralnej zawodności rynku?

• Autorzy: Robert Rogowski

Warianty tytułu

Is It Possible to Build a Moral Theory of Market Failure?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest próba zdefiniowania pojęcia moralnej zawodności rynku. Przyjęta procedura badawcza przebiega następująco: refleksję rozpocznę od pojęcia osoby oraz pojęcia rynku, który przedstawię w szerszej niż tylko ekonomiczna perspektywie. Następnie omówię znane już z praktyki gospodarczej i literatury przedmiotu pojęcie zawodności rynku. Nie podejmuję się przy tym dogłębnej jego analizy, gdyż posiada ono bogatą literaturę. W dalszej części artykułu spróbuję scharakteryzować rynek w kategoriach dobra i zła moralnego (jako jeden z rodzajów ludzkich decyzji i czynów). Wszystkie powyższe analizy mają stanowić podłoże do próby odpowiedzi na pytanie, czy możliwa jest budowa teorii moralnej zawodności rynku. W przypadku pozytywnej odpowiedzi zaproponuję jej wstępną definicję. Zastosowana w artykule metoda badawcza to wstępna analiza wybranych dokonań ekonomistów oraz etyków odpowiednio w obszarach dotyczących rynku i jego zawodności oraz kategorii osoby jako podstawowej wartości w po-rządku naturalnym. Wykorzystana w artykule literatura oczywiście nie jest kompletna i zarówno teoria osoby, jak i teoria oraz dyskusja dotycząca zawodności rynku wymagają dalszych pogłębionych studiów. Chciałbym zaznaczyć, że jestem świadomy konieczności dalszej analizy wskazanych zagadnień, a niniejszy artykuł jest tego początkiem. (fragment tekstu)

EN

Economics and ethics are practical sciences. The common research subject of both sciences is man. Economics is looking for an answer to the question of how to manage in business life. Ethics looks for the answer to the question of how to live. Because man is a person, his value brings consequences for all areas of human activity. This also applies to the market. The market is one of the foundations of economic life and is a great good for people and societies. The market is defined in different ways. It is worth comprehensively describing what the market is, emphasizing its personal character. In economics, attention is paid to market failure, understood mostly as the ineffectiveness of management (deviation from the model market, which is perfectly competitive). The negative impact of the market on society is also identified. Although moral aspects are increasingly taken into account in the concept of market failure, there is no general theory that attempts to capture market in moral aspects. Therefore, it is worth asking whether such a theory is possible. The construction of the moral theory of market failure can be a reference point to the analysis of market practices and institutional conditions from an ethical point of view. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zawodność rynku; Moralność; Etyka

EN

Market failure; Morality; Ethics

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2019
• Tom: 22
• Numer: nr 2
• Strony: 25--39

Twórcy

autor

Robert Rogowski

• State University of Applied Sciences in Nowy Sącz

Bibliografia

• Bator, F. M. (1958). The anatomy of market failure. The Quarterly Journal of Economics, 72(3), 351-379.
• Butler, E. (2010). Najlepsza książka o rynku. Warszawa: Wydawnictwo IPS.
• Czarny, B., Czarny, E., Bartkowiak, R., & Rapacki, R. (red.). (1998). Podstawy ekonomii. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Galbraith, J. K. (2011). Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna. Warszawa: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.
• Giza, W. (2013). Zawodność rynku. Powstanie i rozwój idei. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
• Hayek, F. von (1994). Ład rynkowy, czyli kataleksja. W: Filozofia wolnego rynku. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Hayek, F. von (1994). Trzy źródła wartości ludzkich. W: Filozofia wolnego rynku. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Klimczak, B. (2003). Mikroekonomia. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Eko-nomicznej im. Oskara Langego.
• Mazurek, F. J. (1990). Uniwersalność praw i obowiązków człowieka. Roczniki Nauk Społecznych, 18(1), 149-166.
• Mises, L. von. (2004). Liberalizm w tradycji klasycznej. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
• Rodziński, A. (1998). Na orbitach wartości. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
• Rogowski, R. (2008). Etyka marketingu. Ujęcie personalistyczne. Tarnobrzeg: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Stanisława Tarnowskiego w Tarnobrzegu.
• Schaff, A. (1965). Marksizm a jednostka ludzka. Warszawa: Państwowe Wydaw-nictwo Naukowe.
• Scheler, M. (1997). Resentyment a moralność. Warszawa: Czytelnik.
• Smith, A. (1998). An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations. London: Elecbook Classics.
• Sosenko, K. (1998). Ekonomia w perspektywie aksjologicznej. Kraków: Wydaw-nictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
• Stary Testament, Księga Ezechiela. Poznań: Pallottinum.
• Swedberg, R. (1991). Major traditions of economic sociology. Annual Review of Sociology, 17, 251-276.
• Szpak, J. (2007). Historia gospodarcza powszechna. Warszawa: Polskie Wydaw-nictwo Ekonomiczne.
• Weber, M. (2002). Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wojtyła, K. (1994). Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Wy-dawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
• Wrzosek, W. (1994). Funkcjonowanie rynku. Warszawa: Państwowe Wydawnic-two Ekonomiczne.

Identyfikatory

DOI

10.18778/1899-2226.22.2.02