Changes in the Sizes of Agricultural Areas and their Agricultural and Environmental Functions within the Territories of Cracow's Mogiła and Wyciąże Neighbourhoods

• Autorzy: Piotr Krzyk , Bogusława Kwoczyńska

Warianty tytułu

Zmiany powierzchni użytków rolnych i ich funkcji rolno-środowiskowych na terenie krakowskich osiedli Mogiła i Wyciąże

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper addresses the issue of peri-urban agricultural areas in the context of execution of local spatial management plans and analysis of the physiographic conditions for the research objects. The main research aim is quantitative assessment of the conversion of agricultural land to investment purposes based on analysis of local plans drawn up in the 2010-2013 period. The research also addressed soil quality, content of heavy metals in soil and soil pH. Two neighbourhoods located in the eastern part of Cracow: Mogiła and Wyciąże, have been selected for analysis. They are examples of areas subjected to intensive urbanisation processes, which have continued since the 1950s, when the neighbourhoods were added to the Nowa Huta district being built at the time. The neighbourhoods selected for analysis, with a lot of land classified as farmland, have different functions in terms of suitability for development and shaping the urban environment. The Mogiła neighbourhood is located within the main system of natural connections within the territory of Cracow, whereas the Wyciąże neighbourhood is characterised by high quality of farmland - which should maintain its production function and be protected against fragmentation of agricultural production space and excessive spread of development. Analysis of the spatial management plans for the selected neighbourhoods, in which farmland accounts for a significant share, indicates a systematic decline in the share of biologically active areas. The paper also analyses the condition of soils in the examined urban neighbourhoods, taking into account both the aspect of their agricultural use, and by extension, the quality and safety of food products, and ecosystem and climatic services of soils in the urban environment. The Mogiła and Wyciąże neighbourhoods have sizeable agricultural areas, which also constitute environmentally valuable areas, including ecological corridors - also of European significance - such as the Vistula Valley ecological corridor, and ecological sites. A threat to such areas is posed by the development of uncoordinated investments, which may limit ecological functions such as plant and animal migration, and air exchange and regeneration - so important for Cracow agglomeration. Research results have shown that urban areas classified as agricultural within the Mogiła and Wyciąż neighbourhoods are treated as reserve land designated for development. A significant part of farmland is set aside despite good soil quality and agrochemical conditions. (original abstract)

W publikacji podjęta została problematyka okołomiejskich obszarów rolnych w kontekście realizacji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz analizy warunków fizjograficznych dla badanych obiektów. Głównym celem badawczym jest ocena ilościowa przekształceń gruntów rolnych na cele inwestycyjne na podstawie analizy planów miejscowych opracowanych w latach 2010-2013. Przedmiotem badań były również warunki bonitacyjne, zawartość metali ciężkich w glebie oraz odczyn pH gleb. Do analizy wybrano dwa osiedla zlokalizowane we wschodniej części Krakowa: Mogiłę i Wyciąże. Są to przykłady obszarów poddanych intensywnym procesom urbanizacyjnym, trwającym od lat 50. XX w., kiedy zostały włączone do budowanej wówczas Nowej Huty. Obydwa wytypowane do analiz osiedla, z dużą ilością gruntów ewidencjonowanych jako rolne, posiadają odmienną funkcję w zakresie przydatności do zagospodarowania i kształtowania środowiska miejskiego. Mogiła znajduje się w obrębie głównego układu powiązań przyrodniczych na terenie Krakowa, zaś osiedle Wyciąże ma wysoką jakość gruntów rolnych - predestynowanych do utrzymania funkcji produkcyjnej i ochrony przed frag-mentacją rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz nadmiernym rozprzestrzenianiem zabudowy. Z przeprowadzonej analizy planów zagospodarowania przestrzennego wybranych osiedli Krakowa, gdzie znaczny odsetek zajmują grunty rolne, wynika, że systematycznie spada udział powierzchni biologicznie czynnych. W publikacji dokonano również analizy stanu gleb badanych osiedli miejskich, gdzie wzięto pod uwagę zarówno aspekt ich rolniczego wykorzystania, a co za tym idzie jakość i bezpieczeństwo produktów żywnościowych oraz funkcje ekosystemowe i klimatyczne gleb w środowisku miejskim. Na analizowanych osiedlach Mogiła i Wyciąże występują znaczne powierzchnie terenów rolnych, które jednocześnie stanowią obszary cenne przyrodniczo, w tym korytarze ekologiczne - również o znaczeniu europejskim, takie jak korytarz ekologiczny Doliny Wisły, użytki ekologiczne. Zagrożeniem dla tych terenów jest rozwój nieskoordynowanych inwestycji, które mogą ograniczać funkcje ekologiczne, takie jak migracja roślin i zwierząt, oraz wymianę i regenerację powietrza atmosferycznego, tak ważną dla aglomeracji krakowskiej. Wyniki badań wykazały, że miejskie tereny ewidencjonowane jako rolne na osiedlach Mogiła i Wyciąże traktowane są jako rezerwa gruntów pod zabudowę. Znaczna część gruntów rolnych jest odłogowana mimo dobrych warunków bonitacyjnych i agrochemicznych. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Arable land; Agricultural land; Spatial development; Environmental pollution

PL

Grunty rolne; Użytki rolne; Zagospodarowanie przestrzenne; Zanieczyszczenie środowiska

• Czasopismo: Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 4
• Strony: 105--124

Twórcy

autor

Piotr Krzyk

• University of Agriculture in Krakow

autor

Bogusława Kwoczyńska

• University of Agriculture in Krakow

Bibliografia

• Brink, A. (2002). Landwirtschftsprogramm Hannover. 8. Schriftenreihe kommunaler Umweltschutz, 2-30.
• Hoppe, P., Mayer, H. (1987). Plannungsrelevante Bevertung der Thermischen Komponente des Stadtklimas. Landschaft und Stadt, 19(1), 22- 30.
• Kabata-Pendias, A., Pendias, H. (1999). Biogeochemia pierwiastków śladowych. Warszawa: PWN, 2-9.
• Krzyk, P. (2009). Obszary rolne jako element systemu przyrodniczego miasta Krakowa. Kwartalnik Naukowy. Problemy rozwoju miast, 3. 47- 61.
• Krzyk, P. (2012). Tendencje zmian w użytkowaniu i jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Krakowie. Kwartalnik Naukowy. Problemy rozwoju miast, 3. 73-82.
• Krzyk, P., Bury, K. (2013). Zmiany przeznaczenia użytków rolnych Krakowa w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Kwartalnik Naukowy. Problemy rozwoju miast, 4. 27-40.
• Krzyk, P. (red.), Tokarczuk, T. (red.), Heczko-Hyłowa, E., Ziobrowski, Z. (2013). Obszary rolne jako element struktury przestrzennej miast - problemy planistyczne. Monografia naukowa. Kraków: Instytut Rozwoju Miast, 7-130.
• Lempart, M. (2012). Zapomniane dziedzictwo Nowej Huty MOGIŁA. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 5-20.
• Lohrberg, F. (2001). Stadtnahe Landwirtschaft in der Stadt- und Freiraumplanung. Maschinenschrift. Universität Stuttgart. Pobrane z: http://elib.uni- stuttgart.de/opus/volltexte/2001/908/pdf/ part_1.pdf, 24.01.2013 r.
• Pasieczna, A. (2003). Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny, 8-55.
• Salwiński J., Sibili L. (2008). Nowa Huta przyszłość i wizja. Studium Muzeum Rozproszonego. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
• Sroka, W. (2014a). Definicje oraz formy miejskiej agrokultury - przyczynek do dyskusji. Warszawa: Wieś i Rolnictwo, 3(164), 85-103.
• Sroka, W. (2014b). Rolnictwo w obrębie miast - wybrane aspekty zmian strukturalnych przed i po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej. Warszawa: Zeszyty Naukowe SGGW, 108, 33-44.
• Walasz, K. (red.), Drożdż, A, Dubiel, E., Kasperczyk, M., Rajtar, J. (2003). Plan ochrony użytku ekologicznego Łąki Nowohuckie. Kraków: maszynopis, 1-8.
• Wójcik, S. (2009). Łąki Nowohuckie. Kraków: Ośrodek Kultury im. Cypriana Kamila Norwida, 5-77.
• Ziobrowski, Z., Pijanowski, J.M., Krzyk, P., Korzeniak, G., Szlenk-Dziubek, D., Rütsche, P. (2008). Nowe zadania planowania miejscowego w kształtowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym obszarów wiejskich. Monografia naukowa. Kraków: Instytut Rozwoju Miast, 7-130.

Identyfikatory

DOI

10.15576/PDGR/2018.4.105